Làm gì để thúc đẩy lành mạnh hóa không gian mạng?

Sử dụng và quản lý mạng xã hội theo tinh thần Đại hội Đảng lần thứ XIII

Trong Văn kiện Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XIII, Đảng Cộng sản Việt Nam đưa ra nhận định: Hệ thống truyền thông đại chúng còn nhiều hạn chế; một số cơ quan báo chí xa rời tôn chỉ, có biểu hiện thương mại hóa; quản lý mạng xã hội còn bất cập. Vì vậy, cần phải “Tăng cường quản lý và phát triển các loại hình thông tin, truyền thông trên internet. Kiên quyết loại bỏ các sản phẩm, thông tin độc hại, xuyên tạc, phản động, ảnh hưởng xấu đến ổn định chính trị-xã hội, thuần phong mỹ tục”.

Văn kiện Đại hội XIII của Đảng đặt ra mục tiêu, yêu cầu: “Đổi mới nội dung, phương thức tuyên truyền, vận động, sử dụng có hiệu quả các phương tiện truyền thông đại chúng, mạng xã hội theo hướng thiết thực”. Văn kiện Đại hội XIII của Đảng nhấn mạnh: “Nâng cao chất lượng, bảo đảm an ninh, an toàn hệ thống thông tin, báo chí, internet, xuất bản; tăng cường năng lực quản lý không gian mạng. Xây dựng các cơ quan báo chí, tổ hợp truyền thông chủ lực đủ mạnh để thực hiện tốt chức năng thông tin tuyên truyền thiết yếu, làm chủ mặt trận thông tin”.

Ý thức được tầm quan trọng của không gian mạng đối với đời sống tư tưởng, văn hóa, đạo đức của Nhân dân, nhất là của thế hệ trẻ, ngày 5/3/2022, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 311/QĐ-TTg, phê duyệt Chương trình giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống, văn hóa cho thanh niên, thiếu niên trên không gian mạng giai đoạn 2022 - 2030...

Thực tế cho thấy không gian mạng xã hội thường có xu hướng “chưa/không đóng vai trò tích cực” như sự kỳ vọng của xã hội; ngược lại không gian mạng xã hội có xu hướng thúc đẩy việc gia tăng tin đồn, tin giả và những hệ lụy xã hội tiêu cực của chúng. Không gian mạng xã hội “như con dao hai lưỡi”, lằn ranh giới tác động tích cực và tiêu cực rất “mong manh”; nguy cơ về sự “tha hóa con người” từ không gian mạng xã hội ngày càng hiện hữu. Vấn đề này đang thực sự ngày càng trở nên nghiêm trọng trong bối cảnh phần lớn công chúng chưa được trang bị kỹ năng và thẩm thấu trách nhiệm xã hội khi tham gia không gian mạng xã hội. Thậm chí có những người đang có xu hướng “nghiện và làm theo” thông tin trên không gian mạng.

Một số giải pháp thúc đẩy lành mạnh hóa không gian mạng

Một là, các cấp ủy, chính quyền cần xác định mục tiêu lành mạnh hóa truyền thông xã hội, không gian mạng là một nhiệm vụ chính trị quan trọng trong bối cảnh hiện nay. Tăng cường thực hiện công tác kiểm tra, giám sát ngay cả trên không gian mạng, kịp thời xử lý hoặc báo cáo cấp ủy, chính quyền cấp trên các trường hợp vụ việc, phản ánh hoặc bình luận mang tính chất tiêu cực của cán bộ, đảng viên có liên quan đến hình ảnh, uy tín của Đảng và các cơ quan, tổ chức, cá nhân.

Hai là, vai trò, trách nhiệm tiên phong của người cán bộ, đảng viên cần phải được thể hiện và phát huy trên không gian mạng. Theo dõi, giám sát và phản bác lại các luận điệu sai trái, mang tính chất thù địch, đồng thời phải xây dựng mạng lưới, kết nối chặt chẽ với Nhân dân trên không gian mạng xã hội để truyền tải được chủ trương, chính sách đúng đắn của Đảng và Nhà nước đến với đời sống hàng ngày của Nhân dân là một nhiệm vụ cấp thiết được đặt ra đối với Đảng viên trong việc tham gia mạng xã hội. Bên cạnh việc tuân thủ các quy tắc ứng xử khi sử dụng mạng xã hội theo nghề nghiệp và tổ chức mà mình tham gia, bản thân các cán bộ, đảng viên có thể tự lập các quy tắc phù hợp cho bản thân mình. Các quy tắc này nên đồng thời hướng đến trách nhiệm của công dân đồng thời là trách nhiệm của một cán bộ, đảng viên phải tuân thủ các điều lệ, nội quy của tổ chức và cơ quan mà mình là thành viên. Giáo dục ý thức, trách nhiệm của cán bộ, dảng viên về thực hiện chức trách, nhiệm vụ được giao; thực hiện tốt việc bảo vệ bí mật nội bộ của Đảng trong quá trình làm việc. Đồng thời, nêu cao tinh thần tự giác, chấp hành tốt kỷ luật trong phát ngôn; không tham gia đánh giá, nhận xét, bình luận trên các trang mạng xã hội với các nội dung chưa được kiểm chứng; không chụp ảnh, đăng tải hình ảnh, công việc mang đến bất lợi cho cơ quan, đơn vị trên các trang mạng xã hội. Đồng thời, cán bộ đảng viên phải biết phát huy những ưu điểm, lợi ích của mạng xã hội để giáo dục Nhân dân, người thân cũng như tuyên truyền các chủ trương, đường lối đúng đắn của Đảng và Nhà nước, quảng bá các hình ảnh, tấm gương người tốt, việc tốt đến với cộng đồng xã hội.

