Trung Quốc chạy đua ứng dụng DeepSeek và những rủi ro tiềm ẩn

Nhiều địa phương ở Trung Quốc đổ xô áp dụng mô hình AI của DeepSeek

Khi DeepSeek giới thiệu mô hình DeepSeek-R1 vào đầu năm nay, công ty này đã khiến thế giới ngỡ ngàng với khả năng cạnh tranh ngang hàng cùng các chatbot hàng đầu từ OpenAI và Google, trong khi chỉ sử dụng 2.000 con chip thay vì 16.000, và chỉ tốn chưa đến 6 triệu USD thay vì hàng tỉ USD. Sự xuất hiện của DeepSeek đã khiến cổ phiếu Nvidia sụt giảm 17% và thổi bay hàng trăm tỷ USD vốn hóa thị trường công nghệ Mỹ.

Nhà đầu tư mạo hiểm Marc Andreessen ở Thung lũng Silicon ca ngợi mô hình R1 là "khoảnh khắc Sputnik" của AI, ám chỉ thời điểm Liên Xô phóng vệ tinh đầu tiên vào không gian, thúc đẩy cuộc đua vũ trụ với Mỹ.

DeepSeek đã trở thành niềm tự hào của Trung Quốc. Các cơ quan chính quyền địa phương ở Trung Quốc đang đổ xô tích hợp mô hình AI của DeepSeek vào dịch vụ của họ, từ soạn thảo tài liệu, phân tích dữ liệu đến trả lời các câu hỏi của công chúng và xây dựng chính sách.

Vào thời điểm các quốc gia gồm Ý, Úc, Canada, Hàn Quốc, Đài Loan và Mỹ đều đã cấm hoặc đang có động thái cấm sử dụng DeepSeek trên các thiết bị của chính phủ, thì việc Trung Quốc đẩy mạnh triển khai các mô hình DeepSeek để hỗ trợ công việc của chính quyền và giải quyết nhu cầu của người dân đang làm dấy lên mối lo ngại về bảo mật dữ liệu, khả năng lãng phí tài nguyên và hậu quả của "ảo giác" AI đối với việc hoạch định chính sách.

Hàng trăm cơ quan nhà nước trên khắp Trung Quốc đã tích hợp DeepSeek để thực hiện các công việc như hỏi và đáp, phân tích dữ liệu, soạn thảo tài liệu, tham vấn chính sách và xử lý công việc.

Tại tỉnh Quảng Đông, một số thành phố như Thâm Quyến, Quảng Châu và Đông Quan đã tích hợp ứng dụng mô hình AI của DeepSeek vào các dịch vụ chính quyền trực tuyến. Chính quyền Quảng Châu, thủ phủ của tỉnh Quảng Đông, áp dụng DeepSeek-R1 cùng các mô hình ngôn ngữ lớn khác cho phần cứng nội địa và sẽ sử dụng chúng để cải thiện các dịch vụ công như diễn giải chính sách và điều phối nhiệm vụ cho đường dây nóng chính quyền.

Quận Long Cảng của thành phố Thâm Quyến đã áp dụng R1 vào ngày 8/2, trở thành chính quyền cấp quận đầu tiên trong nước áp dụng rộng rãi mô hình hiệu suất cao, chi phí thấp của DeepSeek.

Trong khi đó, chính quyền TP. Tô Châu, tỉnh Giang Tô cũng thông báo trên tài khoản WeChat chính thức cho biết, thành phố này đã triển khai các mô hình DeepSeek-R1 và DeepSeek-V3 trên nền tảng dịch vụ công điện toán Tô Châu, cung cấp dịch vụ tài nguyên đám mây, dịch vụ tài nguyên lưu trữ và các dịch vụ giá trị gia tăng bổ sung khác.

Thông qua mô hình DeepSeek-R1, nền tảng dịch vụ công điện toán Tô Châu hỗ trợ tìm kiếm mạng dựa trên mô hình, cho phép người dùng tải lên tệp đính kèm, tạo hình ảnh, mở rộng đáng kể phạm vi phản hồi của mô hình và nâng cao khả năng sử dụng của mô hình.

Với mô hình DeepSeek-V3, nền tảng cho phép người dùng tinh chỉnh mô hình bằng dữ liệu riêng theo nhu cầu, xây dựng cơ sở kiến ​​thức riêng bằng cách tải lên tài liệu, cơ sở dữ liệu câu hỏi và trả lời, để tối ưu hóa và tùy chỉnh mô hình cho ứng dụng cụ thể của người dùng.

Trên thế giới, các chính phủ có xu hướng thận trọng khi sử dụng các công cụ AI trên các thiết bị chính thức, do công nghệ này còn mới và có nhiều rủi ro liên quan. Ngay cả tại Trung Quốc, các động thái của các chính quyền địa phương cũng đang gây ra nhiều lo ngại.

Tuần trước, một bài bình luận của tờ Nhân dân Nhật báo điện tử, cơ quan ngôn luận của Trung ương Đảng Cộng sản Trung Quốc, đã cảnh báo các chính quyền địa phương rằng việc tích hợp DeepSeek mà không đánh giá đầy đủ nhu cầu sẽ không chỉ dẫn đến lãng phí tài nguyên máy tính mà còn có khả năng vi phạm quyền riêng tư hoặc giả mạo dữ liệu, vì dữ liệu của chính phủ chứa một lượng lớn thông tin nhạy cảm.

