Sách điện tử - sự dịch chuyển của lĩnh vực xuất bản

Một ngã rẽ trên con đường sách đến với độc giả

Mấy năm qua, các nền tảng xuất bản điện tử ở Việt Nam đã tham gia đảo lộn thời điểm ra mắt hai dạng thức sách giấy và ebooks cho nhau: Ebooks xuất bản và khai thác trước, sau đó mới đến sách giấy. Với lợi thế về mặt tiếp cận độc giả của ebooks, quy trình mới đã tạo nên sự thay đổi đáng kể về hiệu quả khai thác tổng thể của một tác phẩm.

Ví dụ chỉ tính riêng trên Nền tảng xuất bản điện tử Waka, số lượng đầu sách, số lượt đọc và tổng doanh thu của loại sách này đều có sự tăng trưởng vượt bậc trong vài năm gần đây. Khai thác phiên bản điện tử trước, đo đếm sự thành công rồi mới đến xuất bản sách giấy - đó là một con đường mới mở của lĩnh vực xuất bản sách và đang hứa hẹn mang đến thêm một sự lựa chọn đáng giá cho các tác giả cũng như hệ thống xuất bản, phát hành và bạn đọc. Bên cạnh xu hướng khai thác sách điện tử trước sách giấy, thị trường Việt Nam cũng đã bắt đầu hình thức tự xuất bản.

Tham gia khai thác thị trường sách điện tử - xu hướng tự xuất bản là điều tất yếu sẽ diễn ra ở Việt Nam. Tuy nhiên, ở Việt Nam, thị trường sách điện tử vẫn có thể coi là còn quá non trẻ, chưa thể đủ tiềm lực để thực hiện mô hình đó tại thời điểm này. Trong giai đoạn đầu, rất cần có  sự đầu tư hỗ trợ của những tổ chức có năng lực và kinh nghiệm.

Nắm bắt được nhu cầu này của thị trường, cách đây vài năm, một số nền tảng điện tử đã thành lập các nhóm xuất bản văn học mạng, ví dụ nhóm Nhóm 4.0 - chuyên sáng tác những tác phẩm văn học mạng do Waka thành lập, một trong những nhóm đi tiên phong trong việc triển khai mô hình viết theo nhóm tại Việt Nam. Dự án "Nhóm 4.0" của Waka theo đuổi 3 mục tiêu chính: Sáng tác theo nhóm; viết truyện dài kỳ, khai thác nhiều thể loại khác nhau; và đào tạo tác giả trẻ.

Cách đây vài năm, Waka đều đặn cho ra đời các báo cáo thị trường sách điện tử được nghiên cứu khá kỹ lưỡng, ghi nhận và phân tích sự thay đổi rõ rệt đang diễn ra trong lĩnh vực xuất bản điện tử trên thế giới cũng như tại Việt Nam. Đây là báo cáo thị trường sách điện tử theo định kỳ duy nhất tại Việt Nam. Ví dụ trong một báo cáo về sự dịch chuyển trong lĩnh vực xuất bản sách điện tử, audiobooks là phân khúc phát triển mạnh mẽ nhất trong lĩnh vực xuất bản điện tử. "Mỹ tiếp tục là thị trường dẫn đầu của phân khúc này, chiếm hơn 50% thị phần audiobooks toàn cầu".

Còn tại thị trường Việt Nam, nền tảng xuất bản điện tử Waka ghi nhận số lượng audiobooks tăng gần 4 lần và số lượt nghe tăng gần 5 lần trong giai đoạn từ cuối 2017 đến quý III-2018. Tuy có tiềm năng phát triển lớn như vậy, nhưng hiện nay vẫn còn có quá ít nhà cung cấp audiobooks tham gia vào phân khúc này, để mở rộng kho nội dung audiobooks cho các nền tảng khai thác.

Phát triển sách điện tử, một cách thích ứng của ngành sách

Có thể hiểu sách điện tử bao gồm những hình thức nào. Thử khảo sát Waka, nền tảng xuất bản điện tử số 1 tại Việt Nam, ta sẽ hình dung được. Waka hiện đang hợp tác với hầu hết các nhà xuất bản và phát hành Việt Nam. Tính đến nay, Waka có vài triệu người đọc, sách điện tử của Waka bao gồm những hình thức như ebook, audiobook, truyện tranh xuất bản trên nền tảng điện tử có bản quyền lớn. Trên nền tảng này, bạn đọc có thể nghe, đọc sách mọi lúc, mọi nơi trên mọi thiết bị.  

