Lãnh đạo và quản trị công hiệu quả: Kinh nghiệm từ các quốc gia Bắc Âu

Chiều 18/3, tại Hà Nội, Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh, phối hợp với Đại sứ quán 4 nước Bắc Âu (Thuỵ Điển, Đan Mạch, Phần Lan, Na Uy) đã tổ chức Tọa đàm thường niên lần thứ 8 chia sẻ kinh nghiệm phát triển với chủ đề "Lãnh đạo và quản trị công hiệu quả, thúc đẩy đổi mới sáng tạo (ĐMST) và chuyển đổi số (CĐS): Kinh nghiệm Bắc Âu và Việt Nam”, góp phần chia sẻ kinh nghiệm, thực tiễn về hệ thống quản trị minh bạch, hiệu quả, đáp ứng nhu cầu của doanh nghiệp (DN) và người dân, tăng trưởng bứt phá về kinh tế và phát triển nhanh, bền vững xã hội.

Tọa đàm nhân dịp kỷ niệm Ngày Bắc Âu 2025 (23/3), với phần phát biểu của lãnh đạo Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh và đại sứ các nước Bắc Âu đã góp phần làm sáng tỏ những mô hình quản trị độc đáo giúp các nước Bắc Âu trở thành hình mẫu toàn cầu. Các phiên thảo luận đã đi sâu vào những chủ đề quan trọng như CĐS trong hành chính công, phân cấp quản lý và thúc đẩy văn hóa đối mới, cải tiến liên tục.

Chia sẻ kinh nghiệm ĐMST và CĐS trong quản trị công

Việt Nam đang ở một giai đoạn phát triển quan trọng, hướng tới mục tiêu trở thành quốc gia có thu nhập cao vào năm 2045. Để hiện thực hóa mục tiêu này, Tổng Bí thư Tô Lâm đã nhấn mạnh yêu cầu cấp bách về cải cách hành chính (CCHC) toàn diện, loại bỏ sự chồng chéo trong chức năng của các cơ quan, nâng cao năng lực lãnh đạo và đẩy mạnh CĐS trong khu vực công.

Việc đổi mới sẽ giúp nền hành chính công Việt Nam đáp ứng tốt hơn nhu cầu và kỳ vọng của người dân, qua đó củng cố niềm tin và trách nhiệm giải trình trong quản trị nhà nước. Nghị quyết 57-NQ/TW của Bộ Chính trị vừa qua đặc biệt nhấn mạnh đến vai trò của khoa học, công nghệ (KHCN), ĐMST và CĐS là động lực quan trọng để phát triển bứt phá đất nước trong kỷ nguyên mới kỷ nguyên vươn mình của dân tộc Việt Nam.

Nhấn mạnh ý nghĩa của sự hợp tác này, Phó Giám đốc Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh, PGS. TS. Dương Trung Ý khẳng định: "Kinh nghiệm lãnh đạo và quản trị quốc gia chú trọng ĐMST, CĐS và quản trị hiệu quả nhằm phát triển bền vững xã hội của mô hình Bắc Âu là rất hữu ích đối với Việt Nam trong bối cảnh hiện nay, đặc biệt là việc triển khai thực hiện Nghị quyết 57 của Bộ Chính trị, góp phần thúc đẩy sự phát triển bứt phá của Việt Nam trong kỷ nguyên phát triển mới kỳ nguyên vươn mình của dân tộc”.

Các quốc gia Bắc Âu từ lâu đã được công nhận trên toàn cầu với hệ thống quản trị hiệu quả và có tính thích ứng cao, mang lại những bài học giá trị về đổi mới, minh bạch và xây dựng niềm tin công chúng.

Thụy Điển, với hệ thống quản trị phi tập trung, là hình mẫu về tính toàn diện và đối mới, đặc biệt là trong CĐS và hợp tác liên ngành. "Quản trị hiệu quả nhất khi mang tính bao trùm, đối mới và lấy người dân làm trung tâm”, Đại sứ Thụy Điển Johan Ndisi nhấn mạnh.

