Nâng cao sức hấp dẫn của sách lý luận chính trị trong thời đại công nghệ số

Sách lý luận, chính trị có vai trò, vị trí quan trọng, trực tiếp truyền bá, bảo vệ và phát triển chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh, quan điểm, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; giới thiệu kiến thức, kinh nghiệm và tinh hoa văn hóa của các nước trên thế giới; góp phần xây dựng nền tảng tư tưởng, thế giới quan, nhân sinh quan cách mạng, giáo dục, nâng cao trình độ, bản lĩnh, ý thức chính trị cho cán bộ, đảng viên và nhân dân; xây dựng hệ giá trị văn hóa và chuẩn mực con người mới; đấu tranh bác bỏ các quan điểm sai trái. 

Chính vì vậy, việc nâng cao sức hấp dẫn của sách lý luận, chính trị để bạn đọc đến với sách lý luận, chính trị nhiều hơn là yêu cầu vừa có tính cấp bách vừa có tính lâu dài.

Khái niệm về sức hấp dẫn của sách lý luận, chính trị

Sách lý luận, chính trị là một sản phẩm văn hóa tinh thần đặc biệt trong đời sống xã hội. Nó có vai trò, vị trí quan trọng, trực tiếp truyền bá, bảo vệ và phát triển chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh, quan điểm, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; giới thiệu kiến thức, kinh nghiệm và tinh hoa văn hóa của các nước trên thế giới; góp phần xây dựng nền tảng tư tưởng, thế giới quan, nhân sinh quan cách mạng, giáo dục, nâng cao trình độ, bản lĩnh, ý thức chính trị cho cán bộ, đảng viên và nhân dân; xây dựng hệ giá trị văn hóa và chuẩn mực con người mới; đấu tranh bác bỏ các quan điểm sai trái.

Để sách lý luận, chính trị đến được với bạn đọc cần nhiều yếu tố, trong đó sức hấp dẫn của sách lý luận, chính trị có vai trò đặc biệt quan trọng. Sách lý luận, chính trị có sức hấp dẫn cao sẽ thu hút sự chú ý và hứng thú của con người, lôi cuốn con người làm cho người ta ham thích, ngưỡng mộ, mong muốn có được.

Sách lý luận, chính trị cần thiết đối với cả xã hội và mỗi cá nhân. Bởi vì: 1) sống trong một xã hội chính trị, con người không thể không hiểu biết về lĩnh vực chính trị, để trở thành những con người có trình độ lý luận chính trị, có ý thức chủ động, tự giác và sáng tạo; 2) con người cần cần đến chính trị để hình thành nên thể chế, xây dựng nên thiết chế nhằm quản lý xã hội, đem lại lợi ích cho cộng đồng và dân tộc; 3) chính trị còn cần thiết để giải quyết những vấn đề quan hệ quốc tế.

Bản thân các vấn đề lý luận, chính trị không hề khô khan, bởi nó luôn gắn chặt với thực tiễn cuộc sống, mà thực tiễn cuộc sống thì luôn phong phú, đa dạng và sinh động. Sách lý luận, chính trị phản ánh đời sống lý luận, chính trị mà thực tiễn đòi hỏi nên tự thân nó phải hấp dẫn, tuy nhiên, muốn có sách lý luận, chính trị hấp dẫn, lôi cuốn, gây hứng thú cho người đọc là một việc làm không hề dễ dàng, nó đòi hỏi các nhà xuất bản (NXB) phải có chiến lược rất cụ thể để làm sách lý luận, chính trị.

Các nhà nghiên cứu tâm lý học cho rằng, trong lĩnh vực đọc sách, hứng thú là thái độ đặc biệt của bạn đọc đối với một cuốn sách nào đó. Sự hứng thú đọc sách có ý nghĩa đối với cuộc sống và có khả năng mang lại khoái cảm cá nhân trong quá trình hoạt động đọc nói riêng và hoạt động sống nói chung. Sự hứng thú biểu hiện trước hết ở sự tập trung chú ý cao độ, sự say mê của bạn đọc. Sự hứng thú gắn liền với tình cảm con người. Trong bất cứ công việc gì, nếu có hứng thú làm việc, con người sẽ có cảm giác dễ chịu với hoạt động, làm nảy sinh khát vọng hành động một cách tự giác và có sáng tạo. 

Ngược lại, nếu không có hứng thú, dù là hoạt động gì cũng sẽ không đem lại hiệu quả cao. Đối với các hoạt động, đọc sách là một loại hoạt động nhận thức và sáng tạo, khi không có hứng thú, kết quả sẽ là con số không, thậm chí xuất hiện cảm xúc tiêu cực.

