Thành tựu và định hướng phát triển ngành Thông tin và Truyền thông

Sáng nay 16/8, tiếp nối chuỗi các hoạt động hướng tới kỷ niệm ngày Truyền thống ngành TTTT  lần đầu  tiên được tổ chức (28/08/2016), Bộ TTTT đã tổ chức Hội thảo “Thành tựu và định hướng phát triển ngành Thông tin và Truyền thông”. Đến dự Hội thảo có Thứ trưởng Bộ TTTT Nguyễn Minh Hồng, nguyên Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Bưu điện Nguyễn Huy Luận, nguyên Thứ trưởng Bộ TTTT Trần Đức Lai và đại biểu đến từ nhiều đơn vị trong ngành TTTT.

Thứ trưởng Bộ TTTT Nguyễn Minh Hồng chủ trì Hội thảo

Phát biểu khai mạc Hội thảo, Thứ trưởng Bộ TTTT Nguyễn Minh Hồng cho biết: “Ngày 28/8/1945, Chính phủ cách mạng lâm thời nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa do Chủ tịch Hồ Chí Minh đứng đầu tuyên cáo trước quốc dân đồng bào và thế giới về việc thành lập Chính phủ nước Việt Nam mới. Giúp việc cho Chính phủ lâm thời cách mạng Việt Nam có 12 bộ, trong đó có Bộ Thông tin và Tuyên truyền; Bộ Giao thông và Công chính là tiền thân của Bộ TTTT ngày nay”.

Thứ trưởng Nguyễn Minh Hồng đã ôn lại truyền thống của Ngành: "Trong mấy chục năm vừa xây dựng vừa kháng chiến chống giặc ngoại xâm, các thế hệ cán bộ, chiến sĩ giao bưu đã làm nên nhiều chiến công oanh liệt, góp phần quan trọng trong việc giữ vững đường dây liên lạc thông suốt của Đảng và Nhà nước chỉ đạo kháng chiến cứu quốc; thông tin báo chí và xuất bản đã đưa tin tức kịp thời, phổ biến rộng rãi nhiều tấm gương sáng điển hình để động viên toàn dân, toàn quân quyết tâm trong chiến đấu và xây dựng đất nước. Đến thời bình, các cán bộ của Ngành tiếp tục phát huy truyền thống luôn hoàn thành nhiệm vụ mặc dù nền kinh tế nước nhà còn nhiều khó khăn."

“Đặc biệt, trong 30 năm thực hiện đường lối đổi mới của Đảng, Ngành TTTT đã đạt được những thành tựu quan trọng, toàn diện trên tất cả các lĩnh vực báo chí, xuất bản, bưu chính, viễn thông và công nghệ thông tin (CNTT), tác động tích cực và hiệu quả đến quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước”.

 “Từ một ngành lạc hậu về kỹ thuật, thiếu thốn về cơ sở vật chất và nhiều hạn chế trong quản lý, kinh doanh, trải qua các giai đoạn phát triển, đến nay, Ngành TTTT đã trở thành một Ngành: vững về chính trị, mạnh về kinh tế; có kết cấu hạ tầng đồng bộ, hiện đại, bắt kịp xu thế phát triển của thế giới; có tốc độ phát triển cao về quy mô, doanh thu và thị trường; có tỷ trọng đóng góp cho ngân sách nhà nước lớn; công tác thông tin, tuyên truyền được đẩy mạnh về đến tận huyện, xã, thôn bản vùng sâu, vùng xa, biên giới và hải đảo với nhiều nội dung, hình thức phong phú, đa dạng... Đảng, Nhà nước và Nhân dân đã ghi nhận Ngành TTTT là một trong những ngành đi đầu trong sự nghiệp đổi mới và thực sự là động lực quan trọng thúc đẩy sự phát triển kinh tế xã hội, đảm bảo quốc phòng, an ninh của đất nước”.

