Kinh tế báo chí thế giới trong bối cảnh đại dịch COVID-19 (Kỳ 2)

Được cho là cuộc khủng hoảng y tế tồi tệ nhất trong thế kỷ XXI, đại dịch COVID-19 đã ảnh hưởng toàn diện và sâu sắc đến mọi hoạt động, trong đó có hoạt động của các cơ quan báo chí. Khi dịch bệnh diễn biến phức tạp và mạng xã hội cạnh tranh quyết liệt giành sự chú ý của công chúng, báo chí đối diện với nguy cơ đánh mất công chúng, từ đó sụt giảm nguồn thu phát hành và quảng cáo.

Những ảnh hưởng sâu sắc từ đại dịch buộc các cơ quan báo chí đổi mới mô hình hoạt động và tìm kiếm nguồn thu thay thế. Câu chuyện của báo New York Times (đã được Tạp chí Thông tin và Truyền thông giới thiệu ở số tháng 3) và Guardian tuy khác nhau về hướng đi nhưng giống nhau ở sự chủ động nắm bắt xu thế và cung cấp thông tin chất lượng cho công chúng.

The Guardian là nhật báo của Anh, được thành lập năm 1821 với tên gọi The Manchester Guardian. Cùng với hai tờ báo The Observer và The Guardian Weekly, Guardian nằm trong Công ty Báo chí Guardian (Guardian Media Group) thuộc sở hữu của Tập đoàn Scott. Tính đến tháng 7-2021 theo thống kê của tờ PressGazette, báo in Guardian có lượng phát hành hàng ngày 105.134 bản1, xếp sau một số tờ báo như The Sun, The Times, Daily Telegraph, The Observer... Khi nguồn thu từ bán báo và quảng cáo giảm, Guardian áp dụng hai phương thức để tăng cường nguồn thu: kêu gọi độc giả ủng hộ tài chính và thu phí đọc báo số.

Guardian kêu gọi độc giả ủng hộ tài chính

Trong phương thức thứ nhất, Guardian sẽ đưa ra những thông điệp kêu gọi độc giả đóng góp tài chính ủng hộ tờ báo một cách tự nguyện. Thông báo này được điều chỉnh phù hợp theo độc giả, nội dung và chuyên mục. Việc đối tượng hóa thông điệp giúp nâng cao tính thuyết phục đối với công chúng. Các thông điệp kêu gọi ủng hộ tài chính sẽ xuất hiện trong nội dung của tất cả các bài báo, thông thường ở vị trí cuối bài. Trang web của Guardian sử dụng các tệp ghi nhớ thông tin đăng nhập (cookies) để ghi nhận hoạt động của độc giả, từ đó cung cấp các thông tin phù hợp theo vị trí, lịch sử hoặc thói quen đọc báo.

Khi truy cập vào trang web của Guardian lần đầu tiên, thông báo yêu cầu cho phép sử dụng cookies sẽ xuất hiện. Theo thông báo này, Guardian sẽ sử dụng cookies và các công nghệ tương tự để tiếp cận thông tin cá nhân, bao gồm dữ liệu lướt web và mã định danh duy nhất (unique identifier). Sử dụng thông tin về độc giả, thiết bị và hành vi tương tác của độc giả, Guardian sẽ cung cấp các nội dung và thông tin quảng cáo phù hợp với từng độc giả. Các dữ liệu cá nhân này cũng được tập hợp dưới dạng dữ liệu lớn để phục vụ cho việc phân tích thông tin cốt lõi về công chúng và cải thiện nội dung, điều chỉnh phương thức tiếp cận công chúng.

Ví dụ, thông điệp kêu gọi ủng hộ đối với độc giả Việt Nam vào ngày 24-2-2022 có nội dung “Khi năm 2022 bắt đầu và bạn ủng hộ chúng tôi từ Việt Nam, chúng tôi mong muốn bạn cân nhắc một giải pháp trong năm mới. Hàng triệu người đã đặt niềm tin vào báo chí đầy bản lĩnh của Guardian kể từ khi chúng tôi bắt đầu xuất bản 200 năm trước, đến với chúng tôi trong những thời khắc khủng hoảng, bất ổn, đoàn kết và hi vọng.

Chúng tôi mong muốn bạn sẽ tham gia cùng hơn 1,5 triệu người ủng hộ từ 180 quốc gia - những người hỗ trợ chúng tôi về tài chính để chúng tôi duy trì hoạt động báo chí cởi mở, độc lập cho tất cả mọi người”. Dù sử dụng các cách diễn đạt khác nhau nhưng các thông điệp của Guardian đều nhấn mạnh chất lượng thông tin và vai trò của sự hỗ trợ của độc giả với việc duy trì hoạt động báo chí cởi mở, độc lập.

Guardian khuyến khích độc giả đăng ký thông tin cá nhân để có thể điều chỉnh các tùy chọn đọc báo. Đây là cách thức xây dựng cơ sở dữ liệu về công chúng tiềm năng, từ đó có phương thức phù hợp để tiếp cận và chuyển hóa công chúng tiềm năng thành người ủng hộ tài chính. Việc đăng ký này không mang tính bắt buộc và cũng không áp dụng như giải pháp hàng rào trả tiền của New York Times. Khi đăng ký, độc giả sẽ có thêm khả năng đăng bình luận và tương tác với những độc giả khác đồng thời có thêm chức năng lưu bài để đọc sau. Với hình thức này, các nội dung của Guardian vẫn sẽ xuất hiện cùng các quảng cáo.

Guardian thu phí đọc báo số

Bên cạnh việc kêu gọi độc giả ủng hộ tài chính tự nguyện, Guardian thực hiện phương thức thu phí đọc báo số. Khi truy cập vào trang chủ của Guardian, thông điệp kêu gọi độc giả đóng phí đọc báo số sẽ xuất hiện với tiêu đề “Ủng hộ báo chí cởi mở, độc lập”.

