Hai cuốn sách bổ ích cho người làm công tác giáo dục

Những thế giới trong tâm trí

Cuốn sách ra mắt lần đầu năm 1986 của tác giả Bruner là một công trình bao quát nhiều lĩnh vực nhân văn học có tác động quan trọng tới đường lối và phương pháp giáo dục như: đề cao tư duy tự sự song song với tư duy trừu tượng, logic; phát huy trí tưởng tượng, phong cách đối thoại thay cho áp đặt; quán triệt tinh thần dân chủ, khai phóng, đề cao ý thức chủ động sáng tạo của người tiếp nhận văn hoá - giáo dục.

Tinh thần chủ đạo của cuốn sách là nhấn mạnh vai trò của tâm trí, đặc biệt là tâm trí quan nghiệm đối với thế giới thực tại. Thế giới tồn tại trong các "nghĩa" của nó đối với con người, "nghĩa" của nó không nhất thành bất biến mà được sinh ra qua cách diễn giải khác nhau của mỗi người tùy thuộc hoàn cảnh văn hóa của họ.

Từ đó, tác giả đề cao chức năng nhận thức thế giới của các bộ môn nghệ thuật trong nhà trường, với phương thức "tự sự" (qua câu chuyện và chuyện kể) sinh động thay cho lí lẽ logic. Và chính việc dạy những tác phẩm nghệ thuật (cụ thể nhất là tác phẩm văn học) cũng phải tuân theo nguyên tắc gợi mở để học sinh tự diễn giải "nghĩa" của tác phẩm với kinh nghiệm và trí tưởng tượng của riêng mình, trên cơ sở "văn bản gốc" của tác phẩm mà sáng tạo "văn bản ảo" của riêng mình.

Cũng từ đó, tác giả Bruner đề nghị một thứ "ngôn ngữ" trong nhà trường, ông nhấn mạnh: "ngôn ngữ của giáo dục là ngôn ngữ của sự sáng tạo văn hóa, không phải ngôn ngữ của sự tiêu thụ kiến thức hay chỉ thụ đắc kiến thức".

Đó là những luận điểm nhất quán với chủ trương tổng quát về "văn hóa của giáo dục" của Bruner…và là tinh thần chủ đạo của một nền giáo dục khai phóng, dân chủ, tôn trọng người học, nhằm tạo ra những con người chủ động và sáng tạo cho xã hội tương lai.

Các lý thuyết về học tập cho tuổi thơ

Cuốn sách cung cấp một cái nhìn tổng thể toàn diện về việc học của trẻ em thông qua việc giới thiệu triết lý của các triết gia (John Locke, Jean-Jacques Rousseau, John Dewey) và học thuyết của các nhà khoa học như (Pavlov, Watson); các nhà lý thuyết và thực hành giáo dục (Froebel, Maria Montessori, Rudolf Steiner, Rachel và Margaret McMillan, Piaget, Vygotsky - Bandura - Bronfenbrenner - Bruner). 

Các lý thuyết được phân tích, phê phán, so sánh với nhau, vì như lời các tác giả "không có lý thuyết đơn lẻ nào có thể giải thích đầy đủ việc học của trẻ em. Mặt khác, mọi lý thuyết đều có các yếu tố hữu ích và vẫn còn nhiều điều để khám phá."

Trong lần xuất bản thứ hai (2015), cuốn sách đã được bổ sung hai chương mới: Chương 2 (Các quá trình phát triển làm nền cho học tập: Vai trò của lí thuyết và triết lý) và Chương 11 (Bản chất thay đổi của việc học) và mở rộng, cập nhật các chương khác, đưa thêm vào những bằng chứng từ hình ảnh thần kinh và các nghiên cứu quốc tế nhằm xác định các quá trình làm nền tảng cho việc học của trẻ em.

Ngoài ra còn có một trang web đồng hành, với các bài báo, tạp chí để đọc cùng với mỗi chương, và đường dẫn (liên kết mạng) đến các video thảo luận về các lý thuyết và phương pháp chính.

Đây là cuốn sách cần thiết cho mọi giáo viên, phụ huynh, những người làm công tác giáo dục và cho bất kì ai muốn tìm hiểu con đường học tập của trẻ em, để hiểu trẻ em học tập và suy nghĩ như thế nào.

Nhân dịp ra mắt bản dịch tiếng Việt hai cuốn sách thuộc Tủ sách Tâm lý học Giáo dục Cánh Buồm, Nhà xuất bản Tri thức phối hợp với Nhóm Cánh Buồm tổ chức chương trình tọa đàm giới thiệu hai cuốn sách này.

Chương trình diễn ra vào lúc 9:00 - 11:00 Thứ Bảy ngày 11/6/2022 tại Thư viện cafe Đông Tây (Nhà N11A, Trần Quý Kiên, Cầu Giấy, Hà Nội). Tham gia buổi trò chuyện, khách mời của chương trình có dịch giả Hoàng Hưng, dịch giả Hiếu Tân - là những dịch giả đã chuyển ngữ thành công nhiều cuốn sách tâm lý, giáo dục học cho trẻ em./.