Công nghiệp hoạt hình Việt: những thách thức cần vượt qua để “gà đẻ trứng vàng”

Ngành công nghiệp sáng tạo đang phát triển bùng nổ trên toàn cầu. Theo định nghĩa của UNESCO, công nghiệp sáng tạo bao gồm những sản phẩm mang tính sáng tạo thuộc lĩnh vực văn hóa và nghệ thuật. Thống kê cho thấy tại nhiều quốc gia như Hoa Kỳ, Anh, Hàn Quốc, Nhật Bản, Singapore, Thái Lan…, công nghiệp sáng tạo chiếm từ 5 - 8% GDP.

Tuỳ theo cách phân loại của mỗi quốc gia, công nghiệp nội dung là một nhóm ngành nằm trong 11 - 15 ngành công nghiệp sáng tạo. Theo báo cáo đầu năm 2023 của Goldman Sachs, nền công nghiệp nội dung trên thế giới đạt 250 tỷ USD và được dự đoán tăng gấp đôi đạt 480 tỷ USD vào năm 2027.

Tại Việt Nam, theo hãng nghiên cứu thị trường VIRAC, doanh thu của ngành công nghiệp nội dung số (NDS) năm 2023 ước đạt 876 triệu USD, hứa hẹn nhiều cơ hội phát triển khi số lượng người sử dụng các loại hình NDS tiếp tục tăng cao và không phụ thuộc vào các tài nguyên thiên nhiên có giới hạn như các ngành công nghiệp khác.

Khởi nghiệp từ “con số 0” và mơ “giấc mơ Mỹ”

Khoảng 5 năm trở lại đây, không ít DN sáng tạo của Việt Nam đã xuất khẩu sản phẩm NDS phục vụ thị trường nước ngoài. Là một DN thuộc lĩnh vực sáng tạo, với thế mạnh sáng tạo các bộ nhân vật hoạt hình và sản xuất video, phim hoạt hình về chủ đề giáo dục, giải trí, sau 10 năm phát triển, Sconnect Việt Nam đang sở hữu 18 IP hoạt hình (tài sản sở hữu trí tuệ), cùng với kho nội dung hơn 30.000 video hoạt hình chất lượng cao, mang về 3 nút kim cương cùng hơn 500 trăm nút vàng, nút bạc YouTube. Sconnect sớm định hướng và xây dựng một hệ sinh thái đa dạng loại hình kinh doanh tài sản sở hữu trí tuệ (SHTT) của các bộ nhân vật hoạt hình nổi tiếng.

Chia sẻ về giai đoạn khởi nghiệp, ông Tạ Mạnh Hoàng, nhà sáng lập, Tổng giám đốc Sconnect Việt Nam cho biết: “Lúc đầu tôi không có gì trong tay, không vốn, không nhân sự, chưa am hiểu thị trường do lĩnh vực hoạt hình còn khá mới mẻ ở Việt Nam. Ngay cả các cộng sự của tôi lúc đó cũng không ai có nhiều kiến thức về ngành hoạt hình. Chúng tôi đã khởi đầu từ con số 0, dành 2 năm đầu nghiên cứu và định hình con đường phát triển của Sconnect sau này”.

Nhiều DN sản xuất nội dung chọn những sản phẩm theo "trend" (xu hướng), kiếm tiền nhanh nhưng vòng đời sản phẩm ngắn, ít có giá trị tích cực. Sconnect đã lựa chọn “đi chậm nhưng bền vững”.

Trong 10 năm, quy mô của Sconnect đã tăng từ 64 nhân sự lên hơn 1.000 nhân sự. Lượt lưu lượng (traffic) trên YouTube tăng từ 300 triệu lượt xem (view)/tháng vào năm 2016, lên gần hơn 5 tỷ view/tháng vào năm 2024.

Nhà sáng lập Sconnect đã có những lựa chọn táo bạo khi ngay từ đầu đã quyết tâm “mơ lớn”, chinh phục thị trường toàn cầu và đầu tiên là thị trường Mỹ - một thị trường khó tính bậc nhất, nhiều tiêu chuẩn nghiêm ngặt cho các sản phẩm nội dung dành cho trẻ em.

“Giấc mơ Mỹ” chính là động lực mà cũng là áp lực để đội ngũ Sconnect kề vai, sát cánh xây dựng nguồn lực và xây dựng được hệ thống sản xuất, kinh doanh bài bản, chỉn chu ngay từ đầu nhằm đáp ứng những tiêu chuẩn khắt khe nhất. Sau khi đạt được giấc mơ Mỹ, Sconnect tiếp tục mở rộng ra thị trường châu Âu và các quốc gia đông dân ở châu Á.

Những thách thức cần vượt qua để ngành hoạt hình tăng trưởng

Chia sẻ về những khó khăn, ông Tạ Mạnh Hoàng cho biết, ở thời điểm 10 năm trước, mô hình DN sáng tạo còn là một khái niệm quá mới mẻ tại Việt Nam. Đội ngũ lãnh đạo, quản lý của Sconnect còn non trẻ cũng không đủ am hiểu về nhu cầu của khách hàng quốc tế, bên cạnh đó là tình trạng thiếu hụt nguồn nhân lực có tay nghề cao.

Để chinh phục thử thách, Sconnect đã tự nghiên cứu các công nghệ sản xuất hoạt hình, tham vấn các chuyên gia xây dựng các bộ tiêu chuẩn, hệ thống kiểm soát chất lượng. Với bài toán thiếu hụt nguồn nhân lực, Sconnect đã thành lập Học viện đào tạo hoạt hình đạt chuẩn quốc tế đào tạo nhân lực ngành hoạt hình và game đáp ứng nhu cầu của chính DN, đồng thời cung ứng nguồn nhân lực cho thị trường. Công ty cũng xây dựng đội ngũ pháp lý để chuẩn hóa và bảo vệ tài sản SHTT. Hệ sinh thái đa ngành dần được hình thành, khai thác tối đa giá trị các sản phẩm sáng tạo.

Thực tế, sự phát triển bùng nổ của các nền tảng xuyên biên giới đã tạo cơ hội cho công nghiệp sáng tạo phát triển. Tuy nhiên, điều quan trọng là các đơn vị sản xuất nội dung phải lựa chọn những sản phẩm tốt, có tính phát triển bền vững, có khả năng phát triển một hệ sinh thái xoay quanh các sản phẩm của mình.

Công nghiệp hóa sản phẩm sáng tạo mang lại nhiều lợi ích như khả năng tối ưu hóa quy trình sản xuất, tăng năng suất, giảm chi phí, thúc đẩy khả năng cạnh tranh nhờ những sản phẩm mới và đột phá. Dù nhận được sự quan tâm hỗ trợ từ góc độ chính sách, các công nghệ mới nổi như trí tuệ nhân tạo (AI), Internet of Things (IoT), nhưng nhìn chung, công nghiệp sáng tạo tại Việt Nam còn khá non trẻ, có những rào cản và chưa thật sự phát triển thành một ngành công nghiệp quy mô lớn.

Để phát triển, các DN cần đầu tư lớn về cơ sở hạ tầng và công nghệ, tháo gỡ khó khăn về thiếu hụt của mô hình quản lý toàn bộ các khâu sản xuất và khai thác kinh doanh. Bên cạnh đó, một thách thức lớn khác mà DN cần lưu ý ngay từ đầu, đó là công tác bảo vệ bản quyền, bảo vệ tài sản trí tuệ, để có thể “chinh chiến” trên thị trường quốc tế./.