“Hàng triệu người đọc Guardian hàng ngày để tiếp cận thông tin báo chí độc lập, cởi mở và miễn phí cho tất cả mọi người. Chúng tôi không có cổ đông, không có chủ sở hữu tỉ đô hay không có các ông chủ tài chính hoặc chính trị. Chúng tôi chỉ có đam mê và quyết tâm mang lại cho độc giả thông tin chất lượng, đúng sự thật về thế giới, con người và quyền lực. Đây là sự khác biệt của chúng tôi. Hãy trở thành người đăng ký trả phí đọc báo số với không đến 2,50 đô một tuần để ủng hộ chúng tôi...”

Thông điệp này viết “Hàng triệu người đọc Guardian hàng ngày để tiếp cận thông tin báo chí độc lập, cởi mở và miễn phí cho tất cả mọi người. Chúng tôi không có cổ đông, không có chủ sở hữu tỉ đô hay không có các ông chủ tài chính hoặc chính trị. Chúng tôi chỉ có đam mê và quyết tâm mang lại cho độc giả thông tin chất lượng, đúng sự thật về thế giới, con người và quyền lực. Đây là sự khác biệt của chúng tôi. Hãy trở thành người đăng ký trả phí đọc báo số với không đến 2,50 đô một tuần để ủng hộ chúng tôi...”.

Phương thức đăng ký trả phí đọc báo số được Guardian triển khai dựa trên sự phổ biến của các thiết bị di động. Nghiên cứu công chúng của Guardian phân loại 2 nhóm công chúng: nhóm muốn đọc báo miễn phí và chấp nhận các nội dung quảng cáo và nhóm sẵn sàng trả tiền để có trải nghiệm thông tin tốt hơn, không có quảng cáo.

Để khuyến khích độc giả đăng ký trả phí đọc báo số, Guardian tạo ra sự khác biệt giữa nội dung miễn phí và nội dung trả tiền. Theo đó, những người trả phí đọc báo số sẽ không nhìn thấy các quảng cáo, đọc được phiên bản báo được tối ưu hóa cho điện thoại và máy tính bảng, sử dụng ứng dụng Guardian với các chức năng cao cấp, đọc báo trên ứng dụng ngay cả khi không có kết nối Internet và được chơi các ô chữ tương tác. Những sự khác biệt này cho độc giả thấy giá trị của khoản tiền mà họ bỏ ra.

Như vậy, việc khác biệt hóa dịch vụ thông tin và trải nghiệm người dùng là điểm mấu chốt trong chiến lược kêu gọi độc giả đăng ký trả phí đọc báo số của Guardian. Ứng dụng của Guardian trên nền tảng Android và iOS đem lại nhiều tiện ích cho độc giả và tối ưu hóa trải nghiệm của người dùng.

Tính đến tháng 12.2021, Guardian đã vượt mốc 1 triệu người đăng ký trả phí đọc báo số, với số người đăng ký đọc báo số ở Mỹ và Australia tăng 13% so với cùng kỳ năm trước. Hơn 50% số người đăng ký đọc báo số của Guardian không sống ở Anh, chủ yếu là độc giả ở Mỹ, Australia và Liên minh châu Âu. Doanh thu quốc tế của Guardian tăng 26% trong năm tài chính 2020-2021 và chiếm 30% tổng doanh thu của tờ báo.[2]

Phương thức kêu gọi ủng hộ tài chính và thu phí đọc báo số đã giúp Guardian ổn định tình hình tài chính. Trước năm 2019, Guardian liên tục báo lỗ và kinh phí hoạt động của Guardian phải được bù đắp từ hoạt động khác của Công ty Báo chí Guardian.

Năm 2018, báo cáo tài chính thường niên của Guardian ghi nhận khoản lỗ từ hoạt động tin tức và báo chí là 18,6 triệu bảng Anh nhưng với nỗ lực cắt giảm kinh phí và triển khai các phương thức tăng nguồn thu mới, từ năm 2019 Guardian đã cân đối được kinh phí thu chi.3 Trong bối cảnh dịch bệnh COVID-19 diễn biến phức tạp từ đầu năm 2020, phương thức kêu gọi ủng hộ tài chính và thu phí đọc báo số đã mang lại nguồn thu thay thế quan trọng cho Guardian khi hoạt động phát hành gặp khó khăn.

Như vậy, dù áp dụng mô hình và cách tiếp cận khác nhau nhưng NYT và Guardian đều có những thành công nhất định trong việc duy trì ổn định và gia tăng nguồn thu. Sự chuyển đổi mô hình từ báo in sang báo điện tử là bước đi đúng đắn thứ nhất. Sự chuyển đổi từ mô hình báo điện tử miễn phí sang mô hình thu phí đọc báo trực tuyến hoặc ủng hộ tài chính tự nguyện với việc phát triển ứng dụng đọc báo trên nền tảng di động là bước đi phù hợp thứ hai giúp NYT và Guardian đứng vững trong đại dịch COVID-19. Cả hai mô hình này đều dựa trên yếu tố cốt lõi là chất lượng thông tin và trải nghiệm của người dùng.

Tài liệu tham khảo

1. https://pressgazette.co.uk/most-popular-newspapers-uk-abc-monthly-circulation-figures/

2. https://www.theguardian.com/gnm-press-office/2021/dec/14/the-guardian-reaches-one- million-digital-subscriptions-milestone

3. https://www.theguardian.com/gnm-press-office/2019/aug/07/guardian-media-group-plc- gmg-publishes-201819-statutory-financial-results

(Bài đăng ấn phẩm in Tạp chí TT&TT số 4 tháng 4/2022)