Nghị định 147: Bước tiến lớn luật hóa bảo vệ trẻ em trên không gian mạng

Đây là những thách thức không chỉ của Việt Nam mà còn của nhiều quốc gia khác trên thế giới. Bảo vệ trẻ em (BVTE), tăng cường hợp tác kết nối trên không gian mạng để bảo vệ và trao quyền cho trẻ em cũng là những vấn đề được đặt ra trên toàn cầu.

Trong những năm gần đây, rất nhiều chương trình, hoạt động về bảo vệ, hỗ trợ trẻ em đã được các cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp (DN) đồng hành triển khai. Tuy nhiên, chỉ đến khi Nghị định 147/2024/NĐ-CP về quản lý, cung cấp, sử dụng Internet và thông tin trên mạng đã được Chính phủ ban hành và chính thức có hiệu lực từ ngày 25/12/2024, các quy định về BVTE trên mạng mới được cụ thể hóa và luật hóa một cách chặt chẽ.

Nghị định 147 là bước tiến lớn về BVTE trên không gian mạng

Tại hội thảo chuyên đề “Đẩy mạnh hợp tác BVTE trên môi trường mạng” trong khuôn khổ sự kiện Hội thảo - Triển lãm quốc tế Ngày An toàn thông tin (ATTT) Việt Nam mới đây, ông Đỗ Dương Hiển, chuyên gia BVTE của Tổ chức ChildFund Việt Nam cho hay: Các tổ chức quốc tế về BVTE đánh giá rất cao những nỗ lực của Chính phủ Việt Nam trong việc hoàn thiện khuôn khổ pháp luật về quản lý, sử dụng Internet nói chung và BVTE trên môi trường mạng nói riêng.

Chia sẻ quan điểm về những quy định mới liên quan đến BVTE trên không gian mạng, ông Đỗ Dương Hiển nhận xét: “Có thể nói Nghị định 147/2024/NĐ-CP thể hiện cam kết của Chính phủ Việt Nam trong việc xử lý những vấn đề phát sinh, các vấn đề mới hiện nay”.

Theo ông Đỗ Dương Hiển, Nghị định 147/2024/NĐ-CP thay thế cho Nghị định 72/2013/NĐ-CP ngày 15/07/2023 về quản lý, cung cấp, sử dụng dịch vụ Internet và thông tin trên mạng ra đời cách đây 10 năm; và trong 10 năm qua, đã có nhiều thay đổi liên quan đến việc sử dụng Internet, mạng xã hội (MXH). Chẳng hạn, Nghị định cũ chưa đề cập nhiều đến các MXH xuyên biên giới; Nghị định 147/2024/NĐ-CP đã chỉ rõ trách nhiệm của nhà cung cấp dịch vụ, cung cấp nội dung hay cá nhân cung cấp nội dung trên MXH và người sử dụng.

Ông Đỗ Dương Hiển nhận định các quy định trong Nghị định 147/2024/NĐ-CP cho thấy bước tiến lớn trong công tác BTVE trên không gian mạng; đồng thời ông cũng đưa ra dẫn chứng về quy định quản lý thời gian chơi game đối với người dưới 18 tuổi. Cụ thể, theo Nghị định 147/2024/NĐ-CP trẻ dưới 18 tuổi sẽ không được chơi quá 60 phút/ngày đối với từng trò chơi, không quá 180 phút với tất cả các trò chơi.

Nhà cung cấp phải có hệ thống thiết bị kỹ thuật quản lý thời gian chơi trong ngày của người dưới 18 tuổi. Ngoài ra, đơn vị phát hành phải có thông tin khuyến cáo "chơi quá 180 phút một ngày sẽ ảnh hưởng xấu đến sức khỏe" tại vị trí dễ nhận biết ở diễn đàn của trò chơi và trên màn hình thiết bị, với tần suất 30 phút/lần trong suốt quá trình chơi. Tài khoản người chơi cũng phải được xác thực bằng số điện thoại di động tại Việt Nam, bảo đảm chỉ những tài khoản đã xác thực mới được tham gia chơi game.

Nghị định cũng yêu cầu DN game, cho thuê máy chủ, chỗ đặt máy chủ, DN viễn thông, Internet phải phối hợp, triển khai giải pháp BTVE trên môi trường mạng theo quy định của pháp luật.

Ngoài ra, ông Đỗ Dương Hiển cũng đánh giá cao quy định yêu cầu các DN cung cấp game phải phân loại nội dung và game theo độ tuổi. Trong Nghị định 147/2024/NĐ-CP có đề cập đến việc loại game nào phù hợp với từng nhóm tuổi nào.

Ông cũng chỉ ra thực trạng hiện nay tại Việt Nam, việc chơi game của trẻ em dường như vẫn chưa được kiểm soát hiệu quả.

Đáng chú ý, đây là lần đầu tiên các nội dung trên môi trường mạng, bao gồm trò chơi, MXH và các nội dung trực tuyến khác, được yêu cầu phải gắn nhãn phù hợp với độ tuổi của trẻ em.

Theo ông Đỗ Dương Hiển, một vấn đề quan trọng khác cũng được đề cập đến là việc kiểm soát tài khoản người dùng. Nghiên cứu về tình hình sử dụng Internet ở Việt Nam của UNICEF, dữ liệu chỉ dừng lại ở trẻ từ 12 tuổi trở lên và hầu như chưa có thông tin về trẻ em dưới 12 tuổi sử dụng Internet, bởi phần lớn các thông tin đó thu thập được từ người dùng có tài khoản mạng xã hội. Tuy nhiên, độ tuổi sử dụng Internet ở Việt Nam đang ngày càng giảm, điều này đòi hỏi cần có các nghiên cứu chi tiết hơn về nhóm trẻ em nhỏ tuổi này.

