Cuốn sách giải đáp về hành trình của năng lượng

Richard Rhodes là sử gia, nhà báo, tác giả và biên tập viên người Mỹ với 26 cuốn sách trong đó "The Making of the Atomic Bomb" đã giành được giải thưởng Pulitzer ở thể loại sách phi hư cấu, giải thưởng Sách Quốc gia và giải thưởng của Hội phê bình sách quốc gia của Mỹ; "Dark Sun: The Making of the Hydrogen Bomb" lọt vào danh sách rút gọn cho Giải thưởng Pulitzer về Lịch sử…

Trong cuốn sách Năng lượng: Lịch sử nhân loại từ than củi tới hạt nhân, Richard Rhodes kể về hành trình chinh phục và khai thác các nguồn nguyên liệu để lấy năng lượng, phục vụ cho cuộc sống hướng tới xã hội loài tiến bộ ngày nay.

Mục đích quan trọng của cuốn sách là khám phá lịch sử năng lượng; làm sáng tỏ thêm những lựa chọn mà chúng ta đang phải đối mặt trước thách thức của biến đổi khí hậu toàn cầu.

Theo Rhodes, con người hiện nay coi năng lượng là điều hiển nhiên, chỉ quan tâm đến nó khi đến cây xăng hoặc tìm ổ cắm. Nhưng khi biến đổi trở thành vấn đề chính trị lớn, thách thức các ngành nghề, chúng ta ngày càng quan tâm, lo lắng và tìm hiểu về nó nhiều hơn.

Năng lượng phủ bóng lên nền văn minh nhân loại với sự u ám của mối đe dọa về ngày tận thế, giống như nỗi lo sợ hủy diệt hạt nhân trong những năm dài Chiến tranh Lạnh. Song, các tài liệu về biến đổi khí hậu ngày nay chủ yếu có tính kỹ thuật, các cuộc thảo luận chuyên môn thì bị giữ bí mật. Nó chỉ tập trung vào tình hình hiện tại mà rất ít tham khảo quá khứ nhân loại - hàng thế kỷ bài học xương máu. Và cuốn "Năng lượng: Lịch sử nhân loại từ than củi tới hạt nhân" được Rhodes viết ra để góp phần lấp đầy khoảng trống đó.

Hành trình bắt đầu ở Anh với những rừng cây lấy gỗ và đóng thuyền. Khi nguồn gỗ cạn kiệt, con người chuyển sang than, từ đó đặt ra bài toán hóc búa của việc khai thác than trong mỏ mà không bị ngập nước. Các phát minh về hệ thống thiết bị bơm dùng sức nước và hơi nước đã phục vụ cho mục đích khai mỏ này.

Ngoài than, con người còn tận dụng nhiều nguồn nhiên liệu khác trong tự nhiên như dầu thông, dầu cá voi, phân chim, khí đốt. Một bước tiến đột phá đã xuất hiện sau đó khi các nhà khoa học tìm ra quy luật của dòng điện, từ đó tạo ra pin tích điện và cuối cùng là sự lựa chọn giữa dòng điện một chiều hay xoay chiều.

Rất nhiều các phát minh qua nhiều thời kỳ được đề cập trong cuốn sách này, từ động cơ, đầu máy, cho tới xe ô tô, đường ống dẫn khí, năng lượng hạt nhân... Bên cạnh đó, độc giả cũng được nhìn lại quá trình phát triển của 5 thế kỷ thông qua những nhân vật có ảnh hưởng như Nữ hoàng Elizabeth I, Vua James I, Benjamin Franklin, Herman Melville, John D. Rockefeller hay Henry Ford…

Cùng với sự tiến bộ cũng là vấn đề nan giải về ô nhiễm môi trường phát sinh khắp toàn cầu. Rhodes xem xét bối cảnh năng lượng hiện tại, tập trung vào cách năng lượng gió đang cạnh tranh để thống trị với các nguồn cung cấp than và khí đốt tự nhiên. Ông cũng đề cập đến bóng ma của sự nóng lên toàn cầu và dân số sẽ giảm xuống còn 10 tỷ người vào năm 2100.

Tác giả tin tưởng rằng con người có thể chuyển dịch sang các dạng năng lượng hạt nhân và năng lượng tái tạo vì một tương lai tốt đẹp hơn. Với văn phong gần gũi, dễ hiểu, "Năng lượng" đã góp phần khẳng định quan điểm của Rhodes ngay từ khi đặt bút viết cuốn sách: hiểu rõ về lịch sử của chính mình sẽ giúp định hình hướng đi đúng đắn cho chúng ta trong tương lai.

Nói về cuốn sách, tờ Science Magazine đã nhận xét: "Đây vừa là một tác phẩm lịch sử vừa là một câu chuyện đạo đức được viết ra một cách say mê ... Rhodes hi vọng rằng cái nhìn phê phán về những công nghệ năng lượng trong quá khứ sẽ mang lại lợi ích cho những công nghệ năng lượng trong tương lai".

Còn tờ Library Journal nhận định: "Sử gia - tác giả từng đoạt giải Pulitzer, Richard Rhodes một lần nữa mang đến những giải đáp hết sức gần gũi về các vấn đề vướng mắc xung quanh việc sử dụng khoa học và công nghệ. Nghiên cứu của Rhodes không chỉ thu hút những người yêu thích kĩ thuật công nghệ mà có khả năng tiếp cận với tất cả mọi người. Ông vẫn luôn là nhà văn với lối kể chuyện hấp dẫn như vậy."