Để hiểu được khái niệm sức hấp dẫn, chúng ta có thể dùng khái niệm sức lao động mà một số từ điển trong nước giải thích là năng lực lao động của con người, bao gồm thể lực và trí lực. Tương tự, sức hấp dẫn có thể hiểu là khả năng lôi cuốn, thu hút sự chú ý, hứng thú của con người, còn sự hấp dẫn là việc (chuyện) hấp dẫn; tương tự, sự chú ý là việc (chuyện) chú ý của con người. Ở đây con người là chủ thể, những sự vật, sự việc mà con người tập trung sức chú ý để giải quyết vấn đề nào đó là khách thể.

Vấn đề mà bài viết này đặt ra là định nghĩa khái niệm sức hấp dẫn của sách lý luận, chính trị tức là về khả năng thu hút, lôi cuốn, hấp dẫn (lực hút) của sách chính trị, lý luận (chủ thể) đối với bạn đọc (khách thể; bạn đọc ở đây được hiểu là người mua sách hoặc các tổ chức, cơ quan, doanh nghiệp…). Chúng tôi cho rằng sức hấp dẫn của sách lý luận, chính trị một mặt là khả năng thu hút, lôi cuốn được sự chú ý của bạn đọc, một mặt nói lên sự hứng thú, niềm say mê, lòng yêu thích, ngưỡng mộ, sự kỳ vọng và quan tâm… của bạn đọc đối với sách lý luận, chính trị.

Như vậy, sức hấp dẫn của sách lý luận, chính trị vừa là mục tiêu vừa là động lực trong quá trình phát triển của các NXB. Chỉ khi nào một NXB, các xuất bản phẩm hay dịch vụ của nó xác lập được mối quan hệ tình cảm sâu nặng với bạn đọc, khơi dậy được cảm xúc của bạn đọc, gây được sự chú ý, tạo được niềm tin, sự hứng thú, thỏa mãn lòng mong đợi và sự ngưỡng mộ thì NXB ấy mới trở thành địa chỉ riêng, sản phẩm quen thuộc trong tâm tưởng và trí nhớ của bạn đọc, trở thành cuốn sách đầu tiên khi bạn đọc chọn lựa và mua sắm.

Vai trò của sức hấp dẫn đối với các xuất bản phẩm và các nhà xuất bản

Sức hấp dẫn của sách lý luận, chính trị có vai trò quan trọng trong việc thực hiện mục đích xuất bản của các NXB chính trị. Đó là cung cấp cho bạn đọc tài liệu nghiên cứu về những nội dung lý luận, chính trị nhằm hình thành, phát triển ở họ tính tự giác chính trị, năng lực và nhiệt tình cách mạng, tham gia vào đời sống chính trị của đất nước. Một đất nước mà ở đó con người có ý thức tự giác chính trị, có năng lực và nhiệt tình tham gia các hoạt động chính trị thì đất nước đó phát triển năng động. 

Bởi vì, hoạt động chính trị theo nghĩa rộng hơn là hoạt động của con người nhằm làm ra, gìn giữ và điều chỉnh những luật lệ chung mà những luật lệ này tác động trực tiếp lên cuộc sống của những người góp phần làm ra, gìn giữ và điều chỉnh những luật lệ chung đó. Trong bất cứ xã hội nào, chính trị luôn tồn tại và vẫn giữ vai trò hết sức quan trọng đối với từng con người cũng như toàn xã hội. Trong bất kỳ xã hội nào thì cũng cần những luật lệ chung để hoạt động nhịp nhàng và khoa học, tránh tình trạng vô tình hay cố ý xâm phạm quyền lợi, lợi ích, tài sản, sức khỏe hay thậm chí tính mạng của người khác hay của cộng đồng.

Sức hấp dẫn của sách lý luận, chính trị có vai trò rất quan trọng trong việc xây dựng và chuyển tải những thông điệp chiến lược của NXB. Bởi vì, sức hấp dẫn của xuất bản phẩm sẽ tạo nên sức hấp dẫn của NXB, ngược lại, sức hấp dẫn của NXB sẽ tạo cơ sở cho sức hấp dẫn của các xuất bản phẩm mà NXB đó xuất bản. 

Với mối quan hệ như vậy, sức hấp dẫn của sách sẽ giúp cho NXB thu hút và giữ chân những cán bộ quản lý giỏi, những biên tập viên trình độ cao và dày dạn kinh nghiệm; giúp cho NXB thực hiện có hiệu quả hoạt động quan hệ công chúng, mở rộng và phát huy ảnh hưởng trong công chúng, xây dựng mối quan hệ gắn bó có chiều sâu giữa NXB với cộng tác viên và bạn đọc, từ đó mở rộng thêm thị phần cho các xuất bản phẩm, góp phần xây dựng và phát triển văn hóa đọc.