Thứ trưởng Nguyễn Minh Hồng cũng cho biết: Ngày nay, lĩnh vực công nghệ thông tin và truyền thông (CNTT-TT) là một trong các lĩnh vực ứng dụng KHCN ở mức rất cao và có tốc độ phát triển vô cùng nhanh chóng, vượt bậc, nhiều khi làm chúng ta khó hình dung. Có lẽ mới chỉ 5 năm trước đây, những khái niệm như SMAC (Social, Mobility, Analytics, Cloud), IoT (Internet of Things), thiết bị đeo số… vẫn còn tương đối xa lạ thì giờ đây đã trở nên quen thuộc với chúng ta và đang trở thành một xu hướng tất yếu, gần như không thể thiếu được của cuộc sống. Sự phổ biến của mạng Internet, smartphone và các công nghệ số đi vào trong tất cả các lĩnh vực đời sống kinh tế xã hội hàng ngày… giúp nâng cao hiệu quả hoạt động sản xuất, kinh doanh và vận hành của mọi tổ chức, ngành nghề trong xã hội. 

Theo đó,  Đối với ngành TTTT, sự phát triển của CNTT-TT khiến cho 5 lĩnh vực quản lý của Ngành ngày càng hội tụ nhanh chóng: báo chí phát triển đa dạng, nhất là báo điện tử và truyền hình số. Thông tin bằng phát thanh, truyền hình được đưa lên mạng Internet để truyền tải tới bà con người Việt Nam ở nước ngoài về sự nghiệp phát triển kinh tế xã hội, các sự kiện Biển Đông giúp nâng cao vị thế của Việt Nam trên trường quốc tế, phản ánh thông tin đúng sự thật, chính nghĩa của Việt Nam trong việc bảo vệ chủ quyền biển đảo thiêng liêng... Sự phổ biến của smartphone và mạng xã hội đã biến các phương tiện này dần trở thành kênh đọc tin tức phổ biến của mọi người; sách điện tử cũng ngày càng phong phú nhờ sự thuận tiện và giá rẻ; nhiều tiến bộ CNTT-TT đang được áp dụng làm tăng hiệu quả sản xuất, kinh doanh trong ngành bưu chính, thậm chí, người ta đã thử nghiệm thành công việc sử dụng máy bay không người lái (drone) để chuyển giao bưu kiện… Thuật toán trí tuệ nhân tạo đã phát triển đến trình độ đáng kinh ngạc như có thể viết báo, nhận dạng khuôn mặt thậm chí đã bị làm mờ, dự đoán các cuộc tấn công mạng, giao tiếp bằng ngôn ngữ tự nhiên với khách hàng (chatbot)… Ứng dụng CNTT-TT đang làm “thông minh hóa” nhiều lĩnh vực như nông nghiệp thông minh, giao thông thông minh, nhà thông minh… cho đến đô thị thông minh hay quốc gia thông minh. 

“Có thể nói, sự hội tụ của cả 5 lĩnh vực của Ngành, trong đó lấy CNTT-TT làm nền tảng, đang diễn ra rất mạnh mẽ, mang đến nhiều cơ hội nhưng mặt khác cũng tạo ra những thách thức không nhỏ cho công tác quản lý nhà nước như đảm bảo an toàn thông tin, chất lượng thông tin phù hợp lợi ích của xã hội, bảo vệ thông tin cá nhân và chủ quyền số quốc gia…”, Thứ trưởng Nguyễn Minh Hồng nhận định.

Toàn cảnh Hội thảo

Tại Hội thảo các đơn vị trong Ngành đã có các bài trình bày về thành tựu và định hướng phát triển các lĩnh vực thuộc ngành TTTT.

Theo ông Trần Minh Tuấn, Phó Viện trưởng Viện chiến lược TT&TT: Với vai trò vừa là ngành kết cấu hạ tầng kinh tế kỹ thuật, dịch vụ, thời gian qua toàn ngành đã tập trung phát triển kết cấu hạ tầng Bưu chính, Viễn thông, CNTT của theo hướng hiện đại, đồng bộ và rộng khắp đáp ứng được nhu cầu phát triển của các ngành, các cấp cũng như cả toàn xã hội. 