Những rủi ro tiềm ẩn

"Là một mô hình AI tạo sinh, DeepSeek có thể tạo ra các đầu ra không thể đoán trước hoặc chứa ảo giác - những phản hồi có vẻ hợp lý nhưng không phản ánh thực tế. Trong các kịch bản tham vấn chính sách, thông tin không chính xác hoặc gây hiểu lầm có thể làm suy giảm lòng tin của công chúng vào các dịch vụ của chính phủ và có khả năng dẫn đến việc đưa ra quyết định sai lầm", bài báo cho biết.

Ngay cả các khu vực xa xôi ở Trung Quốc cũng đang tham gia vào xu hướng AI. Trong một video lan truyền trên WeChat, Liang Zhanfan, Bí thư huyện Binyang, tỉnh Quảng Tây, đã nói với các quan chức địa phương trong một cuộc họp gần đây rằng "thiết bị của mọi người nên có ít nhất hai ứng dụng AI: DeepSeek và Doubao". Đối với phiên bản tiếng Anh, ông nói thêm, "Sử dụng ChatGPT" - mặc dù ChatGPT không khả dụng ở Trung Quốc.

Zhang Zhian, Giáo sư tại Khoa Báo chí, Đại học Fudan ở Thượng Hải, cho biết việc chính quyền địa phương tích hợp DeepSeek thực sự có thể cải thiện hiệu suất làm việc, do số lượng nhân viên chính phủ đã giảm đáng kể từ năm 2012, trong đó có nhiều vị trí liên quan đến việc soạn thảo tài liệu.

"Tuy nhiên, ảo giác AI đặt ra một thách thức lớn đối với các cán bộ công chức cơ sở. Nếu không có kiến ​​thức, thông tin đầy đủ và khả năng đánh giá nội dung do máy tạo ra, họ có thể gặp khó khăn trong việc xác định thông tin không chính xác, dẫn đến các vấn đề tiềm ẩn", ông Zhang Zhian cho biết.

Một nhà cung cấp dịch vụ đám mây tại Trung Quốc yêu cầu không nêu tên đã nói với Nikkei rằng các chính quyền địa phương tích hợp DeepSeek không tuân thủ đúng quy trình trong việc ký kết hợp đồng của chính phủ với các công ty tư nhân, thường bao gồm quy trình đánh giá và đấu thầu.

Mặc dù đã gần 3 năm kể từ khi ra mắt ChatGPT khởi đầu cho cơn sốt AI, nhưng chính phủ Mỹ, cả ở cấp liên bang và cấp tiểu bang, vẫn chưa áp dụng AI ở quy mô lớn. Trong thời gian Tổng thống Biden nắm quyền, các cơ quan chính phủ liên bang được chỉ đạo đánh giá rủi ro của các công cụ AI và đưa ra các biện pháp bảo vệ để ngăn ngừa những vấn đề như thiên vị và phân biệt đối xử trước khi sử dụng chúng.

Cụ thể, năm 2023, Tổng thống Biden đã ban hành Sắc lệnh về phát triển và sử dụng AI an toàn, bảo mật và đáng tin cậy.

Tuy nhiên, dưới thời Tổng thống Donald Trump, mọi thứ có thể thay đổi đáng kể. Ngày 23/1, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã ban hành một sắc lệnh hành pháp có tiêu đề "Xóa bỏ rào cản đối với vị thế lãnh đạo của Mỹ trong lĩnh vực trí tuệ nhân tạo" và hủy bỏ Sắc lệnh thời Biden đã ban hành.

Theo Pablo Carrillo, công ty luật Squire Patton Boggs, cho biết Sắc lệnh hành pháp của Trump báo hiệu sự thay đổi đáng kể từ việc chính quyền trước tập trung vào việc giám sát, giảm thiểu rủi ro và công bằng sang một khuôn khổ tập trung vào việc xóa bỏ rào cản và thúc đẩy đổi mới AI như một phương thức để duy trì vị thế dẫn đầu của Mỹ trong cuộc đua AI.

Trong khi đó, đã có những câu chuyện cảnh báo về việc sử dụng AI của chính phủ. Cơ quan thuế Hà Lan đã cáo buộc sai hàng nghìn gia đình “lừa đảo tiền trợ cấp chăm sóc trẻ em” dựa trên đánh giá rủi ro được thực hiện bằng AI. Không ít gia đình khánh kiệt khi bị cáo buộc và truy thu sai. Thủ tướng Hà Lan khi đó, Mark Rutte, đã từ chức vào năm 2021 sau vụ việc.

Vụ bê bối này cũng đã thúc đẩy việc ban hành Đạo luật AI của EU, có hiệu lực thi hành từ ngày 2/2. Đạo luật này đã đặt nền móng cho một khuôn khổ pháp lý toàn diện, nhằm bảo đảm sự phát triển và ứng dụng AI một cách có trách nhiệm và an toàn.

Nhà cung cấp dịch vụ đám mây đã nói chuyện với Nikkei cho biết có nhiều rủi ro có thể xảy ra. "Trong quá trình thử nghiệm, chúng tôi đã phát hiện một số lỗi và điểm yếu của DeepSeek, nhưng mọi mô hình AI đều có lỗi và sẽ có vấn đề", ông nói./.