Như trên đã phân tích, sức hấp dẫn của sách lý luận, chính trị một mặt là khả năng thu hút, lôi cuốn được sự chú ý của bạn đọc, một mặt nói lên sự hứng thú, say mê, lòng yêu thích, ngưỡng mộ, sự kỳ vọng và quan tâm… của bạn đọc đối với sách lý luận, chính trị. Một NXB muốn tiêu thụ hết số lượng sách đã in ra, NXB đó trước hết phải giành được phần lớn sự chú ý, hứng thú của bạn đọc. 

Do đó, có thể nói sức hấp dẫn của sách đã trở thành người dẫn đường cho các cơ hội thương mại của NXB. Và như vậy, sức hấp dẫn cũng tham gia quá trình tạo ra của cải. Vì vậy, muốn nắm bắt sự chú ý của bạn đọc, điều then chốt mà các NXB cần quan tâm là phải để ý đến sự hứng thú, say mê, lòng yêu thích, ngưỡng mộ, sự kỳ vọng và quan tâm v.v.. của bạn đọc.

Khi sức hấp dẫn trở thành người dẫn đường cho các cơ hội thương mại thì mục tiêu cạnh tranh giữa các NXB không phải là xuất bản phẩm mà là cạnh tranh sức hấp dẫn. Ngày nay, trong thời đại tin học chủ yếu là cạnh tranh tri thức và tốc độ thông tin, mà xã hội thông tin sẽ chủ yếu cạnh tranh sức hấp dẫn. Ngay từ bây giờ, các NXB hãy lập kế hoạch về việc xây dựng và nâng cao sức hấp dẫn của xuất bản phẩm và của NXB, nếu không, thất bại là điều được dự báo trước. Vì thế, các NXB cần quan tâm và đi sâu nghiên cứu yếu tố sức hấp dẫn của xuất bản phẩm để có những giải pháp trước mắt cũng như lâu dài. 

Ngày nay, việc duy trì và phát triển mối quan hệ với bạn đọc thông qua sức hấp dẫn của các xuất bản phẩm có ý nghĩa quan trọng sống còn đối với thành công của các NXB. Nhiều khi sự khác biệt giữa các NXB chỉ được nhìn nhận ở góc độ mối quan hệ với bạn đọc. Muốn lôi cuốn, thu hút được sự chú ý lâu dài của bạn đọc đối với các xuất bản phẩm, điều cốt yếu nhất là các NXB cần phải xây dựng một chiến lược phát triển. Đồng thời, phải có kế hoạch triển khai thực hiện chi tiết, cụ thể và khả thi, bảo đảm chiến lược phát triển thực sự đi vào cuộc sống.

Cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư, những thành tựu của CNTT và trí tuệ nhân tạo vừa là thời cơ, vừa là thách thức đối với tất cả các quốc gia trên thế giới, đồng thời, ảnh hưởng đến tất cả các lĩnh vực xuất bản, từ mô hình tổ chức, phương thức hoạt động, truyền thông đến văn hóa NXB. Xuất bản thế giới đang chứng kiến sự bứt phá của CNTT đã tạo ra siêu lộ thông tin toàn cầu, làm cho không gian và thời gian truyền tin được rút ngắn tối thiểu. 

Việc chuyển dịch mạnh mẽ từ hình thức xuất bản truyền thống sang nhiều hình thức khác nhau, như xuất bản điện tử, xuất bản và phát hành tác phẩm trên mạng Internet, phát triển phương tiện nghe, nhìn, đọc sách trên mạng di động... đang trở thành xu thế của thế giới hiện đại. Do sự phát triển của CNTT nên xu hướng phát triển xuất bản sách điện tử, cách tiếp cận thông tin, tác phẩm của đông đảo độc giả bằng các phương tiện công nghệ kỹ thuật số ngày càng chiếm ưu thế so với sách truyền thống. 

Những sản phẩm công nghệ cao như điện thoại thông minh, máy tính bảng, sách điện tử,... ngày càng trở nên thông dụng và phổ biến. Trong xã hội đã hình thành thói quen đọc sách điện tử ở một bộ phận độc giả, đặc biệt là những độc giả trẻ. 

Ở đây, luôn tồn tại sức ép của bạn đọc. Bạn đọc là người tiêu dùng trực tiếp, hoặc nhà phân phối, hoặc các đại lý, hoặc các tổ chức khác. Một điều hiển nhiên là bạn đọc chính là lý do tồn tại và là động lực phát triển của các NXB. Đối với một NXB, việc dự định xuất bản cuốn sách gì không quan trọng mà là bạn đọc muốn cái gì, bạn đọc thấy cái gì có giá trị, đó mới là điều có ý nghĩa quyết định. 