Những thành tựu của Ngành trên các lĩnh vực:

Lĩnh vực Bưu chính, với sự phát triển mạnh mẽ của các dịch vụ bưu chính công cộng, mạng lưới bưu chính công cộng hiện có 12.738 điểm phục vụ, trong đó có 63 bưu cục giao dịch cấp 1; 760 bưu cục giao dịch cấp 2; 1.793 bưu cục giao dịch cấp 3; 8.113 điểm Bưu điện Văn hóa xã; 434 đại lý bưu điện; 43 kiot; 1.460 thùng thư công cộng đọc lập; bán kính phục vụ bình quân 2,93 km/điểm, đảm bảo mỗi xã có tối thiểu 1 điểm phục vụ, số dân phục vụ bình quân đạt 7.164 người/điểm. 91,7% số xã trong cả nước có báo Đảng đến trong ngày; các điểm Bưu điện - Văn hóa xã tiếp tục phát huy được vai trò, phục vụ công tác tuyên truyền chủ trương chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước đến với nhân dân thông qua sách, báo và phương tiện thông tin liên lạc (so với trước năm 1998, cả nước chỉ có 3.000 bưu cục tập trung chủ yếu ở các thành phố, thị xã, bình quân cứ 25.500 và trên 110 km2 (trên diện tích tương đương bán kính 10,5 km) mới có 1 điểm phục vụ).  Doanh thu dịch vụ Bưu chính toàn ngành đạt khoảng hơn 700 triệu USD, tăng gấp hơn hai lần so với năm 2010.

Lĩnh vực Viễn thông: Hạ tầng mạng lưới viễn thông, Internet của Việt Nam tiếp tục được phát triển hiện đại hóa rộng khắp, băng rộng tốc độ cao, hoạt động ổn định, với việc phóng thành công 02 vệ tinh lên quỹ đạo trái đất, Việt Nam đã ghi tên mình vào danh sách các nước đã có chủ quyền trên quỹ đạo vệ tinh và kết cấu hạ tầng thông tin của Việt Nam đã được đảm bảo bằng tất cả các hình thức liên lạc tiên tiến hiện đại nhất thế giới. Tỷ lệ phủ sóng thông tin di động đạt 95% diện tích, tổng băng thông kênh kết nối quốc tế đạt 1.450Mb/s, tăng hơn 12 lần so với năm 2010. 

Việt Nam tiếp tục là một trong những thị trường viễn thông có tốc độ tăng trưởng nhanh nhất trong khu vực và trên thế giới trong suốt 10 năm qua. Đến nay, tổng số thuê bao điện thoại hiện có khoảng trên 131 triệu máy (trong đó: di động chiếm 94,86%, cố định: chiếm 5,14%), cao gấp 10 lần so với năm 2005; mật độ điện thoại đạt khoảng 140 máy/100 dân; tỷ lệ thuê bao Internet băng rộng đạt 6,5 thuê bao/100 dân, cao gấp gần 2 lần so với năm 2010, cao gấp 30 lần so với năm 2005; tỷ lệ thuê bao Internet băng rộng di động đạt 36,6 thuê bao/100 dân; toàn quốc có trên 58 triệu người sử dụng Internet, tỷ lệ người sử dụng Internet đạt trên 50% dân số, cao gấp 1,7 lần so với năm 2010, hằng năm Doanh thu Viễn thông đạt khoảng 17 tỷ USD, cao gấp gần 2 lần so với năm 2010, cao gấp gần 10 lần so với năm 2005, lợi nhuận hằng năm khoảng 2,5 tỷ USD/năm, nộp ngân sách nhà nước 60.000 tỷ đồng/năm.          

