Phát triển các doanh nghiệp khởi nghiệp tạo tác động tại Việt Nam

Đây được coi là những nhân tố tiềm năng trong việc áp dụng những cách thức, mô hình kinh doanh sáng tạo để giải quyết các vấn đề xã hội...

Đầu tư tác động thúc đẩy tăng trưởng kinh tế tại Việt Nam

Hội thảo "Đầu tư tác động: nhân tố thúc đẩy tăng trưởng kinh tế tại Việt Nam", do Trung tâm Đổi mới sáng tạo Quốc gia (NIC), Bộ Kế hoạch và Đầu tư phối hợp với Viện Nghiên cứu Mitsubishi (MRI) tổ chức mới đây,  nhằm hướng tới thúc đẩy tăng trưởng kinh tế Việt Nam gắn với giải pháp giải quyết vấn đề xã hội và môi trường thông qua đổi mới sáng tạo (ĐMST), kết nối các quỹ đầu tư, tổ chức tài chính với các DN ĐMST và khởi nghiệp.

Đây là sự kiện nằm trong khuôn khổ các hoạt động hướng tới kỷ niệm 50 năm quan hệ ngoại giao Việt Nam - Nhật Bản, đồng thời cũng là sự kiện nổi bật thuộc Sáng kiến ĐMST Việt Nam (InnovateVN) do Bộ Kế hoạch và Đầu tư khởi xướng và hưởng ứng ngày ĐMST thế giới (21/4).

Hiện nay, chúng ta đang sống trong một thời đại có nhiều sự thay đổi chóng mặt: đổi mới công nghệ với tốc độ phi thường, đây là thời điểm AI được dự đoán sẽ sớm vượt trí tuệ con người; các mối đe dọa toàn cầu như dịch bệnh COVID-19 sẽ tác động mạnh mẽ đến cuộc sống bình thường; trong khi đó tỷ lệ sinh giảm, dân số già hóa, thiếu hụt lực lượng lao động ở nhiều quốc gia đặt ra yêu cầu phải đa dạng hóa cách sống, cách làm việc. Khi sự tăng trưởng về số lượng chậm lại, vấn đề cốt lõi quay về làm thế nào để đạt được mục tiêu tăng trưởng bền vững cho môi trường và cho nhân loại. Vì vậy, cần xây dựng hệ sinh thái hỗ trợ những DN cân bằng giữa tính kinh tế và tính xã hội, đồng thời có thể tăng trưởng.

Đầu tư tác động (Impact Investing) đề cập đến một chiến lược đầu tư không chỉ tạo ra lợi nhuận tài chính mà còn tạo ra tác động tích cực tới xã hội hoặc môi trường. Theo ông Vũ Quốc Huy, Giám đốc NIC, ĐMST và đầu tư tác động sẽ giúp Việt Nam phát triển kinh tế - xã hội cân bằng và phát triển bền vững.

Việt Nam đặt mục tiêu trở thành nước phát triển vào năm 2045 và để đạt được mục tiêu này, song song với tăng trưởng kinh tế, việc giải quyết các vấn đề môi trường và xã hội là nhiệm vụ vô cùng quan trọng và cấp thiết. Trong đó, các DN ĐMST và khởi nghiệp đang nổi lên như những nhân tố tiềm năng trong việc áp dụng những cách thức, mô hình kinh doanh sáng tạo để giải quyết các vấn đề xã hội.

Tuy nhiên, các DN tạo tác động ở Việt Nam đang trong giai đoạn tăng trưởng, phải đối mặt với nhiều thách thức và chưa thể tăng tốc để phát huy hết tiềm năng của mình. Trong khi đó, Nhật Bản là quốc gia có nhiều kinh nghiệm phù hợp giải quyết các vấn đề kinh tế, xã hội mà Việt Nam đang gặp phải. Do đó, hợp tác Nhật Bản - Việt Nam trong việc hình thành và phát triển các DN ĐMST và khởi nghiệp tạo tác động rất quan trọng.