Do đó, các NXB phải thiết lập mối quan hệ lâu dài với bạn đọc, lấy sự thỏa mãn nhu cầu của bạn đọc làm định hướng cho hoạt động của mình. Bạn đọc luôn mong muốn có lợi ích khi mua các xuất bản phẩm của NXB, và đương nhiên họ mong muốn chất lượng ngày càng cao, mẫu mã ngày càng đẹp, phong phú, hấp dẫn và bắt mắt hơn, dịch vụ sau bán hàng nhiều hơn, giá cả ngày càng giảm. Đó chính là sức ép của bạn đọc và làm cho việc nâng cao sức hấp dẫn của các xuất bản phẩm càng cần thiết hơn.

Ngày nay, hầu hết các NXB muốn tồn tại và phát triển trong nền kinh tế thị trường, hội nhập quốc tế và chuyển đổi số phải đánh giá đúng vị trí, vai trò của mình, nhận biết cơ hội kinh doanh, cũng như thách thức đặt ra cho NXB. Trong đó, vấn đề quan trọng nhất là khả năng chớp cơ hội có hiệu quả, bởi vì, cơ hội là cái khó nhận diện. Trên thị trường các cơ hội đều bình đẳng trước tất cả các NXB. 

Do đó, điều quan trọng là phản ứng của NXB đối với những cơ hội đó, và đây sẽ là nhân tố quyết định cho sự tồn tại và phát triển của NXB. Khả năng nhận biết và tận dụng cơ hội hoàn toàn phụ thuộc vào môi trường nội bộ của NXB. Các NXB phải nâng cao khả năng cạnh tranh, đồng nghĩa với việc xây dựng và nâng cao sức hấp dẫn của các xuất bản phẩm, của chính NXB mới có thể khai thác được điều kiện thuận lợi của các cơ hội đặt ra.

Hiện nay, nhận thức về thị trường của hầu hết các NXB Việt Nam là coi thị trường như một khu vực địa lý cụ thể với một số bạn đọc nào đó. Nhận thức ấy sẽ định hướng cho một chiến lược chiếm lĩnh thị trường theo hướng “phủ” càng rộng càng tốt. Để vươn lên và khẳng định mình trong nền kinh tế thị trường, hội nhập quốc tế, theo chúng tôi cần phải đổi mới tư duy và nhận thức lại về thị trường. 

Thị trường của NXB trong nền kinh tế thị trường, hội nhập quốc tế và chuyển đổi số là tâm trí, là tình cảm của bạn đọc. Với nhận thức như vậy sẽ định hướng cho chiến lược thâm nhập và cố thủ trong tâm trí bạn đọc. Do đó, việc xây dựng và nâng cao sức hấp dẫn của các xuất bản phẩm và của NXB rất phù hợp với chiến lược này. Nó giúp NXB và các xuất bản phẩm “định vị”, “ăn sâu bám rễ” và tạo một chỗ đứng vững chắc trong tâm trí của bạn đọc.

Chức năng trung tâm của các NXB nói chung là tiêu thụ các xuất bản phẩm, nên việc tạo ra thị trường tiêu thụ là chức năng đặc thù của các NXB. Ở nước ta hiện nay với số dân gần 100 triệu người, thị trường trong nước là rất lớn. Tuy nhiên, sức mua của người dân còn thấp, mỗi đầu sách khi quyết định in lần đầu thông thường chỉ dừng lại con số dưới 1.000 cuốn. Do đó, Nhà nước cần phải có giải pháp kích cầu hữu hiệu hơn để các NXB có thể khai thác được thị trường rộng lớn này, mặt khác, các NXB cần quan tâm xây dựng và nâng cao sức hấp dẫn của mình để chiếm lĩnh và mở rộng thị trường.

Một số giải pháp chủ yếu nâng cao sức hấp dẫn sách lý luận, chính trị

Trước hết phải đẩy mạnh sự phát triển của ngành khoa học xã hội và nhân văn

Có thể nói, xuất bản sách lý luận, chính trị là lĩnh vực cụ thể hóa các công trình nghiên cứu khoa học cơ bản về các ngành khoa học xã hội và nhân văn, nhất là lĩnh vực khoa học chính trị, khoa học kinh tế, chính sách văn hóa, xã hội, giáo dục... Vì vậy, muốn có sách lý luận, chính trị hấp dẫn bạn đọc, việc cần làm vừa có tính cấp bách, vừa có tính lâu dài là phải đẩy mạnh sự phát triển của ngành khoa học xã hội và nhân văn. 