Thị trường dịch vụ viễn thông và Internet trong nước được quy hoạch tốt, có các chính sách phát triển phù hợp nên tiếp tục phát triển, cạnh tranh lành mạnh thu hút được nhiều nguồn lực xã hội cho phát triển: tính đến nay có khoảng 25 doanh nghiệp viễn thông đã được cấp giấy phép thiết lập mạng viễn thông công cộng và hơn 90 doanh nghiệp được cấp giấy phép cung cấp dịch vụ viễn thông. Chuyển từ độc quyền sang cạnh tranh cao, hội nhập quốc tế và làm chủ được thị trường viễn thông trong nước, các doanh nghiệp Viễn thông của Việt Nam chiếm từ 92% thị phần trong nước đối với các dịch vụ viễn thông cơ bản. Dịch vụ viễn thông từ chỗ có giá cước thuộc hàng cao nhất thế giới, trở thành nước có giá cước rẻ nhất thế giới phục vụ đa số người sử dụng (trong 10 năm qua giá cước di động Việt Nam giảm hơn 3 lần). Cùng với việc tăng cường, củng cố thị trường trong nước, các doanh nghiệp viễn thông Việt Nam đã làm chủ công nghệ mạng lưới, mạnh mẽ vươn ra chiếm lĩnh thị trường nước ngoài. Thương hiệu viễn thông Việt đã hiện diện ở nhiều châu lục và các nước như: Lào, Campuchia, Môdămbích, Peru, Tanzania, Myanmar, Đông Timo.....   

Lĩnh vực phát triển và ứng dụng CNTT: Trong kết cấu hạ tầng CNTT thì công nghiệp CNTT đang trở thành ngành kinh tế có tốc độ phát triển nhanh, bền vững, doanh thu cao, có giá trị xuất khẩu lớn. Kim ngạch xuất khẩu điện thoại và linh kiện hằng năm đạt hơn 32 tỷ USD, tăng gấp 9 lần so với năm 2010 và kim ngạch xuất khẩu máy tính, điện tử và linh kiện đạt 14 tỷ USD, tăng gấp 4,5 lần so với năm 2010, tốc độ tăng trưởng của ngành từ 20 – 30%/năm.

Ứng dụng CNTT trong công tác quản lý, chỉ đạo, điều hành cũng như trong công tác chuyên môn ở các cơ quan nhà nước tiếp tục được cải thiện, rút ngắn khoảng cách, thời gian và nâng cao chất lượng phục vụ của cơ quan nhà nước đối với người dân và doanh nghiệp; hạ tầng ứng dụng CNTT tiếp tục được phát triển và hoàn thiện tạo điều kiện thuận lợi cho việc triển khai các ứng dụng CNTT. Tỉ lệ trung bình cán bộ, công chức tại các Bộ, ngành được trang bị máy tính phục vụ công việc đạt khoảng 90%; tỷ lệ máy tính kết nối Internet đạt trên 90%; tất cả các cơ quan nhà nước có mạng nội bộ phục vụ công việc. Hệ thống mạng truyền số liệu chuyên dùng của các cơ quan Đảng và Nhà nước được triển khai hoàn thành giai đoạn 2 đã kết nối được tới các Sở, ban hành quận, huyện. Cả nước có 68% các Bộ, ngành và 25% các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương triển khai thí điểm Chữ ký số tại các đơn vị trực thuộc; có 30/30 Bộ, cơ quan ngang Bộ và 63/63 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương trang bị hệ thống quản lý văn bản và điều hành phục vụ công việc; tất cả các Bộ, ngành và các tỉnh thành phố trực thuộc Trung ương đã có trang/cổng thông tin điện tử, hàng năm các cơ quan này đã cung cấp hàng nghìn tin bài và thông tin của các Bộ, ngành và địa phương phục vụ hoạt động phát triển kinh tế xã hội cũng như yêu cầu cung cấp thông tin trong điều hành, quản lý; mức độ cung cấp dịch vụ công trực tuyến đạt mức độ 2, một số cơ quan, đơn vị đạt mức độ 3, 4. Hệ thống họp trực tuyến giữa Thủ tướng Chính phủ với các Bộ, ngành và địa phương đã thực hiện được trên 300 phiên họp, trung bình 100 phiên họp/năm; hầu hết các Bộ ngành đã sử dụng hình thức họp trực tuyến.