"Mô hình phi tập trung của chúng tôi, kết hợp với cam kết mạnh mẽ về CĐS, bình đẳng giới và cân bằng giữa công việc và cuộc sống, đã chứng minh rằng sự lãnh đạo dựa trên hợp tác và khả năng thích ứng có thể tạo ra những thay đổi sâu rộng. Việc chia sẻ những kinh nghiệm này sẽ giúp tất cả chúng ta cùng tiến xa hơn trong việc nâng cao chất lượng hành chính công trên phạm vi toàn cầu”.

Trong nhiều năm liền, Đan Mạch giữ vị trí hàng đầu thế giới về Chính phủ điện tử. Thành công của Đan Mạch cho thấy CĐS không chỉ giúp tăng cường sức mạnh cộng đồng dân cư, nâng cao hiệu quả dịch vụ công, mà còn tăng cường lòng tin vào thế chế và thúc đẩy sự tham gia của công dân.

Các công cụ số cũng giúp chia sẻ dữ liệu tốt hơn, hỗ trợ ra quyết định hiệu quả, giúp chính phủ giải quyết hiệu quả những thách thức xã hội và duy trì phát triển bền vững.

"Trong một thế giới đang thay đổi nhanh chóng, quản trị hiệu quả phải dựa trên khả năng thích ứng, đổi mới và xây dựng niềm tin", Đại sứ Đan Mạch Nicolai Prytz chia sẻ. "Truyền thống hợp tác và chia sẻ tri thức của Bắc Âu là minh chứng rõ ràng rằng những giá trị này sẽ phát triển mạnh mẽ hơn khi các chính phủ học hỏi lẫn nhau".

Phần Lan là quốc gia tiên phong trong phân cấp quản lý và thúc đẩy ĐMST, qua đó xây dựng một hệ thống quản trị bền vững, lấy người dân làm trung tâm. "Hành chính công chính là nền tảng của xã hội”, Đại sứ Phần Lan Keijo Norvanto khẳng định.

"Bằng cách ưu tiên phân cấp quản lý và nuôi dưỡng văn hóa đổi mới, Phần Lan đã phát triển một hệ thống linh hoạt, có khả năng thích ứng và mang lại lợi ích thiết thực cho người dân. Việc chia sẻ những kinh nghiệm này có thể truyền cảm hứng cho các phương pháp lãnh đạo và quản trị trong tương lai”, Đại sứ Phần Lan Keijo Norvanto cho biết.

Xây dựng niềm tin của người dân vào chính phủ

Na Uy tập trung vào việc cân bằng giữa chính quyền trung ương và địa phương, đồng thời khuyến khích sự tham gia của người dân để xây dựng một hệ thống quản trị toàn diện và linh hoạt hơn. "Quản trị tốt được xây dựng trên niềm tin, sự minh bạch và sự tham gia của công dân”, Đại sứ Na Uy Hilde Solbakken nhấn mạnh.

"Chúng tôi đã chứng kiến giá trị to lớn của việc để người dân tham gia vào quá trình ra quyết định, cũng như việc cân bằng quyền lực giữa các cấp chính quyền để tạo ra một hệ thống quản lý linh hoạt hơn. Thông qua việc trao đổi kinh nghiệm, chúng ta có thể cùng nhau hướng tới một nền hành chính công hiệu quả và có trách nhiệm hơn".

Đại sứ Na Uy Hilde Solbakken cho biết ứng dụng công nghệ giúp chính phủ cung cấp dịch vụ một cách dễ dàng và ít tốn kém hơn, đồng thời cũng giúp người dân tiếp cận dịch vụ thuận tiện hơn.

“Nhưng tôi nghĩ một yếu tố nền tảng khác không nên xem nhẹ là mức độ tin tưởng giữa người dân và chính phủ. Sự tin tưởng này được xây dựng qua một thời gian dài, khi người dân thấy rằng họ nhận được các dịch vụ tốt từ chính phủ tương xứng với số thuế họ đóng”, Đại sứ Hilde Solvakken nói.