Khoa học xã hội và nhân văn là một lĩnh vực quan trọng trong nền khoa học của hầu hết mọi quốc gia. Trong lịch sử phát triển, các ngành khoa học xã hội và nhân văn đã có nhiều đóng góp to lớn cho sự phát triển của nhân loại nói chung cũng như sự phát triển kinh tế - xã hội của các cộng đồng, quốc gia nói riêng. Nghiên cứu khoa học xã hội và nhân văn giúp cho người ta có những góc nhìn đa dạng về thực tại cuộc sống, có những lý giải, diễn giải các quá trình vận động và phát triển, cũng như đi sâu tìm hiểu nguyên nhân, hệ quả, các mối quan hệ và dự đoán những diễn biến tiếp theo của các sự kiện, hiện tượng trong đời sống con người.

Khoa học xã hội và nhân văn, một mặt là sản phẩm của quá trình sáng tạo của con người nên nó có tính lịch sử và mang tính chất của từng thời đại khác nhau và nó vận động theo sự vận động và phát triển của xã hội. Nhưng khoa học xã hội và nhân văn cũng là một lĩnh vực khoa học nên nó có tính dự báo và góp phần vào việc cải tạo, biến đổi xã hội ở những mức độ khác nhau.

Trong thời kỳ đổi mới và phát triển đất nước hiện nay, ngành khoa học xã hội và nhân văn Việt Nam tập trung nghiên cứu về kinh nghiệm phát triển trên thế giới, dự báo xu hướng phát triển chủ yếu trên thế giới và khu vực, đánh giá những tác động nhiều mặt của quá trình toàn cầu hóa và hội nhập quốc tế đến sự phát triển toàn cầu, khu vực và Việt Nam; nghiên cứu những khía cạnh khoa học xã hội và nhân văn của sự phát triển khoa học và công nghệ và nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, nền dân chủ xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam; nghiên cứu những vấn đề về dân tộc, tôn giáo, lịch sử, văn hóa nhằm phát huy sức mạnh toàn dân tộc trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam; nghiên cứu, tổ chức biên soạn những bộ sách lớn, tiêu biểu cho tinh thần, trí tuệ Việt Nam và của thế giới phục vụ công tác nghiên cứu, giáo dục và truyền bá tri thức và khoa học xã hội và nhân văn. Theo đánh giá của nhiều nhà nghiên cứu, các lĩnh vực nghiên cứu của ngành khoa học xã hội và nhân văn Việt Nam còn kém phát triển.

Mặt khác, nguồn nhân lực cụ thể hóa các nghiên cứu cơ bản của khoa học xã hội và nhân văn thành sách phổ thông vừa mỏng, vừa thiếu và vừa yếu. Đồng thời, tiếng Việt của ta khó quốc tế hóa (so với tiếng Anh, tiếng Pháp, tiếng Nga…) nên các sách lý luận, chính trị của Việt Nam khó tham gia vào thị trường thương mại bản quyền trên thế giới. Việc trao đổi bản quyền sách lý luận, chính trị cũng là một trong những động lực quan trọng thúc đẩy xuất bản sách lý luận, chính trị.

Tiếp thu và xuất bản có chọn lọc sách lý luận, chính trị của các Đảng chính trị trên thế giới

Qua các tài liệu nghiên cứu của các nhà khoa học cho thấy Đảng chính trị là một nhân tố hết sức quan trọng trong hệ thống chính trị của các nước tư bản. Nó có vai trò là một trong những thành phần cơ bản của chế độ chính trị, của xã hội công dân hiện đại, có ảnh hưởng lớn đến đời sống chính trị, từ cơ cấu tổ chức đến sự vận hành của hệ thống chính trị. Đây là một tổ chức chính trị phản ánh lợi ích của giai cấp, của tầng lớp xã hội, nó liên kết, lãnh đạo những người đại diện tích cực nhất của tầng lớp hay xã hội đó để cùng thực hiện đạt những mục tiêu và lý tưởng nhất định.

Ngày nay, trên thế giới không có quốc gia nào lại không có Đảng chính trị. Hình thức tiền thân của Đảng chính trị là các nhóm chính trị, các câu lạc bộ chính trị… Sự ra đời và phát triển của các Đảng chính trị có liên quan chặt chẽ với quyền tồn tại của các nhóm khác nhau trong xã hội, quyền các nhóm được kiểm soát, chi phối lãnh đạo và hạn chế quyền của Đảng cầm quyền. Chúng phải có tổ chức, phải luôn tìm kiếm sự ủng hộ từ dân chúng và phải khác biệt với các nhóm khác.

