Đề xuất các giải pháp để báo chí quốc tế tồn tại trong thời đại số

Ngày 29 - 30/10/2018, tại Seoul (Hàn Quốc), Tổ chức nghiên cứu báo chí và truyền thông tại Hàn Quốc (Korea Press Foundation - KPF) đã tổ chức Hội thảo báo chí KPF quốc tế với chủ đề “Sự thật - Công nghệ - Khán giả”. Tham dự Hội thảo có khoảng 400 đại biểu của KPF và các nhà nghiên cứu báo chí, các nhà báo của các hãng thông tấn trên thế giới và Hàn Quốc.

Chủ tịch KPF Byung Wook Min phát biểu

Phát biểu tại hội thảo, Chủ tịch KPF Byung Wook Min chào mừng các đại biểu đến dự hội thảo báo chí quốc tế thường niên lần thứ 2 do KPF tổ chức. Hội thảo là dịp để các đại biểu khẳng định giá trị và trao đổi những kinh nghiệm về sáng tạo báo chí. Hội thảo năm nay có sự tham gia của các diễn giả quốc tế từ Mỹ, Anh, Australia, Đức, Trung Quốc, Singapore và Hàn Quốc.

Gần đây, báo chí thế giới và Hàn Quốc đều có những vấn đề chung cần phải quan tâm như tin tức giả (fake news), tin xấu độc ngày càng tăng, ứng dụng công nghệ trong báo chí, vấn đề thu hút độc giả đối với báo chí… Chủ đề của Hội thảo năm nay là “Sự thật - Công nghệ - Khán giả” là những nội dung mà báo chí quốc tế cũng như Hàn Quốc đang rất quan tâm để vượt qua những thách thức hướng tới tương lai.

Giáo sư Rosental Calmon Alves

Tại Hội thảo, trao đổi về vai trò của công nghệ đối với báo chí, giáo sư Rosental Calmon Alves, Đại học Texas, người sáng lập và giám đốc Trung tâm báo chí Knight ở châu Mỹ nhận định về vai trò của công nghệ đối với báo chí. Ông cho rằng đã có những thay đổi đang diễn ra đối với báo chí và sẽ tiếp tục trong tương lai cả về các nguyên tắc và giá trị của báo chí.

Các cuộc cách mạng đều phá hủy cái cũ nhanh hơn xây dựng cái mới. Cuộc cách mạng số đang dần tiến tới khai tử hệ sinh thái truyền thông của thời đại công nghiệp và sinh ra hệ sinh thái truyền thông mới của thời đại số. Đây là cuộc cách mạng cho phép các tờ báo tồn tại trên radio và radio tồn tại trên truyền hình.

Báo chí phải thay đổi bằng cách ứng dụng công nghệ số và thúc đẩy sự đổi mới, tinh thần đổi mới là cách duy nhất để tồn tại trong môi trường sống đang có nhiều biến động. Đó là một thế giới kép, mơ hồ - hệ sinh thái truyền thông cũ cùng tồn tại với hệ sinh thái truyền thông số mới. Trong khi chúng ta quan sát các hiệu ứng tàn phá đối với báo chí, các mô hình mới và các loại phương tiện truyền thông mới đang nổi lên và hy vọng rằng những công nghệ mới sẽ giúp cho báo chí, nhà báo tìm ra các giải pháp.

Báo chí hiện nay phải dựa vào công nghệ và khai thác các khả năng công nghệ. Ariana Tobin phóng viên của tờ ProPublica đã chia sẻ báo chí có thể khai thác nguồn lực đám đông (crowdsourcing). Đó là báo chí có thể mời một nhóm người tham gia vào một nhiệm vụ đưa tin như thu thập thông tin, thu thập dữ liệu thông qua một yêu cầu mở, có mục tiêu cho đầu ra; trải nghiệm cá nhân; các tài liệu và các đóng góp khác để tạo ra các câu chuyện quan trọng trong xã hội. Chính các mạng xã hội hay các công ty công nghệ đã giữ kín các thuật toán nguồn lực đám đông để họ có thể tạo ra lợi nhuận cho chính họ.

Toàn cảnh Hội thảo

Đồng sáng lập công ty truyền thông Civil, ông Matt Coolidge đã trao đổi về công nghệ blockchain có thể hỗ trợ báo chí phát triển bền vững. Theo ông Matt Coolidge, lòng tin của công chúng đã ở mức thấp nhất trong mọi thời và nền tảng của sự đồng thuận dựa trên các thực tiễn đang bị hủy hoại. Việc phải cập nhật tin tức liên tục 24 giờ đã làm “ngộp” công chúng, chất lượng tin tức giảm, buộc các tờ báo cho nhiều phóng viên thôi việc hoặc đóng cửa. Mô hình hoạt động nhờ nguồn thu từ quảng cáo trên báo in không phù hợp khi chuyển sang môi trường số.