Lĩnh vực báo chí phát triển phong phú và đa dạng, nhiều nội dung thông tin, nhiều loại hình, dịch vụ báo chí, không ngừng được nâng cao chất lượng cả về hình thức và nội dung, đáp ứng ngày càng tốt hơn nhu cầu thông tin của nhân dân. Hiện cả nước có 845 cơ quan báo chí in và với trên 1000 ấn phẩm báo chí; 98 báo điện tử; 66 đài phát thanh, truyền hình Trung ương và địa phương với tổng số 182 kênh chương trình phát thanh, truyền hình quảng bá (gồm: 105 kênh chương trình truyền hình quảng bá, 77 kênh chương trình phát thanh, quảng bá). Diện tích phủ sóng phát thanh đạt 99,5% lãnh thổ, diện tích phủ sóng truyền hình mặt đất đạt hơn 90% diện tích lãnh thổ.

Hệ thống truyền hình trả tiền đến hết năm 2015 có 31 đơn vị cung cấp dịch vụ với 73 kênh truyền hình và 09 kênh phát thanh trong nước. Số lượng kênh truyền hình nước ngoài được cấp phép biên tập trên hệ thống truyền hình trả tiền là 40 kênh. Truyền hình trả tiền sử dụng 04 loại công nghệ truyền dẫn, gồm: truyền hình cáp (gồm cả IPTV), truyền hình mặt đất kỹ thuật số, truyền hình trực tiếp qua vệ tinh và truyền hình di động. Số lượng thuê bao truyền hình trả tiền khoảng 9,9 triệu (trong đó số lượng thuê bao truyền hình cáp chiếm 80,8%), cao gấp 4 lần so với năm 2010, cao gấp 30 lần so với năm 2005. Tổng doanh thu dịch vụ truyền hình trả tiền là 9.624 tỷ đồng, cao gấp hơn 3 lần năm 2010, thu hút khoảng 9.500 lao động.

Lĩnh vực Xất bản, in và phát hành: Hiện toàn quốc có 63 nhà xuất bản, thu hút khoảng 5.500 lao động, trong đó có khoảng 1.200 biên tập viên. Ngành đã xuất bản được hơn 24.000 đầu sách với hơn 270,4 triệu bản; xuất bản 375 loại văn hóa phẩm với hơn 22,4 triệu bản, trong đó xuất bản trên 200 loại mẫu lịch với trên 16 triệu bản. Có khoảng 1.500 cơ sở in công nghiệp thuộc mọi thành phần kinh tế. Sản lượng ngành in ước đạt khoảng hơn 1.000 tỉ trang in 13x19cm. Hơn 13.700 cơ sở phát hành xuất bản phẩm, trong đó có 117 công ty, đơn vị phát hành sách tỉnh, thành phố, hơn 100 công ty thuộc thành phần kinh tế khác và khoảng gần 13.500 trung tâm, siêu thị sách, nhà sách, hộ kinh doanh, các điểm bán sách trên toàn quốc. Doanh thu toàn ngành tiếp tục tăng trưởng, tổng doanh thu toàn ngành xuất bản ước đạt 5.100 tỷ đồng, tổng kim ngạch xuất nhập khẩu xuất bản phẩm ước đạt 23 triệu USD, trong đó nhập khẩu là 18,9 triệu USD, xuất khẩu là 4,1 triệu USD. Trong những năm qua, công tác thông tin đối ngoại đã đạt được nhiều kết quả đáng khích lệ, có kế hoạch và đi vào chiều sâu với những thành tích nổi bật.