Sự tồn tại của một Đảng chính trị gắn với cuộc đấu tranh giành chính quyền, thỏa mãn những lợi ích của giai cấp, đạt được mục tiêu cuối cùng là trở thành Đảng cầm quyền, và đương nhiên, thành lập Chính phủ để thể hiện ý chí thống trị xã hội của giai cấp mình. Nhiệm vụ chủ yếu của các Đảng chính trị là trở thành Đảng cầm quyền. Muốn như thế thì trước hết Đảng chính trị phải có vai trò tổ chức để vạch ra “ý chí chung”, trong đó hệ thống hóa những khuynh hướng, lập trường chính trị khác nhau, thậm chí mâu thuẫn nhau thành một chương trình hành động cụ thể, một chính sách nhất định, và tiến hành giành chính quyền bằng nhiều biện pháp. Bên cạnh đó, Đảng phải tổ chức giáo dục tư tưởng, tuyên truyền phổ biến tư tưởng của Đảng mình cho quần chúng.

Người ta gọi chính trị, đảng phái có nghĩa là cơ cấu chính trị trong đó nhiều đảng tranh giành quyền lãnh đạo chính quyền một cách hòa bình với nhau thông qua bầu cử. Trong các nước tư sản, hình thái chủ yếu của chính trị đảng phái là có chế độ Nội các Nghị viện và chế độ Tổng thống. Tùy theo số lượng Đảng chính trị lớn ở trong một nước, người ta chia thành các loại lưỡng đảng, đa đảng… Để bảo đảm cho Quốc hội và các Đảng được điều hành ổn định, điều quan trọng là sự bảo đảm tự do về chính trị, ngôn ngữ, lập hội và bầu cử công bằng và giảm bớt những căng thẳng trong nội bộ xã hội.

Có nhiều lý do khiến các đảng phải liên kết lại trong hoạt động chính trị và nắm chính quyền. Trước hết, do chế độ bầu cử Tổng thống và các cuộc bầu cử quan trọng khác (như bầu cử Quốc hội, Hội đồng) theo nguyên tắc phổ thông đầu phiếu với đa số phiếu qua hai vòng bầu cử đã buộc các đảng ít có hy vọng thắng cử phải liên kết với các đảng lớn để có cơ hội giành thắng lợi cho ứng cử viên chung của họ, và tránh bị gạt ra khỏi trường chính trị sau này vì tỷ lệ phiếu bầu thu được quá ít.

Một lý do nữa là, các nguyên tắc hoạt động của các thể chế Nhà nước buộc các đảng phái phải tập hợp lại với nhau để bảo vệ quyền lợi của mình (đối với phe đa số nắm quyền) hoặc để chống đối, gây cản trở cho chính quyền hoạt động (đối với phe đối lập). Những buổi thảo luận tại Quốc hội, thượng nghị viện, thông qua các đạo luật, bỏ phiếu tín nhiệm hay không tín nhiệm Chính phủ... đều cho thấy rõ quan điểm đối lập giữa 2 phe và sự tập hợp lực lượng của mỗi phe thể hiện qua tiếng nói chung của nhóm nghị sĩ đại diện. 

Một trong những vai trò rất quan trọng của các Đảng chính trị là vai trò đối lập của đảng không cầm quyền. Sự đối lập này thể hiện rất rõ trong hoạt động các Đảng chính trị của nhà nước tư sản Anh, Mỹ - nơi điển hình của hệ thống lưỡng đảng. Ngoài Chính phủ đang cầm quyền, pháp luật Anh còn cho phép thành lập “Nội các trong bóng tối” của các Đảng đối lập, có nhiệm vụ tìm ra những khiếm khuyết trong chính sách của Đảng cầm quyền, giám sát những người đang làm nhiệm vụ cai trị đất nước dưới sự hướng dẫn của Đảng cầm quyền. Đây được gọi là sự đối lập có trách nhiệm, chúng có tác dụng nhất định giúp nhà nước tư sản thận trọng hơn khi đưa ra các quyết định của mình.

Với sự trình bày ở trên cho thấy sự cần thiết lựa chọn và xuất bản các sách lý luận, chính trị của các Đảng chính trị trên thế giới cho bạn đọc Việt Nam tham khảo. Đây cũng là một phương pháp rèn luyện bản lĩnh, niềm tin chính trị của cán bộ, Đảng viên và các tầng lớp nhân dân.

Nâng cao chất lượng nội dung sách lý luận, chính trị

Nội dung sách lý luận, chính trị được coi là có chất lượng khi thực hiện có hiệu quả việc tuyên truyền, giáo dục chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh; quan điểm, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; giới thiệu kiến thức, kinh nghiệm và tinh hoa văn hóa của các nước trên thế giới; góp phần xây dựng nền tảng tư tưởng, thế giới quan, nhân sinh quan cách mạng, giáo dục, nâng cao trình độ, bản lĩnh, ý thức chính trị cho cán bộ, đảng viên và nhân dân; xây dựng hệ giá trị văn hóa và chuẩn mực con người mới; đấu tranh bác bỏ các quan điểm sai trái.

