Chìa khóa giải quyết thách thức trong bảo vệ trẻ em trên không gian mạng

Ngày 21/11, Cục An toàn thông tin (Bộ Thông tin và Truyền thông), Câu lạc bộ Bảo vệ trẻ em Việt Nam trên không gian mạng (VCSC) thuộc Hiệp hội An toàn thông tin Việt Nam (VNISA) phối hợp tổ chức hội thảo chuyên đề “Đẩy mạnh hợp tác bảo vệ trẻ em trên môi trường mạng”.

Sự kiện nằm trong khuôn khổ Hội thảo - Triển lãm Ngày An toàn thông tin (ATTT) Việt Nam 2024, với sự tham gia đồng hành của World Vision International tại Việt Nam, ChildFund Việt Nam, Trung tâm An toàn thông tin VNPT, Tổ chức Cứu trợ trẻ em và Viện nghiên cứu quản lý phát triển bền vững (MSD).

Phát biểu tại hội thảo, ông Đặng Vũ Sơn - Phó Chủ tịch VNISA, Nguyên Trưởng ban Ban Cơ yếu Chính phủ chia sẻ: Chúng ta đang sống trong thời đại công nghệ số phát triển mạnh mẽ, các công nghệ hiện đại như trí tuệ nhân tạo (AI), dữ liệu lớn, IoT… đã trở thành một thành phần không thể thiếu trong học tập, làm việc và giải trí. Tuy nhiên, song hành với những lợi ích to lớn là những thách thức ngày càng gia tăng, đặc biệt về ATTT, quyền riêng tư và bảo vệ trẻ em (BVTE) trên môi trường mạng.

Trẻ em - đối tượng dễ bị tổn thương nhất, đang phải đối mặt với nhiều nguy cơ, nhưng các em chưa có đủ kỹ năng để nhận diện, phòng tránh rủi ro trên không gian mạng. Đây không chỉ là bài toán của riêng Việt Nam mà còn là thách thức toàn cầu đòi hỏi sự chung tay hợp tác từ nhiều phía.

Ông Đặng Vũ Sơn cho rằng, Chương trình “Bảo vệ và hỗ trợ trẻ em tương tác lành mạnh, sáng tạo trên môi trường mạng giai đoạn 2021 - 2025” đã tạo động lực thúc đẩy sự tham gia tích cực từ các cơ quan nhà nước, tổ chức xã hội và doanh nghiệp. Tuy nhiên, trong thực tiễn triển khai, vẫn còn những hạn chế trong việc kết nối và phối hợp giữa các bên liên quan, ảnh hưởng không nhỏ đến hiệu quả của công tác BVTE trên không gian mạng.

Theo Phó Chủ tịch VNISA, với vai trò của mình, VNISA đã và đang cam kết đồng hành cùng các cơ quan quản lý Nhà nước, tổ chức quốc tế và các doanh nghiệp để thực hiện các sáng kiến BVTE trên môi trường mạng.

Trong thời gian qua, Hiệp hội đã triển khai nhiều hoạt động nổi bật như: Tổ chức cuộc thi “Học sinh với An toàn thông tin” để nâng cao nhận thức và kỹ năng của học sinh trên cả nước; Thành lập Câu lạc bộ BVTE Việt Nam trên không gian mạng (VCSC) nhằm tập hợp và kết nối các nguồn lực; Ban hành Tiêu chuẩn cơ sở TCCS:03 về “Yêu cầu kỹ thuật đối với sản phẩm, dịch vụ BVTE trên môi trường mạng” để hỗ trợ và định hướng nghiên cứu, phát triển các giải pháp công nghệ.

“Chúng tôi tin rằng, sự kết nối và hợp tác là chìa khóa để giải quyết các thách thức và mang lại hiệu quả cao hơn trong công tác BVTE trên không gian mạng. VNISA cam kết sẽ tiếp tục nỗ lực, phối hợp chặt chẽ với các đối tác trong và ngoài nước để cùng nhau xây dựng một môi trường mạng thực sự an toàn và bền vững cho thế hệ trẻ”, ông Đặng Vũ Sơn nhấn mạnh.

Chia sẻ chi tiết hơn về hoạt động BVTE trên mạng thời gian qua, ông Ngô Tuấn Anh, Phó Chủ tịch VNISA, Chủ nhiệm CLB VCSC cho biết: “Tiêu chuẩn cơ sở TCCS:03 VNISA vừa ban hành vào tháng 6/2024 là một mốc quan trọng góp phần thúc đẩy hệ sinh thái sản phẩm, dịch vụ BVTE trên mạng. Tiêu chuẩn này cũng góp phần đánh giá chất lượng các sản phẩm, dịch vụ BVTE trên môi trường mạng để giúp người dùng, các bậc phụ huynh có thể yên tâm hơn trong lựa chọn sản phẩm, dịch vụ. Đây sẽ là tiền đề để thúc đẩy sự tham gia của doanh nghiệp (DN), cơ quan tổ chức cũng như đông đảo người dùng cùng chung tay trong công tác bảo vệ con em mình trước những nguy cơ, rủi ro trên không gian mạng”.