Cụ thể Waka Book là thư viện sách ebook bản quyền, cực kỳ phong phú với độ tuổi phủ rộng, từ sách truyện dành cho Thiếu nhi đến các tác phẩm kinh điển Thế giới, các tác phẩm kinh điển Việt Nam. WakaBook hướng con người tới những giá trị nguyên bản, dưỡng tâm - thân - trí, mỗi ngày tự bản thân khám phá ra chính mình và những tiềm năng còn ẩn giấu.

Waka FMlà thư viện sách trực tuyến cung cấp sách nói có bản quyền và phiên bản tóm tắt sách chất lượng cao. Waka FM trở thành đơn vị tiên phong sử dụng hệ thống đa giọng đọc Bắc - Trung - Nam, phù hợp với người dùng trên mọi miền Tổ Quốc. Đặc biệt, sách của Waka FM kỳ vọng đáp ứng nhu cầu về sách của những khách hàng "đặc biệt" (người khuyết tật, khiếm thị,...) mong muốn được tiếp cận nền tri thức rộng lớn.

Ngoài ra, Waka FM tích hợp công cụ tìm kiếm nhanh chóng bằng giọng nói, giúp bạn có thể dễ dàng tìm kiếm và nghe lại, hứa hẹn mang tới những tiện ích tối ưu nhất và trải nghiệm nghe sách nói đầy khác biệt.

Waka Comic là dịch vụ truyện tranh mới của Waka, với hơn 1.000 nội dung đặc sắc xoay quanh các chủ đề cổ tích, ngụ ngôn, khoa học, đời sống và xã hội, mang đến nhiều bài học ý nghĩa và có giá trị nhân văn cao.

Với những cập nhật liên tục về công nghệ, mọi ngành nghề kinh doanh sản xuất và tất cả khía cạnh của đời sống xã hội cũng không ngừng thay đổi để thích ứng. Phát triển sách điện tử là một cách thích ứng của ngành sách. Và ngay trong phân khúc sách điện tử, sự thay đổi vẫn không ngừng xảy ra để hoàn thiện cả về mặt cấu trúc, mô hình, định hướng và thành phần tham gia. Báo cáo của Waka đã đưa ra một cái nhìn sắc nét về lĩnh vực xuất bản sách điện tử của thế giới và Việt Nam hiện nay.

Theo Báo cáo, thị phần sách điện tử toàn cầu vẫn đang tiếp tục tăng trưởng khả quan. Nếu như năm 2013, doanh số ebooks chỉ chiếm 12% doanh số toàn ngành sách thì đến cuối năm 2018, con số này dự kiến sẽ tăng hơn gấp đôi, đạt 25%. Trong đó, Mỹ là quốc gia có thị trường ebooks phát triển mạnh mẽ nhất với doanh thu dự kiến trong năm 2018 gấp hơn 4 lần so với quốc gia đứng thứ 2 trong bảng xếp hạng là Nhật Bản.

Điều đáng lưu ý nhất là thị phần của các nhà xuất bản ebooks truyền thống lớn đang giảm mạnh, nhường chỗ cho  những hình thức xuất bản khác, đặc biệt là hình thức tự xuất bản. Trong khi phần lớn các hình thức xuất bản ebook truyền thống hay nhỏ lẻ đều đang trên đà sụt giảm hoặc chỉ tăng nhẹ thị phần thì hình thức tự xuất bản giữ vững đà tăng trưởng liên tục.

Nguyên nhân lý giải cho sự đổi ngôi này của các hình thức xuất bản chính là cơ hội thành công về mặt tài chính mà mỗi hình thức xuất bản mang lại. Tự xuất bản sẽ mang lại thu nhập tốt hơn nhờ tỷ lệ tiền bản quyền được hưởng lớn hơn. Đồng thời, nó cũng sẽ là bước đệm tốt để tác giả có cơ hội ký hợp đồng với các nhà xuất bản truyền thống với mức tỉ lệ tiền bản quyền cao hơn./.