Tư tưởng Hồ Chí Minh là một hệ thống quan điểm toàn diện và sâu sắc về những vấn đề cơ bản của Cách mạng Việt Nam, từ cách mạng dân tộc dân chủ nhân dân đến cách mạng xã hội chủ nghĩa; là kết quả của sự vận dụng sáng tạo và phát triển chủ nghĩa Mác - Lênin vào điều kiện cụ thể của Việt Nam; đồng thời là sự kết tinh tinh hoa dân tộc và trí tuệ thời đại nhằm giải phóng dân tộc, giải phóng giai cấp và giải phóng con người, và trong thực tế tư tưởng Hồ Chí Minh đã trở thành một tài sản tinh thần quý báu của Đảng Cộng sản Việt Nam và của dân tộc Việt Nam. Chính vì thế, Đảng ta đã xác định cùng với chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh trở thành nền tảng tư tưởng, kim chỉ nam cho hành động của Đảng và cách mạng nước ta. 

Vì thế, nội dung của sách chính trị được đánh giá có chất lượng là phải cung cấp cho bạn đọc những kiến thức cơ bản về chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đồng thời phải kế thừa, vận dụng, phát triển và bảo vệ sự đúng đắn, trong sáng của những quan điểm đó trong tình hình mới. Sách lý luận, chính trị phải là công cụ để nâng cao nhận thức chính trị của bạn đọc, hướng họ vào những phong trào thực tiễn. Ngoài việc thông tin, tuyên truyền đường lối, chính sách, thì sách lý luận, chính trị còn là phương tiện tổng kết kinh nghiệm thực tiễn, truyền bá, nhân rộng các điển hình tiên tiến trong việc thực hiện các mục tiêu chính trị, thúc đẩy phong trào cách mạng tiến lên. 

Sách lý luận, chính trị phải là công cụ đấu tranh với các quan điểm sai trái, góp phần bảo vệ những giá trị khoa học và cách mạng của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, quan điểm, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước ta. Thực hiện chức năng đấu tranh trên mặt trận tư tưởng, sách lý luận, chính trị còn phải góp phần phê phán, chống tiêu cực, xu hướng chậm phát triển trên lĩnh vực lý luận, chính trị, tổng kết thực tiễn và đời sống xã hội ta, đồng thời phải phát huy được những sáng tạo, những kiến nghị thuộc về lý luận, chính trị và văn hóa của đất nước.

Đời sống xã hội nước ta hiện nay đang diễn ra vô cùng sôi động, đồng thời, do ảnh hưởng sâu sắc của công nghiệp hóa, hiện đại hóa và sự truyền tin nhanh chóng của các loại hình truyền thông đa phương tiện, đòi hỏi các NXB phải cung cấp cho bạn đọc một tỷ lệ không nhỏ các xuất bản phẩm có nội dung phản ánh trực diện những sự kiện chính trị - xã hội đã và đang diễn ra, nhất là những vấn đề nóng được đông đảo quần chúng quan tâm. Vì vậy, yêu cầu nội dung sách lý luận, chính trị hiện nay cần cập nhật thông tin, bám sát các sự kiện thời sự chính trị, đáp ứng tốt hơn nhu cầu của đông đảo bạn đọc mới có thể thu hút được bạn đọc. 

Cụ thể là những nội dung cơ bản của Văn kiện Đại hội lần thứ XIII của Đảng như sau: 1) Đổi mới mô hình tăng trưởng, cơ cấu lại nền kinh tế; đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa, phát triển đất nước nhanh, bền vững; 2) Hoàn thiện toàn diện, đồng bộ thể chế, phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa; 3) Đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, phát triển con người; 4) Thúc đẩy đổi mới sáng tạo, chuyển giao, ứng dụng và phát triển mạnh khoa học và công nghệ; 5) Xây dựng và phát huy giá trị văn hóa, sức mạnh con người Việt Nam; 6) Quản lý phát triển xã hội bền vững, bảo đảm tiến bộ, công bằng xã hội; 7) Quản lý và sử dụng hiệu quả đất đai, tài nguyên, bảo vệ môi trường, chủ động thích ứng với biến đổi khí hậu; 8) Tăng cường quốc phòng, an ninh, bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa; 9) Triền khai đồng bộ, sáng tạo, hiệu quả hoạt động đối ngoại, chủ động và tích cực hội nhập quốc tế toàn diện, sâu rộng; 10) Phát huy sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc, dân chủ xã hội chủ nghĩa và quyền làm chủ của nhân dân; 11) Xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam; 12) Xây dựng, chỉnh đốn Đảng trong sạch, vững mạnh, nâng cao năng lực lãnh đạo, cầm quyền của Đảng; và xác định những nhiệm vụ trọng tâm, các đột pháp chiến lược trong nhiệm kỳ Đại hội XIII.

