Đề phòng với rủi ro khi mua sắm qua mạng

Đại dịch Covid-19 cùng những yêu cầu về giãn cách, phong tỏa, hạn chế tiếp xúc đã làm doanh nghiệp và người tiêu dùng quan tâm hơn đến mua sắm trực tuyến. 

Mua sắm qua mạng tăng trong đại dịch

Sự gia tăng các giao dịch qua thương mại điện tử mang lại nhiều lợi ích cho người tiêu dùng, đặc biệt là trong thời kỳ dịch bệnh như: Đáp ứng các nhu cầu tiêu dùng của bản thân và gia đình mà vẫn đảm bảo yếu tố an toàn. Mua sắm qua mạng giúp người tiêu dùng đáp ứng được những nhu cầu ăn, mặc, chăm sóc sức khỏe… mà vẫn đảm bảo yếu tố an toàn do không phải di chuyển đến nhiều địa điểm mua sắm; Người tiêu dùng không phải xếp hàng chờ đợi như mua sắm truyền thống. Người tiêu dùng chỉ cần ở nhà, lên mạng chọn mua và chờ vận chuyển hàng đến nhà;

Qua khảo sát cho thấy nhiều người cảm thấy tâm trạng được xoa dịu trong bối cảnh nguy hiểm của đại dịch: Khi việc giãn cách/phong tỏa diễn ra trong thời gian dài, người tiêu dùng dễ rơi vào trạng thái tiêu cực như buồn chán, cô đơn, có xu hướng dễ cáu giận, bực bội… mua sắm qua mạng là một trong những phương thức giải tỏa tạm thời những cảm xúc này; Khi phải thực hiện giãn cách trong thời gian dài dẫn tới việc không được tiếp xúc với người khác, mua sắm qua mạng giúp tạo cảm giác "kết nối" tới xã hội thông qua các thông báo đặt hàng, thanh toán, vận chuyển được gửi qua tin nhắn/email của người tiêu dùng;

Có thể thấy, bên cạnh lợi ích về việc đáp ứng các nhu cầu tiêu dùng, mua sắm qua mạng trong đại dịch còn có nhiều lợi ích về mặt tâm lý cho người tiêu dùng. Một số người tiêu dùng cho rằng, mua sắm qua mạng khi phải giãn cách quá lâu giống như cảm giác chờ đợi, hy vọng những món quà. 

Kỹ năng tiêu dùng trên mạng

Tuy nhiên, bên cạnh mặt lợi, sự gia tăng mua hàng qua mạng trong thời kỳ dịch bệnh cũng có nguy cơ mang lại những tác động tiêu cực cho người tiêu dùng. Mua sắm qua mạng quá dễ và nhanh làm người tiêu dùng thường chi tiêu quá mức thu nhập của bản thân, gia đình.

Do có quá nhiều thời gian rảnh, người tiêu dùng dễ có xu hướng mua sắm những thứ để thỏa mãn sở thích nhất thời như đặt mua quá nhiều đồ ăn khi đang đói, đặt mua quá nhiều đồ dụng, dụng cụ làm bếp không thực sự cần thiết.

Thương mại điện tử phát triển, mua sắm qua mạng quá nhiều, cùng với những hình thức vận chuyển nhanh (vận chuyển hỏa tốc, chuyển phát nhanh…) đã gây ảnh hưởng xấu tới môi trường. Bên cạnh đó, việc các nhà bán hàng gói hàng quá kỹ cũng gây lãng phí và ảnh hưởng nghiêm trọng tới các nguồn tài nguyên thiên nhiên và môi trường sống; Người tiêu dùng đối mặt nhiều hơn với những vi phạm quyền lợi khi mua hàng qua mạng như: Hàng hóa không giống như quảng cáo, hàng không áp dụng đồng kiểm, hàng giao chậm, đã thanh toán nhưng không giao hàng, bảo mật thông tin cá nhân…

Việc trang bị những kiến thức, kỹ năng để có thể thực hiện các giao dịch thương mại điện tử một cách tốt nhất là rất cần thiết đối với mỗi người tiêu dùng. Người tiêu dùng cần lưu ý:

1. Ưu tiên mua hàng từ những trang TMĐT uy tín, có đăng ký/thông báo tới Bộ Công thương. Trong trường hợp mua hàng trên mạng xã hội, lựa chọn những tài khoản uy tín, có lịch sử bán hàng lâu dài. 

2. Chỉ thực hiện các giao dịch khi bản thân/gia đình thực sự có nhu cầu sử dụng sản phẩm, đặt ra mục tiêu chỉ mua sắm để đáp ứng những nhu cầu đó. 

3. Cân nhắc kỹ trước khi lựa chọn hàng hóa cần mua cũng như số lượng hàng hóa, tránh tình trạng mua hàng không thực sự cần thiết và mua với số lượng quá nhiều.

4. Ưu tiên mua những sản phẩm phục vụ cho nhu cầu cơ bản trong đại dịch như nhu yếu phẩm, thực phẩm, đồ dùng gia đình, quần áo phục vụ nhu cầu hàng ngày… Tránh mua những sản phẩm chưa sử dụng được trong thời điểm hiện tạo như trang phục dự tiệc, dành cho đi du lịch, đồ dã ngoại, thiết bị điện tử dùng cho những dịp đặc biệt…

 5. Khi nhận hàng: Đối chiếu thông tin trên biên lai giao hàng với đơn hàng trên mạng nhằm hạn chế tình trạng thanh toán cho đơn hàng mà mình không đặt cũng như nhận hàng không đúng với sản phẩm đã đặt mua.

6. Tránh mua hàng qua mạng khi thể trạng và tinh thần mệt mỏi. Tình trạng này có thể dẫn tới việc không so sánh giá cả/so sánh các nhà bán hàng, mua sắm để thỏa mãn nhu cầu lúc đó hoặc đơn giản là chỉ muốn mua sắm để tâm trạng tốt hơn.

7. Dành thời gian sắp xếp, dọn dẹp lại đồ đạc trong nhà để biết rõ nhà mình đã có những đồ đạc nào, thực sự cần và không cần đồ gì nhằm tránh tình trạng mua sắm theo cảm hứng, gây lãng phí tiền bạc và làm giảm lợi ích của thương mại điện tử.