Kinh nghiệm sử dụng phần mềm nguồn mở để cung cấp dịch vụ công

Cải thiện dịch vụ công (DVC) bằng các giải pháp dữ liệu

Khi đại dịch Covid-19 hoành hành châu Âu vào mùa xuân năm ngoái, các chính phủ đã phải hành động nhanh chóng. Người dân phải hạn chế ra ngoài, vì vậy, các giải pháp kỹ thuật số là con đường tất yếu. Nhưng khi dịch bệnh trầm trọng hơn, chính quyền các thành phố phải phản ứng nhanh hơn, vì vậy, họ không đủ thời gian cho các quy trình mua sắm kéo dài hoặc phát triển phần mềm đắt tiền. Giải pháp chính là PMNM.

Chẳng hạn, đối với Bỉ, một trong những nơi dịch bệnh COVID-19 tồi tệ nhất tại châu Âu, câu trả lời nằm ở phần mềm nguồn mở. Bằng cách dựa trên ứng dụng theo dõi Covid-19, Coronalert, một ứng dụng cảnh báo corona (Corona Warn App) nguồn mở của Đức, chỉ trong vòng 6 tuần, Bỉ đã có thể phát triển ứng dụng của riêng mình với chi phí dưới 1 triệu euro, một phần rất nhỏ so với số tiền 20 triệu euro mà Đức đã chi ban đầu. Thay vì bắt đầu lại từ đầu, nhóm phát triển đã sử dụng lại 85% mã tiếng Đức, điều chỉnh phần còn lại cho phù hợp với nhu cầu riêng của Bỉ.

Ngoài việc giảm chi phí và phát triển nhanh chóng, bằng cách chọn nguồn mở, Bỉ cũng có thể ưu tiên tính minh bạch của dữ liệu. Đại dịch đã xảy ra song song với làn sóng tin giả, thông tin sai lệch và mất lòng tin trong nhân dân. Với nhiều người, việc chuyển giao dữ liệu về vị trí và sức khỏe cá nhân của họ cho một nhà cung cấp tư nhân sẽ là điều đáng nghi ngại. 

Nhưng bằng cách kiểm soát mã, Bỉ vẫn kiểm soát dữ liệu công dân. Ứng dụng này dựa trên giao thức DP-3T mã nguồn mở, không chia sẻ dữ liệu cá nhân và Bỉ đã chọn để đảm bảo thông tin cá nhân được thu thập ở mức tối thiểu tuyệt đối. Trong một lĩnh vực nhạy cảm, tính minh bạch và sự tin cậy này có thể tạo nên khác biệt giữa hệ thống theo vết hiệu quả và thảm họa sức khỏe cộng đồng.

Lấy lại quyền kiểm soát bằng các giải pháp PMNM

Mặc dù đại dịch là minh chứng rõ ràng của việc phải lựa chọn các giải pháp nhanh chóng, chi phí thấp và hợp tác, nhưng PMNM không chỉ hữu ích trong thời kỳ khủng hoảng. Mã nguồn mở đề cập đến thứ mà mọi người có thể sửa đổi và chia sẻ vì thiết kế của nó có thể truy cập công khai - vì vậy PMNM có mã mà bất kỳ ai cũng có thể kiểm tra, sửa đổi, nâng cao và chia sẻ. Những lợi ích của mã nguồn mở cũng mở rộng đến việc cung cấp dịch vụ công.

Càng ngày, PMNM càng chứng tỏ là phần mềm điều hành xã hội. Từ quản lý giao thông đến hệ thống kế toán, giám sát lũ lụt đến các dịch vụ bảo trì, trong thành phố thông minh (TPTM) hiện đại, phần mềm thậm chí có thể được coi là cơ sở hạ tầng công cộng. Tuy nhiên, với những phần mềm này, quy tắc đảm bảo hoạt động của thành phố thường nằm trong các hệ thống độc quyền. Lựa chọn các giải pháp phần mềm độc quyền từ các nhà cung cấp, các thành phố sẽ gặp rủi ro, trở nên phụ thuộc vào nhà cung cấp cho các dịch vụ quan trọng. 