Nâng cao chất lượng hình thức và phong cách thể hiện

Trước hết, để bảo đảm chất lượng hình thức và phong cách thể hiện, sách lý luận, chính trị cần bảo đảm tư duy logic. Tư duy logic phản ánh bản chất, quy luật của sự vật, hiện tượng bằng hệ thống các phạm trù, khái niệm, những phân tích và phán đoán chính luận. Tư duy logic tác động trực tiếp vào lý trí bạn đọc mà ít sử dụng tư duy hình tượng.

Thứ hai, tính chính trị là đặc trưng nổi bật trong phong cách thể hiện nội dung trong sách lý luận, chính trị. Nội dung đề cập trong loại sách này trình bày các quan điểm, các vấn đề, các giải pháp chính trị, phục vụ trực tiếp cho cuộc đấu tranh chính trị tư tưởng. Tính chính trị là trình bày trực tiếp, chính diện các quan điểm chính trị, các nội dung chính trị của Đảng, đồng thời phải gắn bó với nhiệm vụ chính trị trong từng thời kỳ cách mạng. Tính chính trị thể hiện trong sách chính trị còn là việc trình bày bằng một hệ thống quan điểm nhằm thuyết minh, giải đáp những vấn đề do thực tiễn đặt ra trong từng giai đoạn cách mạng do Đảng lãnh đạo.

Thứ ba, ngôn ngữ trong sách chính trị biểu hiện trên nhiều phương diện, nhiều cấp độ ngôn ngữ văn bản, mà phổ biến nhất là phong cách chính luận. Phong cách chính luận là trình bày trực tiếp, chính kiến bằng văn phong chính luận. Nghĩa là sử dụng vốn từ chính trị thông dụng, chuẩn mực, rõ ràng, cụ thể, ngắn gọn, tránh cầu kỳ, nhằm tác động trực tiếp vào lý trí và tư duy bạn đọc. Đặc trưng chủ yếu của phong cách ngôn ngữ chính luận là bình luận công khai, lập luận chặt chẽ, có sức truyền cảm, chứng minh đầy đủ, sắc thái tu từ chuẩn xác, ngắn gọn làm tăng sức biểu cảm của lời nói, bài viết. Sự thuyết phục bằng các lập luận và dẫn chứng khoa học, kết hợp giữa lý luận và thực tiễn, logic và lịch sử là yêu cầu chủ yếu của phong cách chính luận.

Trên đây là một số giải pháp chủ yếu để nâng cao sức hấp dẫn của sách lý luận, chính trị. Chúng ta còn cần quan tâm đến việc nâng cao năng lực thiết kế bìa sách sao cho bắt mắt; nâng cao hiệu quả của công tác quảng cáo, tuyên truyền, giới thiệu sách, hoạt động công chúng; nâng cao nghiệp vụ và phong cách bán hàng cho nhân viên…

Đại hội lần thứ XIII của Đảng là dấu mốc quan trọng trong quá trình phát triển của Đảng ta, dân tộc ta, đất nước ta, khẳng định khát vọng phồn vinh của dân tộc, có ý nghĩa định hướng và tầm nhìn chiến lược cho tương lai, tiếp tục đẩy mạnh toàn diện và đồng bộ công cuộc đổi mới, chủ động, tích cực hội nhập quốc tế và phát triển đất nước nhanh và bền vững hơn. Cụ thể hóa và đưa vào cuộc sống các nội dung cơ bản Văn kiện Đại hội lần thứ XIII của Đảng chính là tạo nên sức hấp dẫn của sách lý luận, chính trị./.

Tài liệu tham khảo:

1. Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, Nxb. Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2021, t.I.

2. Chỉ thị số 44-CT/TW ngày 16/4/2020 của Ban Bí thư Trung ương Đảng khóa XII về đổi mới, nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác xuất bản, phát hành và nghiên cứu học tập sách lý luận, chính trị.

3. V.V. Meytus, V.IU. Meytus: Đảng chính trị: chiến lược và sự quản lý, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2010.

4. Trần Quốc Dân: Sức hấp dẫn, một giá trị văn hóa doanh nghiệp, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2005.

(Bài đăng ấn phẩm in Tạp chí TT&TT số 4 tháng 4/2022)