Ba là, các chủ thể khi tham gia không gian mạng cần trang bị các kỹ năng tự bảo vệ thông tin cá nhân, cách thức chắt lọc, tiếp nhận thông tin. Việc người dùng nâng cao sức “đề kháng”, trang bị hiểu biết về pháp luật, bộ lọc văn hóa tốt, ứng xử văn minh, lịch lãm trong tranh luận, phản biện, có năng lực về tin tức, đánh giá được độ tin cậy của thông tin trên truyền thông xã hội là rất quan trọng.

Bốn là, khi ứng xử trên không gian mạng mỗi chủ thể cần nhìn rõ mặt tích cực và tiêu cực của nó. Do đó khi tham gia mạng xã hội cần quan tâm phát huy mặt tích cực và hạn chế mức thấp nhất các yếu tố tiêu cực. Khuyến khích các mạng xã hội tích cực và những thành viên tốt. Cần có thái độ tôn trọng người khác, biết quan tâm, lắng nghe, chia sẻ, thông cảm. Mọi lời nhận xét, bình luận phải khách quan và tế nhị, tỏ thái độ, cảm xúc phù hợp, không nói xấu, kéo bè cánh nhằm hạ thấp danh dự, nhân phẩm của người khác.

Năm là, cần tăng cường xây dựng và đẩy mạnh hoạt động của các dư luận viên trên không gian mạng. Đặc biệt, cần phát huy vai trò của những người có uy tín, có ảnh hưởng lớn trên các phương tiện truyền thông xã hội (người của công chúng, các trí thức, văn nghệ sĩ…); hướng dẫn họ thể hiện các quan điểm, nhận xét phù hợp với quan điểm, đường lối, chính sách của Đảng, Nhà nước. Đồng thời, phát huy vai trò chủ động, tiên phong, dẫn dắt, định hướng của báo chí trong thông tin tích cực. Báo chí cách mạng cần khẳng định hơn nữa vai trò, vị thế của mình trong thời đại kỹ thuật số. Dòng thông tin tích cực của báo chí vẫn phải là dòng thông tin chủ lưu với thông tin chất lượng, chính xác, kịp thời, khách quan, là bộ lọc đáng tin cậy về mọi vấn đề xã hội, dư luận quan tâm.Thực hiện đổi mới các đơn vị sản xuất thông tin (báo, tạp chí, đài phát thanh, truyền hình, các đơn vị truyền thông, mạng xã hội,...) và thúc đẩy đổi mới về quan niệm, nội dung, hình thức, phương pháp, phương tiện công khai trên không gian mạng.

Sáu là, đẩy mạnh công tác thanh tra, kiểm tra hoạt động của truyền thông xã hội và không gian mạng theo quy định của pháp luật. Các cơ quan chức năng của ngành thông tin và truyền thông, công an, quân đội thường xuyên phối hợp với thanh tra các bộ, ngành, địa phương tăng cường hoạt động kiểm tra, thanh tra, giám sát việc truyền thông và sử dụng thông tin trên mạng xã hội của người dùng mạng xã hội, theo quy định của pháp luật, kịp thời phát hiện, uốn nắn, cũng như xử lý những sai phạm. Trên cơ sở đó, phát hiện và ngăn chặn xử lý kịp thời những thông tin xấu độc được lan truyền trên không gian mạng, cũng như những cá nhân, tổ chức có hành vi vi phạm pháp luật. Cần xử lý nghiêm những hành vi mạo danh gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến các cá nhân, đơn vị; xử lý hình sự những hành vi mạo danh để trục lợi, lừa đảo chiếm đoạt tài sản…

Bảy là, thiết lập và cải tiến hệ thống quản lý mạng xã hội toàn diện, tăng cường các biện pháp kỹ thuật và công nghệ. Việc sử dụng các biện pháp kỹ thuật nhằm hạn chế, ngăn chặn những thông tin độc hại, xâm phạm an ninh quốc gia, chống phá Việt Nam vẫn rất cần thiết trong bối cảnh hiện nay.

Tám là, rà soát, bổ sung và triển khai thực hiện hiệu quả hệ thống các văn bản hiện hành. Các cơ quan chức năng có thẩm quyền cần phải tính đến nghiên cứu, điều chỉnh việc sửa đổi, bổ sung Luật An ninh mạng 2018 theo hướng tăng cường chế tài và tính phù hợp, hiệu lực của các chế tài đối với các hành vi vi phạm Luật An ninh mạng./.