Ở tình huống này, chính quyền thành phố không chỉ tự nhốt mình vào một hệ thống dữ liệu thuộc quyền sở hữu tư nhân chứ không phải vì lợi ích công cộng. Thậm chí, bản chất thương mại của các nhà cung cấp phần mềm còn khiến các thành phố dễ bị thay đổi đối với các điều khoản trong tương lai, chính sách cấp phép, giá cả hoặc thậm chí là công ty giải thể.

Chính vì vậy, một số lượng nhỏ các cơ quan công quyền đang bắt đầu tìm đến PMNM để có một cách thức điều hành các DVC thông minh, dựa trên dữ liệu, hiệu quả hơn, dân chủ và an toàn hơn. Với lựa chọn này, các thành phố có thể phân tán rủi ro và luôn kiểm soát được phần mềm mà họ sử dụng.

Ngoài ra, PMNM minh bạch và cung cấp thông tin chi tiết để phục vụ lợi ích công cộng. PMNM cung cấp cho các thành phố sự độc lập, linh hoạt và tiết kiệm tài chính. Các nhà cung cấp có thể chậm nâng cấp và không linh hoạt, trong khi các thành phố biết mã riêng của họ có thể điều chỉnh nó theo nhu cầu thay đổi. Đối với cả thành phố chia sẻ mã nguồn mở và thành phố tái tạo các giải pháp nguồn mở hiện có, kết quả là các dịch vụ công sáng tạo hơn, đáp ứng nhiều nhu cầu hơn.

Bản đồ số

Sự phát triển của bản đồ số đã minh họa cho cách PMNM có thể thúc đẩy cung cấp DVC tốt hơn.

Dữ liệu địa lý sẽ cung cấp năng lượng cho TPTM hiện đại - làm thế nào để kiểm soát giao thông thông minh, hoặc thu gom rác thải hiệu quả, mà không có thông tin địa lý kỹ thuật số? Cơ quan Khảo sát và Thông tin Địa lý ở Hamburg đã phát triển giải pháp phần mềm Masterportal mã nguồn mở mô-đun, tạo điều kiện cho các ứng dụng thông tin không gian địa lý. Kể từ đó, giải pháp đã được nhân rộng ở nhiều thành phố của Đức, phục vụ các mục đích sử dụng DVC đa dạng như quản lý chất thải và bảo vệ thiên tai.

Ví dụ, ở Munich, vị trí và trạng thái của các trạm tái chế di động được cập nhật hàng ngày và dịch vụ cứu hỏa sử dụng dữ liệu địa lý để xác định các đường phố bị ảnh hưởng, vạch ra một tuyến đường sơ tán không bị cản trở và xác định vị trí bệnh viện gần nhất. Dữ liệu địa lý có thể giúp giải quyết các vấn đề mà mọi thành phố hiện đại đang đối mặt - và vì Hamburg đã xây dựng phần mềm mã nguồn mở có tính đến khả năng sao chép, nên bất kỳ thành phố nào cũng có thể có phần mềm Masterportal với chi phí thấp.

Làm thế nào để thành phố ứng dụng PMNM thành công?

Về lý thuyết, việc xây dựng PMNM giúp có thể chia sẻ các giải pháp DVC số với các thành phố hoặc sở, ngành khác, tiết kiệm thời gian và nguồn lực. Tuy nhiên, thực tế là việc nhân bản phần mềm thành công cần có sự chuẩn bị. 

Là một cách tiếp cận mới và sáng tạo để cung cấp DVC, việc áp dụng PMNM đòi hỏi phải vượt qua một số rào cản. Điều quan trọng nhất trong số này là khả năng chống lại sự thay đổi - vì mã nguồn mở thường yêu cầu các thành phố áp dụng các phương pháp tiếp cận mới, từ việc thiết kế lại kiến trúc kỹ thuật số của họ đến suy nghĩ lại các quy trình tổ chức. 

Để thành công, điều cần thiết là chọn giải pháp phù hợp - hoặc các thành phần phù hợp của giải pháp. Điều này có nghĩa là tìm kiếm các mô hình tìm kiếm nguồn tài chính, đánh giá hỗ trợ mang tính chính trị và thu hút các bên liên quan, bao gồm cả người dùng, để đảm bảo đủ sự quan tâm và xây dựng lòng tin.