Công nghệ blockchain không thể “cứu vãn” tất cả vấn đề cho báo chí nhưng cho phép hình thành các cộng đồng phân tán và xác định các động cơ để thúc đẩy các cộng đồng. Công nghệ này cũng sẽ giúp chấm dứt sự rời rạc trên thị trường truyền thông bằng cách cho phép trao đổi giá trị ngang hàng. Các nhà báo có thể kiểm soát và tối đa công việc của mình nhờ blockchain cũng như các hợp đồng thông minh (smart contract) hứa hẹn một hạ tầng chia sẻ chung dựa trên sự đồng sở hữu và hợp tác chung.

Civil đang xây dựng một nền kinh tế mới cho báo chí cho phép những người tạo ra nội dung báo chí - nhà văn, biên tập viên, người vẽ tranh minh hoạ, nhà thiết kế, nhà phát triển - để nắm bắt 100% giá trị mà họ tạo ra. Điểm cốt lõi, Civil là một nền tảng hỗ trợ một mạng lưới các phòng tin tức (news rooms) độc lập và cung cấp cho họ một bộ công cụ xuất bản tùy chỉnh nhằm giảm chi phí tổng thể để khởi động các liên doanh truyền thông mới. Nền kinh tế của tờ báo này sẽ được kiểm soát bởi một nền kinh tế phân tán toàn cầu và hoạt động bên trong sẽ được hỗ trợ bởi CVL, một kiểu tiền điện tử được thiết kế riêng cho ngành công nghiệp tin tức.

Trong khi đó, diễn giả Lucy Kueng, nghiên cứu viên cao cấp của Google, Viện Reuters, Đại học Oxford cho biết các tổ chức truyền thông truyền thống cần chú trọng nhiều vào việc chuyển đổi tổ chức khi họ chuyển đổi nội dung. Nghiên cứu sâu rộng tại các tổ chức báo chí gồm các tờ báo The Washington Post, Axel Springer, Schibsted, Vox, Thời báo Tài chính, The New York Times, The Economist và The Guardian, Lucy Kueng cho thấy việc hội tụ báo chí, công nghệ và dữ liệu trong các tổ chức là một trong những thay đổi nội bộ lớn nhất trong ngành trong những năm gần đây. Hai thập kỷ sau sự xuất hiện của Internet, cấu trúc của một hệ sinh thái truyền thông mới đang trở nên rõ ràng, đồng thời cũng cho thấy những thách thức lớn đối với các tổ chức truyền thông truyền thống.

Về các mối đe dọa, Kueng cho biết có sự xói mòn dần dần về: thị phần, doanh thu, trọng lượng tiếng nói và sự liên quan. Sự thất bại của cơ quan truyền thông còn do không đầu tư đáng kể cho đổi mới số và “rào kín” các nguy cơ trên thị trường truyền thông số.

Theo Lucy Kueng, có 4 yếu tố là cần thiết đối với một tổ chức báo chí hiện nay là: một mục tiêu lâu dài vững chắc (thường tương tự như nhiệm vụ báo chí), một mô hình hoạt động kinh doanh rõ ràng, một quá trình nghiêm ngặt cho “những thứ mới mẻ” và “hệ thần kinh trung ương” kết hợp công nghệ và dữ liệu.

Stephan Granhaug, Phó Chủ tịch Điều hành Phát triển và Đổi mới số của Aller Media AS cho biết về các chiến lược tường phí (pay wall). Ấn phẩm chính của Aller Media ở Na Uy và trang tin tức lớn thứ hai ở Na Uy Dagbladet.no đã khai trương tường phí vào năm 2013 và đạt tỷ lệ tăng trưởng hơn 100% hàng năm kể từ năm triển khai. Một tường phí (paywall) thành công cần có nội dung phù hợp ở thời điểm phù hợp dành cho người phù hợp với định dạng phù hợp và trên kênh kịp thời. Bằng cách ứng dụng công nghệ phù hợp với con người phù hợp thì sẽ đạt được thành công.

Cuối cùng, Julia Cage, Giáo sư Đại học kinh tế và khoa học Po Paris cho biết ngành công nghiệp truyền thông hiện đại đang trong tình trạng khủng hoảng. Việc số hóa đã thay đổi bản chất của cạnh tranh trên thị trường truyền thông và phạm vi của các sản phẩm được cung cấp.