“Hệ thống chính phủ của chúng tôi rất minh bạch. Là một cá nhân, tôi có thể truy cập bất kỳ thông tin nào tôi muốn, ví dụ như cách chính phủ sử dụng ngân sách quốc gia hay cách các luật mới được xây dựng. Chúng tôi có những hệ thống mạnh mẽ cho phép người dân tham gia và đóng góp ý kiến vào các dự thảo quy định mới. Qua thời gian, điều này đã tạo nên một nền tảng tin tưởng rất vững chắc”.

Theo bà Hilde Solbakken, nếu có một nền tảng thống kê tốt và các hệ thống số đồng bộ ở các cấp chính quyền sẽ rất hữu ích. Đại sứ Na Uy cho rằng cả cách tiếp cận và cung cấp thông tin, dịch vụ lẫn cách tạo ra dữ liệu - loại dữ liệu nào được sử dụng - cần phải thống nhất trên toàn hệ thống.

Tại Na Uy, mỗi người đều được cấp một số định danh cá nhân ngay từ khi sinh ra. Số này là cơ sở cho rất nhiều thống kê mà chính phủ thu thập để lập kế hoạch cho các loại dịch vụ khác nhau. Giờ đây, số định danh đó đã trở thành một danh tính số.

“Tôi có thể dùng nó để đăng nhập vào bất kỳ dịch vụ công nào, như xin lịch hẹn khám sức khỏe hay đăng ký mở doanh nghiệp. Tôi cũng có thể dùng nó để truy cập ngân hàng. Chính phủ đã phát triển các nền tảng số, giúp người dân dễ dàng tiếp cận thông tin và dịch vụ. Bạn chỉ cần đăng nhập vào một nơi là có thể xem mọi thông tin cần thiết – như thông tin thuế cá nhân của mình, hay tìm hiểu về ngân sách chính phủ – tất cả đều là nguồn mở, rất minh bạch. Tuy nhiên, thông tin thuế cá nhân thì không công khai, nhưng các thông tin về ngân sách chính phủ thì hoàn toàn mở”, bà Hilde Solbakken nói.

“

Chính phủ đã phát triển các nền tảng số, giúp người dân dễ dàng tiếp cận thông tin và dịch vụ. Bạn chỉ cần đăng nhập vào một nơi là có thể xem mọi thông tin cần thiết - như thông tin thuế cá nhân của mình, hay tìm hiểu về ngân sách chính phủ - tất cả đều là nguồn mở, rất minh bạch.

Đại sứ Na Uy Hilde Solbakken

Ngoài ra, ở Na Uy, chính phủ trung ương đặt ra các quy định khá nghiêm ngặt về cách các chính quyền địa phương hoạt động – từ loại hệ thống số họ cần sử dụng, loại dữ liệu cần thu thập, đến các dịch vụ họ phải cung cấp. Sau đó, chính quyền địa phương tự quyết định cách thực hiện cụ thể, nhưng khung công nghệ và tổ chức thì do trung ương cung cấp. Nhờ vậy, dù sống ở đâu trong nước, người dân sẽ nhận được dịch vụ cùng chất lượng, cùng loại hình từ chính quyền địa phương.

Các nước Bắc Âu đã trở thành hình mẫu về quản trị công minh bạch, hiệu quả và bền vững. Thành công của họ không chỉ đến từ hệ thống chính sách công ưu việt, mà còn nhờ vào sự lãnh đạo chiến lược với tầm nhìn dài hạn và khả năng ứng dụng công nghệ số trong quản lý, quản trị quốc gia.

Mô hình phát triển Bắc Âu có nhiều điểm tương đồng với mục tiêu phát triển mà Việt Nam đang hướng tới, chẳng hạn như đề cao vai trò quản trị quốc gia của nhà nước trong việc điều tiết nền kinh tế thị trường, chú trọng đến an sinh và phúc lợi xã hội, thúc đẩy bình đẳng, công bằng xã hội và đảm bảo không ai bị bỏ lại phía sau./.