Cần kíp trang bị kỹ năng kiểm tra thông tin cho sinh viên báo chí - truyền thông

Trước sự bùng nổ của thông tin và sự lan truyền nhanh chóng của tin tức trên mạng xã hội, việc chống lại thông tin sai lệch đã trở thành một thách thức không thể phủ nhận đối với ngành báo chí.

Trong bối cảnh này, việc cung cấp cho sinh viên báo chí kỹ năng kiểm tra thông tin trở nên cực kỳ cấp thiết và quan trọng, không chỉ để đảm bảo chất lượng của thông tin được sản xuất mà còn để bảo vệ uy tín và vai trò của báo chí trong xã hội hiện đại.

Trang bị kỹ năng kiểm tra thông tin cho sinh viên báo chí là một nhiệm vụ quan trọng

Trao đổi vấn đề này với PV Tạp chí TT&TT, TS. Lê Văn Hiếu, Học viện Báo chí và Tuyên truyền cho biết: Báo chí Việt Nam đang đối mặt với nhiều thách thức trong việc kiểm soát thông tin sai lệch, tin giả. Điều này dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng như: Gây hoang mang dư luận, ảnh hưởng đến an ninh trật tự xã hội, gây thiệt hại về kinh tế cho doanh nghiệp và cá nhân, và làm gia tăng nguy cơ chia rẽ cộng đồng.

Thực trạng kiểm tra thông tin của sinh viên nói chung và sinh viên báo chí - truyền thông nói riêng thường phản ánh một loạt các yếu tố, từ môi trường thông tin phức tạp đến thiếu hiểu biết và kỹ năng về quy trình và ý nghĩa của việc kiểm tra thông tin.

Có thể thấy, thực trạng kiểm tra thông tin của sinh viên, đặc biệt là sinh viên báo chí, là một bức tranh đa chiều, phản ánh những thiếu hụt nghiêm trọng và sự cần thiết cấp bách trong việc nâng cao kỹ năng kiểm tra thông tin cho thế hệ trẻ. Để cải thiện tình trạng này, cần có sự chú trọng vào đào tạo và hỗ trợ về kỹ năng kiểm tra thông tin trong các chương trình giáo dục và đào tạo.

Do đó, việc cung cấp cho sinh viên báo chí kỹ năng kiểm tra thông tin không chỉ là một nhiệm vụ quan trọng mà còn là một cam kết tới sự phát triển bền vững của ngành báo chí và xã hội. Bằng cách này, không chỉ đảm bảo rằng thông tin được sản xuất và truyền tải là chính xác và đáng tin cậy mà còn giúp tạo ra một môi trường thông tin lành mạnh, minh bạch và trung thực.

“Một trong những giải pháp cấp thiết nhất cho nền báo chí hiện đại là đảm bảo rằng sinh viên báo chí được trang bị đầy đủ kỹ năng và công cụ để nhận biết, đánh giá và xử lý thông tin sai lệch”, TS. Lê Văn Hiếu chia sẻ.

Những kỹ năng kiểm tra thông tin cần thiết

Từ thực tế nêu trên, TS. Lê Văn Hiếu cho rằng cần phải trang bị những kỹ năng cần thiết kiểm tra thông tin của sinh viên nói chung và sinh viên báo chí - truyền thông nói riêng. Theo đó, sinh viên cần hiểu rõ về nguồn gốc của thông tin, cách thức thu thập và xử lý thông tin, và các nguyên tắc cơ bản của báo chí đúng đắn. Điều này giúp họ nhận biết được thông tin đáng tin cậy từ những nguồn không đáng tin cậy.

Hơn nữa, sinh viên cần được đào tạo để nhận diện các dấu hiệu của thông tin sai lệch và tin giả, bao gồm kiểm tra nguồn gốc, xem xét mức độ minh bạch và tin cậy của nguồn, và phân tích logic thông tin trước khi tin tưởng hoặc lan truyền; Sinh viên cần được trang bị kỹ năng phân tích và đánh giá tính đúng đắn của thông tin bằng cách áp dụng các phương pháp nghiên cứu, kiểm chứng thông tin và phản biện logic.

Đặc biệt, sinh viên cần biết cách xử lý thông tin sai lệch một cách chính xác và trách nhiệm, bao gồm việc đưa ra sự sửa đổi, phản bác hoặc thông tin bổ sung để cung cấp cái nhìn đầy đủ và chính xác cho độc giả.

