100 ngày xây dựng hệ thống khớp lệnh chứng khoán Make in Vietnam

Sàn HoSE nghẽn lệnh - Trong nguy luôn có cơ

Giới thiệu chung về tình hình giao dịch chứng khoán tại Việt Nam trong quý 4/2020, ông Dương Dũng Triều - Chủ tịch Công ty Hệ thống Thông tin - FPT IS chia sẻ trên chương trình Talk show Nguy Cơ diễn ra vào ngày 19/8/2021, về tình trạng nghẽn giao dịch vì số lượng nhà đầu tư chứng khoán tăng đột biến, phát sinh tình trạng hệ thống không giao dịch được. Bài toán này phát sinh từ việc hệ thống phần mềm giao dịch của HoSE (Sở Giao dịch Chứng khoán TP.HCM) vẫn đang sử dụng giải pháp cũ của Thái Lan (Chính phủ Thái Lan đã tài trợ giải pháp này từ năm 2000) với tổng số lệnh giao dịch trong một ngày ước tính chỉ khoảng 900.000 lệnh.

Với số lượng giao dịch quá ít này, hai vấn đề lớn đã liên tục xảy ra. Vấn đề đầu tiên là tình trạng nghẽn cục bộ: Nếu một số doanh nghiệp (DN) lớn như SSI hay VNDirect gặp tình trạng lệnh giao dịch tăng đột biến, các DN này sẽ chạm tới ngưỡng giới hạn lệnh, hệ thống tự động dừng lại và không giao dịch được nữa, từ đó không có kết quả được trả về.

Vấn đề thứ hai là nếu tổng giao dịch trên thị trường của tất cả các công ty chứng khoán đạt đến 90% trong số 900.000 lệnh thì hệ thống sẽ xảy ra tình trạng "ùn tắc", dù không sập nhưng lệnh giao dịch sẽ chậm đi và không trả kết quả ra. Cả hai vấn đề này đều dẫn đến mẫu số chung là các nhà đầu tư không thể gửi lệnh giao dịch. Thêm vào đó, sàn giao dịch không đọc được kết quả trả về dẫn đến hiện tượng "điểm mù" thông tin, các nhà đầu tư không biết nên mua hay nên bán, gây ra tâm lý lo lắng hỗn loạn trên thị trường.

Trước tình hình này, ông Dũng Triều đã có nhiều lần gặp mặt ban lãnh đạo của HoSE và Chủ tịch Ủy ban chứng khoán và tự tin đề xuất FPT có thể triển khai thay thế hệ thống cũ bằng hệ thống mới. Tuy nhiên, đến năm 2021, dự án này mới chính thức được triển khai và FPT IS - một DN Việt Nam được giao nhiệm vụ phụ trách toàn bộ dự án, được xem là một thử thách không nhỏ để thật sự làm sáng tỏ cái "cơ" của FPT IS trong cái "nguy" của sàn HoSE khi số lượng giao dịch đang tăng mạnh trong năm nay.

FPT IS và "điệp vụ" 100 ngày xây hệ thống mới

Bắt tay vào triển khai xây dựng một hệ thống giao dịch hoàn toàn mới để thay thế cho hệ thống cũ trong thời hạn 100 ngày, ông Triều cho biết: "Khi đồng ý nhận dự án, FPT đã có sẵn khung kế hoạch cho các đầu việc và vạch ra được những hướng phát triển dự án. Ngoài ra, FPT đã có 30 năm kinh nghiệm trong việc xây dựng và phát triển hệ thống chứng khoán với nền tảng kiến thức vững chắc".

Vì vậy, việc xây dựng hệ thống mới với ông Triều là một "điệp vụ rất khả thi". Đây là cũng là cơ hội để các DN tư nhân như FPT có thể tham gia giải quyết các bài toán của quốc gia.

Tuy nhiên, trong 100 ngày này, mọi việc cũng không hề thuận lợi hoàn toàn. Khó khăn đầu tiên là áp lực về sự quan tâm to lớn của cộng đồng dành cho dự án này khi dự án sẽ tạo ra ảnh hưởng sâu rộng đến hàng trăm nghìn nhà đầu tư trên thị trường chứng khoán cả nước. Thứ hai là bài toán nhân sự. Để có thể giải quyết triệt để, dự án cần có một lãnh đạo am hiểu sâu rộng và có cái nhìn bao quát sự việc, có khả năng chia nhỏ các luồng công việc, nhìn thấy được các luồng công việc song song với nhau để có thể đảm bảo hệ thống hoàn thiện sau đúng 100 ngày và một đội ngũ làm việc chặt chẽ, hệ thống theo các định hướng chung.