Trong khi đó, trình bày tại Hội thảo về lĩnh vực Thông tin đối ngoại, ông Vũ Minh Giang, Phó Cục trưởng Cục Thông tin đối ngoại, Bộ TTTT đã từng bước phát huy vai trò chủ trì, phối hợp thực hiện chức năng quản lý nhà nước về thông tin đối ngoại; tham mưu cho Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ ban hành các văn bản quy phạm pháp luật về thông tin đối ngoài và tổ chức thực hiện; tổ chức hàng chục lớp tập huấn, hướng dẫn công tác thông tin đối ngoại cho các Bộ, ngành, địa phương, báo chí; xây dựng quy hoạch phát thanh truyền hình đối ngoại; xây dựng quy hoạch mạng lưới đại diện của các cơ quan thông tấn, báo chí Việt Nam ở nước ngoài; đôn đốc việc thực hiện kế hoạch thông tin đối ngoại của các Bộ, ngành, địa phương.

Về phương hướng phát triển ngành TT&TT giai đoạn 2016 -2020, Viện Chiến lược TTTT cho biết thế giới đang bước vào cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 4, cuộc cách mạng công nghệ số sẽ làm thay đổi cơ bản lối sống, lối sống phong cách và phương thức giao tiếp, nó sẽ làm biến đổi mọi nền công nghiệp ở mọi quốc gia. Bề rộng và chiều sâu của những thay đổi này tạo nên sự biến đổi của toàn bộ các hệ thống sản xuất, quản lý và quản trị. Nhân loại sẽ được kết nối với sức mạnh xử lý, dung lượng lưu trữ và sự tiếp cận tri thức chưa có tiền lệ... và những khả năng đó còn dược nhân lên gấp bội nhờ những đột phá về công nghệ mới nổi như: trí thông minh nhân tạo, ro bot, Internet vạn vật (IoT), công nghệ in 3D, công nghệ Nano, sinh học, lưu trữ năng lượng và tin học lượng tử ... Là ngành kết cấu hạ tầng kỹ thuật dịch vụ và kết cấu kinh tế xã hội, Ngành TTTT sẽ luôn gắn với sự phát triển của công nghệ cao, đổi mới công nghệ liên tục, gắn với sự phát triển của cuộc cách mạng công nghệ toàn cầu. 

Ngày 19/2/2016, Thủ tướng Chính phủ vừa quyết định lấy ngày 28/8 hàng năm là "Ngày Truyền thống ngành TTTT Việt Nam". Bộ TTTT là một Bộ đa ngành, đa lĩnh vực quản lý, gồm: Báo chí, Xuất bản, Bưu chính, Viễn thông, CNTT, Thông tin đối ngoại, Thông tin cơ sở... Việc tổ chức Ngày Truyền thống ngành TT&TT Việt Nam nhằm giáo dục truyền thống, động viên phong trào thi đua lao động, công tác, nâng cao ý thức tổ chức kỷ luật, trách nhiệm trong thi hành nhiệm vụ, công vụ và đạo đức cách mạng của cán bộ, công chức, viên chức trong ngành TTTT Việt Nam. Đồng thời, biểu dương, khen thưởng bằng các hình thức phù hợp với quy định của pháp luật đối với tập thể, cá nhân có thành tích trong việc xây dựng ngành TT&TT, gương mẫu thực hiện chủ trương, đường lối, chính sách của Đảng và pháp luật Nhà nước.

Kết luận tại Hội thảo, Thứ trưởng Bộ TTTT Nguyễn Minh Hồng nhấn mạnh về các định hướng của Ngành sẽ tiếp tục điều chỉnh tạo điều kiện cho các doanh nghiệp, mọi thành phần kinh tế tham gia phát triển Ngành. Bộ TTTT mong tiếp tục nhận được các ý kiến đóng góp cho định hướng để phát triển xứng đáng với công lao của các thế hệ đi trước,  đóng góp vào sự phát triển của Ngành và đất nước.