Nâng cao nhận thức, năng lực, vai trò, trách nhiệm của trẻ em khi để các em tương tác trên mạng xã hội

Chia sẻ tại hội thảo, bà Phan Thị Kim Liên (Tổ chức Tầm nhìn quốc tế tại Việt Nam - World Vision International Việt Nam) cho biết, trên Internet, trẻ em là người dùng, đồng thời cũng người tạo ra nội dung. Trẻ em có thể là người bị hại và cũng có thể là đối tượng gây hại, là đối tác của các vụ việc liên quan đến xâm hại trẻ em. Vấn đề quan trọng là làm thế nào để các em nhận thức được những ảnh hưởng xấu trên mạng và có những hành động tự bảo vệ bản thân trên mạng.

Tại Việt Nam, cứ 10 trẻ em thì có 9 em sử dụng Internet. Trong nỗ lực xây dựng môi trường mạng an toàn, hiệu quả cho trẻ em, World Vision International tại Việt Nam luôn tập trung vào phương pháp tiếp cận lấy trẻ em làm trung tâm.

World Vision đặc biệt chú trọng chương trình giáo dục kỹ năng số toàn diện để trẻ em có thể vừa biết cách tự bảo vệ mình, vừa có thể sử dụng Internet sáng tạo, cũng như ý thức vai trò chủ động của mình trong việc xây dựng môi trường Internet an toàn, hiệu quả. World Vision cũng hỗ trợ các sáng kiến do chính trẻ em khởi xướng, thúc đẩy sự tham gia của các em đóng góp vào các giải pháp về BVTE trên môi trường mạng.

Bà Kim Liên kiến nghị các đơn vị, tổ chức cần tăng cường phối hợp nâng cao nhận thức, năng lực, vai trò, trách nhiệm của trẻ em khi để các em tương tác trên mạng xã hội; chung tay xây dựng văn hóa sử dụng mạng lành mạnh, thúc đẩy văn hóa, hình thành thói quen dùng mạng văn minh cho trẻ em.

Đặc biệt trong bối cảnh công nghệ thay đổi rất nhanh, bà Kim Liên cho biết những đơn vị chịu trách nhiệm bảo vệ quyền trẻ em cần nghiên cứu, trải nghiệm các hành vi, thói quen của trẻ để có những phát hiện sớm, kịp thời hỗ trợ khi các em gặp các vấn đề trên mạng.

Cũng tại Hội thảo, bà Đinh Thị Như Hoa - Trưởng Phòng Kiểm định ATTT, Trung tâm VNCERT/CC (Cục ATTT) đã nhấn mạnh tầm quan trọng của việc phối hợp giữa các tổ chức, cơ quan và DN trong công tác BVTE trên môi trường mạng.

Theo bà, việc phối hợp này là rất cần thiết và được Chính phủ đặc biệt quan tâm, thể hiện qua các văn bản quy phạm pháp luật quy định rõ trách nhiệm của các tổ chức, cơ quan, doanh nghiệp trong công tác BVTE trên không gian mạng.

Các Luật ATTT mạng (2015), Luật Trẻ em (2016), Luật Tiếp cận thông tin (2016), Luật An ninh mạng (2018) đều có quy định cụ thể trách nhiệm của các cá nhân, tổ chức, DN trong việc BVTE trên không gian mạng.

Trong Quyết định số 830/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Chương trình "Bảo vệ và hỗ trợ trẻ em tương tác lành mạnh, sáng tạo trên môi trường mạng giai đoạn 2021 - 2025", có đề cập tới 5 nhóm trụ cột chính để BVTE trên môi trường mạng bao gồm: Xây dựng và hoàn thiện hành lang pháp lý; Giáo dục, truyền thông nâng cao nhận thức và trang bị kỹ năng; Triển khai các biện pháp, giải pháp kỹ thuật, ứng dụng công nghệ; Hoàn thiện cơ cấu tổ chức, nâng cao năng lực thực thi pháp luật; Tăng cường hợp tác quốc tế.

Bà Đinh Thị Như Hoa cho biết, trong thời gian tới, Bộ TT&TT sẽ tiếp tục đẩy mạnh các hoạt động truyền thông về BVTE trên môi trường mạng, đặc biệt hướng tới đối tượng trẻ em, cha mẹ, người chăm sóc trẻ, giáo viên và các cán bộ làm công tác BVTE; Triển khai các hoạt động thúc đẩy các doanh nghiệp Việt Nam phát triển các sản phẩm, dịch vụ để hỗ trợ trẻ em tương tác lành mạnh, sáng tạo trên môi trường mạng; và Triển khai Hệ thống hỗ trợ ngăn chặn, đánh giá dữ liệu độc hại với trẻ em.

Tại hội thảo, các diễn giả cũng chia sẻ về tác động của công nghệ mới trí tuệ nhân tạo (AI) tới trẻ em; cách tiếp cận lấy trẻ em làm trung tâm trong bảo vệ trẻ em trên môi trường mạng; giới thiệu các giải pháp công nghệ hỗ trợ phụ huynh và nhà trường phòng, chống thông tin độc hại ảnh hưởng cho trẻ em;…/.