Nguyên nhân là do ảnh hưởng của dịch bệnh COVID-19 khiến đời sống khó khăn, nhiều người lao động (NLĐ) đã đề nghị hưởng BHXH một lần để có một khoản tiền chi tiêu, trang trải cuộc sống; đồng thời, một số ít người vì lợi ích trước mắt, muốn rút BHXH một lần để có luôn một khoản "tiền tươi"...
Tại TP. HCM, theo ông Phan Văn Mến, Giám đốc Bảo hiểm xã hội TP. HCM, tháng 10 vừa qua thành phố có hơn 9.000 người nộp hồ sơ rút bảo hiểm, tăng gấp 3 lần so với tháng 9. Tính từ đầu năm đến cuối tháng 10, thành phố ghi nhận hơn 86.000 trường hợp nhận bảo hiểm xã hội một lần.
Còn tại Đồng Nai, từ đầu năm đến thời điểm 15/11, BHXH tỉnh Đồng Nai đã giải quyết hồ sơ cho hơn 42.000 lao động, chi trả 2.300 tỷ đồng. Lượng người rút tăng dần qua các tháng, đặc biệt hồ sơ của tháng 10 tăng vọt lên 6.580, gấp bảy lần so với tháng 9 (964 hồ sơ). Tương tự, tại Bình Dương hơn 6.400 lao động chọn rút một lần, tăng trên 40% so với tháng 10/2020…
Thực trạng đó khiến số NLĐ nghỉ hưởng BHXH một lần, đặc biệt vào thời gian gần đây tăng lên nhanh chóng. Tính đến hết tháng 10/2021, cả nước có hơn 700.000 người hưởng BHXH một lần, tăng gấp 1,5 lần so với 6 tháng đầu năm 2021 và tăng 5,45% so với cùng kỳ năm 2020. Đây là thực tế rất đáng lo ngại, không chỉ ảnh hưởng trực tiếp đến quyền lợi của NLĐ mà còn làm ảnh hưởng tới tình hình kinh tế - xã hội cũng như ảnh hưởng đến mục tiêu, nỗ lực và quyết tâm của Chính phủ thực hiện an sinh xã hội cho toàn dân.
Trên thực tế, việc tham gia BHXH là khoản để dành cho người lao động lúc tuổi già với mức đóng không lớn, mà quyền lợi được thụ hưởng khá nhiều. Hiện tại, đối với người lao động tham gia BHXH bắt buộc, mức đóng vào quỹ BHXH bằng 25% mức tiền lương hằng tháng của người lao động, trong đó, người lao động đóng 8%, người sử dụng lao động đóng 17%. Ví dụ, nếu tiền lương đóng BHXH của người lao động là 5 triệu đồng/tháng, thì Quỹ BHXH thu 1.250.000 đồng (người lao động đóng 400.000 đồng, người sử dụng lao động đóng 850.000 đồng).
Như vậy, khi tham gia BHXH, hằng tháng, người lao động chỉ đóng số tiền bằng 8% tiền lương hằng tháng, nhưng được hưởng nhiều lợi ích, gồm các chế độ: Ốm đau, thai sản, tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp, hưu trí và tử tuất. Với mức đóng 400.000 đồng/tháng, đến tuổi nghỉ hưu, người lao động nhận được tiền lương hưu tối đa 3.750.000 đồng/người/tháng.
Đối với người lao động tự do, khi tham gia BHXH tự nguyện, người lao động được lựa chọn mức đóng phù hợp với điều kiện của mình, mức thấp nhất bằng chuẩn hộ nghèo khu vực nông thôn (hiện nay là 700.000 đồng). Như vậy, với tỷ lệ đóng hằng tháng 22%, thì số tiền đóng mỗi tháng tương đương với 138.600 đồng (Nhà nước đã hỗ trợ 10%), nhưng tỷ lệ hưởng lương hưu khi đến tuổi có thể đạt đến 75% bình quân mức đóng.
Ngoài ra, người hưởng lương hưu còn được cấp thẻ bảo hiểm y tế có mức hưởng 95% khi khám, chữa bệnh đúng tuyến. Bên cạnh đó, người thân, người chăm lo cho người tham gia BHXH còn được hưởng chế độ tử tuất khi người tham gia BHXH qua đời.
BHXH Việt Nam cho rằng, nếu NLĐ hưởng BHXH 1 lần thì mức hưởng mỗi năm đóng BHXH chỉ bằng 1,5 tháng mức bình quân tiền lương tháng đóng BHXH cho những năm đóng trước năm 2014 và bằng 2 tháng mức bình quân tiền lương tháng đóng BHXH cho những năm đóng từ năm 2014 trở đi.
Như vậy, nếu lĩnh BHXH một lần, NLĐ sẽ mất đi khoảng 1,14 tháng lương đối với mỗi năm đóng BHXH trước năm 2014 và khoảng 0,64 tháng lương đối với mỗi năm đóng BHXH sau năm 2014. Chưa kể, NLĐ còn được hưởng những lợi ích từ nguồn quỹ này bao gồm các chế độ: ốm đau, thai sản, tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp, hưu trí và tử tuất.
Tham gia BHXH nhận được nhiều quyền lợi, người lao động nên cân nhắc kỹ khi hưởng BHXH một lần.
Trong thực tế đã có rất nhiều trường hợp khi đã nhận BHXH một lần muốn nộp lại tiền để phục hồi số năm đã tham gia BHXH cho đủ điều kiện hưởng lương hưu, nhưng pháp luật về BHXH chưa quy định về trường hợp này. Do đó, NLĐ nên cân nhắc kỹ trước khi quyết định hưởng BHXH một lần./.