Để xử lý việc này, ông Triều đã huy động nguồn lực khoảng 50 cán bộ từ các đơn vị thành viên của tập đoàn FPT và một số công ty phần mềm bên ngoài để triển khai hệ thống. Kết quả, từ chỗ HoSE chỉ xử lý được 900.000 lệnh/ngày, đến nay hệ thống đã xử lý được trôi chảy đến 3 - 5 triệu lệnh/ngày.

Khi đã hoàn thành dự án và triển khai vào tháng 7/2021, một thách thức lớn khác lại đến từ 73 công ty chứng khoán. Mỗi công ty đều có phần mềm hệ thống khác nhau dẫn đến sai lệch trong khâu vận hành trên thị trường. Việc này đòi hỏi FPT IS phải nhanh chóng có hướng thuyết phục, hướng dẫn, giải thích cho các lãnh đạo HoSE và Bộ Tài chính, cũng như đề xuất truyền thông để giải thích nguyên nhân không phải do hệ thống không khớp lệnh từ sàn HoSE mà là từ công ty chứng khoán và hỗ trợ nhanh chóng khắc phục các lỗi này trên từng DN.

Để đảm bảo hệ thống được vận hành trơn tru trong tình hình dịch bệnh hiện nay, trong vòng 30 ngày tới, FPT IS sẽ hỗ trợ cho HoSE về các trung tâm vận hành dự phòng, đảm bảo hệ thống vẫn hoạt động liên tục trong thời gian tới mà không bị ảnh hưởng bởi Covid-19. Với các phương án dự phòng đã được lên kế hoạch bài bản từ sớm, ông Triều tự tin kết luận: "Việc tắc nghẽn hệ thống phần mềm mới là không thể xảy ra".

Phần mềm "Make in Vietnam" có thể giải quyết được các khía cạnh "sâu

So sánh phần mềm công nghệ nước ngoài và phần mềm được phát triển tại Việt Nam, ông Triều cho biết các phần mềm nước ngoài có thể giải quyết được các khía cạnh "rộng" của vấn đề, nhưng các phần mềm của Việt Nam có thể giải quyết được các khía cạnh "sâu. Cụ thể, các công ty nước ngoài triển khai phần mềm cho cả thế giới chứ không phải cho riêng một quốc gia nào, vì thế, các phần mềm sẽ mang tính chất giải quyết tổng quát hoặc đáp ứng được các thị trường tương lai. Trong khi đó, các phần mềm đến từ Việt Nam có thể giải quyết được các vấn đề cấp bách, đặc thù và cơ động tại Việt Nam.

Ông Triều cho biết thêm, nếu một DN công nghệ có thể tạo ra một "đứa con lai", đó là tận dụng hiểu biết và các thế mạnh của các phần mềm nước ngoài và kết hợp với các lợi thế của phần mềm Việt Nam để xử lý những vấn đề tại thị trường Việt Nam, đó sẽ là tin vui cho các công ty chứng khoán và nhà đầu tư cả nước.

Ông Triều cũng giới thiệu một phương pháp hỗ trợ DN Việt Nam chuyển đổi số (CĐS) độc đáo từ FPT với tên gọi là FPT Kaizen. Với FPT Kaizen, công ty sẽ tư vấn cho các DN triển khai theo hướng song song vẽ ra ước mơ lớn về CĐS, về công nghệ số, chiến lược kinh doanh, đồng thời khởi động từ việc nhỏ để có thể thành công nhanh, sau đó tạo ra kỹ năng phát triển, mở rộng nhanh cho DN của mình. Đó là chiến lược 3S của FPT: Strategic - nghĩ lớn, Smart - khởi động một cách thông minh, Scale - phát triển nhanh và lớn mạnh.

"Điệp vụ 100 ngày" bất khả này của FPT IS là một ví dụ cụ thể để giúp các DN thấy rõ hơn và có niềm tin vững chắc hơn vào kiến thức, kỹ năng và đặc biệt là bản lĩnh nắm bắt toàn cầu - am hiểu địa phương của các DN công nghệ Việt Nam. Dù là công ty lớn hay là một startup, trong thích ứng và phát triển với chuyển đổi số, điều quan trọng nhất để thành công không phải chỉ nằm ở phần mềm mà còn nằm ở chiến lược, tầm nhìn bao quát thông qua "Agile Mindset" - tư duy linh hoạt để có thể luôn luôn ứng biến trong mọi rủi ro./.