Để mở đường thành công khi đồng phát triển và nhân rộng phần mềm, các thành phố nên lập một kế hoạch nhân rộng. Điều này đòi hỏi phải lập bản đồ những gì ở phía trước, luôn cập nhật các yêu cầu pháp lý và kỹ thuật, đồng thời thiết lập nhiều cơ hội hợp tác. Đối với các thành phố xây dựng PMNM sẽ phải có tư duy nhân rộng ngay từ đầu. Các giải pháp mã nguồn mở được ghi chép rõ ràng và giải thích cặn kẽ sẽ dễ dàng sao chép hơn nhiều, cho dù điều đó có nghĩa là triển khai một bản sao chính xác của giải pháp trong các điều kiện mới hay trong một bối cảnh mới.

Mã nguồn cần có chất lượng cao và có thể truy cập được vào kho lưu trữ để thúc đẩy khả năng ứng dụng và nó phải có đúng loại giấy phép nguồn mở. Các thành phố khác cũng cần tìm ra giải pháp - trực tuyến hoặc thông qua mạng của họ - và đối với khán giả quốc tế, điều này sẽ giúp có được tài liệu và minh chứng bằng tiếng Anh, một ngôn ngữ phổ thông. 

Nếu các thành phố thực hiện những bước này, họ có thể gặt hái thành quả phát triển hợp tác. Nếu những người khác sao chép giải pháp của bạn, họ cũng sẽ dựa vào nó, xem xét kỹ lưỡng nó, sửa lỗi và chỉ ra những hạn chế. Theo thời gian, một cộng đồng các nhà phát triển làm việc cùng nhau sẽ tạo ra mã mạnh hơn và các giải pháp tốt hơn cho những thách thức của thế kỷ 21.

Các bước một thành phố cần chuẩn bị để nhân rộng phần mềm

Có một số yếu tố cho phép sao chép phần mềm thành công, đơn giản, đó là:

Xác định nhu cầu: Việc cung cấp DVC kỹ thuật số thành công phải dựa trên nhu cầu thực tế, với trường hợp sử dụng khả thi và lý tưởng là có sự ủng hộ của chính sách.

Thu hút các bên liên quan: Cần đảm bảo rằng sự tham gia của các sở ban ngành thành phố, cơ quan địa phương, khu vực tư nhân và người dùng cuối là rất quan trọng - và một cách tuyệt vời để làm điều này là cùng nhau xây dựng một hệ thống mạnh mẽ.

Mọi vấn đề không phải chỉ có một giải pháp duy nhất: Dữ liệu có thể là điểm khởi đầu để tái tạo các giải pháp dịch vụ công. Mặc dù mỗi thành phố có những nhu cầu khác nhau, nhưng mỗi thành phố đều thu thập dữ liệu và khi đã tìm được nguồn dữ liệu phù hợp, có thể tương tác, dễ dàng điều chỉnh công nghệ để sử dụng.

Đặt đúng các câu hỏi: Khi một giải pháp tiềm năng đã được tìm thấy, sẽ có nhiều câu hỏi quan trọng được đặt ra để đánh giá thành phần nào hữu ích nhằm tái sử dụng và chuẩn bị chiến lược nhân rộng.

Plugin và Play: Nhân rộng có nghĩa là tìm ra cách sử dụng lại tốt nhất các nguồn dữ liệu hiện có trong phần mềm có sẵn mà không cần đại tu toàn bộ hệ thống CNTT của thành phố.

Sẵn sàng thích ứng: Một vài thay đổi kỹ thuật có thể sẽ cần thiết để phần mềm sẵn sàng cho bối cảnh mới của nó, nhưng quá trình nhân rộng cũng đưa ra những quan điểm mới có thể giúp xem xét lại các phương pháp hiện có và thậm chí có thể kích hoạt sự đổi mới.

Bằng cách nhân rộng các giải pháp PMNM hiện có để cung cấp DVC, các thành phố có thể kiểm soát dữ liệu của mình, đồng thời tiếp tục tiếp cận các chuyên gia và mạng lưới rộng hơn trong quá trình đồng phát triển. Điểm mấu chốt là cung cấp DVC tốt hơn với chi phí thấp hơn.