“Sinh viên báo chí, những nhà báo tương lai, đang đối mặt với một tương lai đầy thách thức và cơ hội. Việc trang bị cho họ kỹ năng kiểm tra thông tin không chỉ giúp họ trở thành những nhà báo có ảnh hưởng mà còn giúp họ trở thành những người lãnh đạo thông tin có trách nhiệm trong xã hội. Chúng ta hy vọng rằng, qua sự nỗ lực và cam kết của tất cả các bên liên quan, ngành báo chí sẽ tiếp tục đóng góp tích cực vào việc xây dựng một xã hội hiện đại, minh bạch và công bằng”.

Thực hiện đồng bộ các giải pháp

TS. Lê Văn Hiếu nhấn mạnh, để nâng cao chất lượng đào tạo báo chí và góp phần chống lại thông tin sai lệch, cần triển khai đồng bộ các giải pháp sau:

Thứ nhất, cập nhật chương trình đào tạo báo chí để nâng cao năng lực kiểm tra thông tin cho sinh viên trong thời đại số. Chương trình đào tạo báo chí hiện nay cần được cập nhật để đáp ứng nhu cầu ngày càng cao về kỹ năng kiểm tra thông tin của sinh viên.

Thứ hai, nâng cao chất lượng giảng dạy về kiểm tra thông tin. Để đáp ứng nhu cầu cấp thiết này, các trường đại học cần thực hiện đồng bộ các giải pháp nhằm nâng cao chất lượng giảng dạy môn học Kiểm tra thông tin như: Lựa chọn giảng viên (hoặc mời giảng viên) có bằng cấp chuyên môn cao về kiểm tra thông tin, báo chí điều tra, am hiểu các xu hướng, phương pháp kiểm tra thông tin mới nhất; có kinh nghiệm thực tế trong lĩnh vực kiểm tra thông tin, báo chí điều tra, từng tham gia vào các dự án kiểm tra thông tin, điều tra báo chí uy tín; có khả năng truyền đạt kiến thức một cách rõ ràng, sinh động, thu hút sinh viên, khuyến khích tư duy phản biện và sáng tạo.

Đồng thời, cập nhật tài liệu, giáo trình có nội dung cập nhật, mới nhất về lĩnh vực kiểm tra thông tin, báo chí điều tra, phản ánh xu hướng, phương pháp kiểm tra thông tin mới nhất, đồng thời lồng ghép các ví dụ thực tế sinh động, gần gũi với thực tiễn; có tính khoa học, chính xác, được biên soạn bởi các chuyên gia uy tín trong lĩnh vực kiểm tra thông tin, báo chí điều tra, đảm bảo tính khách quan và độ tin cậy cao; phù hợp với trình độ nhận thức và khả năng tiếp thu của sinh viên, trình bày khoa học, logic, dễ hiểu, dễ áp dụng.

Cùng với đó, áp dụng phương pháp giảng dạy tiên tiến như: Sử dụng đa dạng các phương pháp giảng dạy như: Thuyết trình kết hợp thảo luận nhóm, thực hành, nghiên cứu tình huống, học tập dự án,... tạo môi trường học tập tương tác, khuyến khích sinh viên tích cực tham gia, chủ động trong việc học tập; tận dụng các công nghệ giảng dạy hiện đại như: E-learning, MOOC, hệ thống bài giảng trực tuyến,... giúp sinh viên học tập mọi lúc mọi nơi, tiếp cận kiến thức một cách linh hoạt.

Ba là, tăng cường thực hành nhằm nâng cao năng lực thực tiễn và rèn luyện tư duy phản biện. Bên cạnh việc trang bị kiến thức và kỹ năng lý thuyết, việc tạo điều kiện cho sinh viên thực hành thường xuyên là vô cùng quan trọng để giúp sinh viên rèn luyện kỹ năng kiểm tra thông tin một cách hiệu quả, từ đó nâng cao năng lực thực tiễn và tư duy phản biện.

Bốn là, phát triển môi trường học tập xây dựng nền tảng cho nhân cách nhà báo chuyên nghiệp. Môi trường học tập đóng vai trò quan trọng trong việc định hình nhân cách, đạo đức nghề báo của sinh viên. Một môi trường học tập khuyến khích tư duy phản biện, tinh thần trách nhiệm, đạo đức nghề báo sẽ góp phần hình thành những nhà báo chuyên nghiệp, có trách nhiệm với xã hội./.