Trong thực tế, trẻ ở Việt Nam sử dụng MXH một cách bị động hoặc chủ động, thường thông qua việc đăng ký tài khoản bằng thông tin giả hoặc sử dụng tài khoản và thiết bị của cha mẹ. Vì vậy, khi có các quy định chặt chẽ về việc xác thực thông tin người dùng Internet, người dùng sẽ có trách nhiệm hơn trong việc sử dụng thiết bị thông minh và MXH. Đồng thời, trách nhiệm của các nhà cung cấp dịch vụ mạng cũng rõ ràng hơn trong việc giới hạn độ tuổi và quản lý người dùng một cách hiệu quả hơn.

Tuy nhiên, với kinh nghiệm làm việc lâu năm trong lĩnh vực BTVE, ông Hiển cho rằng vẫn còn nhiều thách thức trong việc đưa các quy định mới của Nghị định 147/2024/NĐ-CP về BTVE trên môi trường mạng đi vào cuộc sống. Một trong những vấn đề quan trọng là làm sao để mọi người hiểu và áp dụng đúng các quy định này.

“Để mọi người có thể hiểu và áp dụng các quy định mới, chúng tôi nghĩ rằng thời gian tới, các cơ quan chức năng sẽ cần triển khai nhiều hơn các hoạt động truyền thông, cũng như những chia sẻ liên quan đến hướng dẫn thực hiện Nghị định mới này”, ông Đỗ Dương Hiển nêu khuyến nghị.

Các nhà cung cấp dịch vụ Internet có trách nhiệm triển khai các giải pháp trên thiết bị truy cập mạng để bảo vệ người dùng

Chia sẻ quan điểm về Nghị định 147/2024/NĐ-CP, ông Ngô Tuấn Anh, Phó Chủ tịch Hiệp hội ATTT Việt Nam (VNISA) và Chủ nhiệm Câu lạc bộ BTVE Việt Nam trên không gian mạng, cho biết việc xây dựng và ban hành Nghị định 147/2024/NĐ-CP là một nỗ lực lớn từ phía cơ quan quản lý Nhà nước, nhất là trong bối cảnh công nghệ phát triển nhanh chóng.

Nghị định mới này có những điều chỉnh quan trọng liên quan đến người sử dụng, các bên cung cấp dịch vụ và việc chia sẻ nội dung, đặc biệt là các quy định về trách nhiệm của các đơn vị cung cấp dịch vụ Internet (ISP). Cụ thể, các nhà cung cấp dịch vụ Internet có trách nhiệm triển khai các giải pháp trên thiết bị truy cập mạng do DN cung cấp để bảo vệ người dùng không truy cập vào các nguồn thông tin vi phạm pháp luật, ngăn chặn nguy cơ mất ATTT mạng.

Theo ông Ngô Tuấn Anh, điều này cũng phản ánh xu hướng toàn cầu, khi các nhà mạng trên thế giới hiện đang đối diện với tình trạng doanh thu từ các dịch vụ truyền thống ngày càng giảm, trong khi các dịch vụ gia tăng như quản lý mạng và ATTT mạng cho các gia đình hoặc DN nhỏ và vừa lại đang trở thành xu hướng phổ biến, thu hút một lượng khách hàng lớn.

Trong khi đó, từ góc độ đại diện của một DN cung cấp sản phẩm và dịch vụ ATTT, ông Nguyễn Hữu Cường, Giám đốc sản phẩm dịch vụ ATTT cho khách hàng cá nhân, Trung tâm ATTT VNPT, nhận định rằng các quy định mới này có tác động rất lớn và điều quan trọng là làm thế nào để có thể triển khai chúng vào thực tế cuộc sống một cách hiệu quả.

Theo ông Nguyễn Hữu Cường, khi đã có quy định, chúng ta cần phải thực hiện nghiêm túc. VNPT sẽ phải xây dựng một phiên bản miễn phí cho người dùng, bên cạnh dịch vụ Family Safe mà hiện VNPT đang cung cấp với mức giá chỉ 20.000 đồng/tháng. Phiên bản này có thể đáp ứng các nhu cầu cơ bản và yêu cầu của Nghị định 147/2024/NĐ-CP. Tuy nhiên, để có thể cung cấp dịch vụ miễn phí cho 8 triệu người dùng Internet của VNPT là một thách thức rất lớn.

"Chúng tôi sẽ phải chuẩn bị kỹ lưỡng từ cơ sở hạ tầng đến đội ngũ triển khai. VNPT có đội ngũ trên toàn quốc, phủ sóng ở 63 tỉnh thành, nhưng việc đào tạo và hướng dẫn sử dụng dịch vụ cho đội ngũ hỗ trợ và kỹ thuật cũng cần chuẩn bị rất nhiều. Chúng tôi hy vọng sẽ có thể bắt đầu triển khai vào năm sau", ông Nguyễn Hữu Cường chia sẻ.

Là đối tượng dễ bị tổn thương nhất, trẻ em phải đối mặt với rất nhiều nguy cơ khi bản thân lại chưa đủ kỹ năng để nhận diện và phòng tránh rủi ro ở trên mạng. Nghị định 147/2024/NĐ-CP được ban hành không chỉ củng cố khung pháp lý về BTVE mà còn tạo tiền đề để thúc đẩy trách nhiệm xã hội từ các DN và tổ chức, góp phần xây dựng một không gian mạng an toàn và lành mạnh hơn cho trẻ em./.