"Với từ khóa “đầu tư tác động”, hãy cùng nhau kiến tạo sự hợp tác giữa các DN Nhật Bản – Việt Nam, các DN khởi nghiệp tạo tác động và Chính phủ để giải quyết các vấn đề xã hội và đạt được mục tiêu tăng trưởng bền vững",  ông Hidemoto Mizuhara, Phó Tổng Giám đốc Viện Nghiên cứu Mitsubishi chia sẻ.

Thúc đẩy phát triển DN khởi nghiệp tạo tác động tại Việt Nam

Phát biểu tại hội thảo, ông Nguyễn Anh Tuấn, Phó Cục trưởng Cục đầu tư nước ngoài, Bộ Kế hoạch và Đầu tư, cho biết đầu tư tác động đang là một xu thế mới nhưng là một xu thế có quy luật và không thể thiếu được, sắp tới sẽ có ảnh hưởng lớn tới Việt Nam.

Theo ông Tuấn, đầu tư hiện nay không chỉ nhằm mục tiêu tối đa hoá lợi nhuận mà còn tạo ra sự kết nối, lan toả và tạo ra một tác động tích cực về mặt kinh tế, sự phát triển các startup cũng như môi trường. Điều này phù hợp với các mục tiêu phát triển bền vững và bao trùm của Việt Nam.

Theo đại diện của Nhật Bản, các quỹ đầu tư Nhật Bản đánh giá Việt Nam là thị trường tiềm năng để phát triển các DN khởi nghiệp, đặc biệt là các DN đầu tư tác động để mang lại hiệu quả lan toả cho toàn xã hội. Các DN Việt Nam có rất nhiều ý tưởng sáng tạo nhưng chủ yếu hiện nay mới tập trung xử lý phần ngọn, tức là đối với một vấn đề xã hội DN chỉ tập trung vào giải quyết vấn đề đó như thế nào, nhưng tại Nhật Bản các DN sẽ tập trung đánh giá nguyên nhân cốt lõi của vấn đề xã hội đó là gì, từ đó cung cấp các sản phẩm dịch vụ sao cho trúng đích nhất. Một vấn đề khác với các DN khởi nghiệp Việt Nam là thiếu vốn cũng như những kỹ năng để làm sao biến ý tưởng đó trở nên có hiệu quả và thực thi được.

Trên cơ sở đó, để phát triển DN khởi nghiệp tạo tác động tại Việt Nam, đại diện phía Nhật Bản đề xuất cần tạo không gian để các DN khởi nghiệp sáng tạo, đặc biệt là cho các DN đầu tư tác động phát triển. Đây là trách nhiệm của chính phủ cũng như các bên liên quan. Thứ hai, các quỹ đầu tư Nhật Bản cần phối kết hợp với các quỹ đầu tư ở Việt Nam để ươm tạo, ươm giống các DN khởi nghiệp sáng tạo, đặc biệt trong các lĩnh vực đầu tư tác động, để giúp các DN đó phát triển. Thứ ba là tạo hệ sinh thái về khởi nghiệp sáng tạo giữa 2 quốc gia để các DN khởi nghiệp sáng tạo Nhật bản và Việt Nam có cơ hội giao lưu, hợp tác chia sẻ kinh nghiệm, trên cơ sở đó cùng phát triển cũng như mở rộng  hoạt động tại thị trường Nhật Bản nói riêng và thế giới nói chung.

Trong khi đó, đại diện của NIC cũng đưa ra một số khuyến nghị nhằm thúc đẩy đầu tư tạo tác động tại Việt Nam. Đầu tiên cần nâng cao năng lực ĐMST thông qua việc đào tạo nâng cao năng lực ĐMST cho nguồn nhân lực trong khu vực đầu tư tác động; thành lập hệ sinh thái đầu tư tác động, vườn ươm tạo và tăng tốc; nâng cao năng lực chuyên môn cho khu vực đầu tư tác động.
Bên cạnh đó là các chính sách hỗ trợ tiếp cận nguồn vốn và các nguồn lực tài chính khác như  tăng cường các phương thức tiếp cận các nguồn vốn và công cụ tài chính ĐMST cho đầu tư tạo tác động; tổ chức các chương trình kết nối DN trong khu vực đầu tư tác động với các nhà đầu tư trong và ngoài nước. Mặt khác cần tăng cường phối hợp giữa DN trong khu vực đầu tư tạo tác động với các khu vực khác./.