Sửa đổi Luật Viễn thông, xây dựng Luật Công nghiệp công nghệ số đáp ứng CMCN 4.0

Nhằm đáp ứng CMCN 4.0, CĐS và sự phát triển của thực tiễn, ngày 14/2/2022, Bộ TT&TT đã tổ chức hội thảo về Luật Viễn thông sửa đổi và đề nghị xây dựng Luật công nghiệp công nghệ số (CN-CNS). Hội thảo có sự tham gia của các đại biểu từ các bộ, ngành, hiệp hội, các doanh nghiệp (DN) viễn thông, DN số, các chuyên gia, nhà khoa học.

Sự cần thiết xây dựng dự án Luật Viễn thông sửa đổi và Luật CN-CNS

Tại Hội thảo, ông Nguyễn Phong Nhã, Phó Cục trưởng phụ trách điều hành Cục Viễn thông - Bộ TT&TT cho biết việc xây dựng Luật Viễn thông sửa đổi là rất cần thiết vì sau hơn 10 năm áp dụng, Luật đã bộc lộ một số điểm không còn phù hợp cần được điều chỉnh để giải quyết các vấn đề khó khăn, vướng mắc trong công tác thực thi cũng như đáp ứng xu thế phát triển mới như xu thế phát triển công nghệ đã tạo ra các loại hình dịch vụ mới, mô hình kinh doanh mới thúc đẩy việc hình thành cơ sở hạ tầng viễn thông mới kết hợp với các hạ tầng kỹ thuật khác phục vụ nhu cầu phát triển của xã hội, của nền kinh tế số; chưa có chính sách phát triển các DN mạng viễn thông di động ảo để thể chế hoá quản điểm của Đảng về việc thúc đẩy tư nhân tham gia đầu tư phát triển hạ tầng viễn thông mới, chưa có quy định cụ thể về nghĩa vụ của các DN có hạ tầng mạng trong việc cho thuê hạ tầng; việc cấp phép và điều kiện cấp phép chưa phù hợp.

Từ năm 2010, Việt Nam cũng đã tham gia nhiều hiệp định thương mại tự do, đặc biệt là các hiệp định tự do thế hệ mới như Hiệp định đối tác toàn diện và tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP), Hiệp định thương mại tự do song phương giữa Việt Nam và Liên minh châu Âu (EVFTA)… với những cam kết mới và cao hơn so với các cam kết của việt Nam trong khi gia nhập WTO…

Ông Nhã cho biết chính sách đề xuất trong Luật Viễn thông sửa đổi gồm các chính sách: quản lý và điều tiết thị trường bán buôn, hoàn thiện các quy định cấp phép viễn thông, quản lý và phát triển dịch vụ thông tin vệ tinh, bổ sung thêm phần trung tâm dữ liệu (TTDL) (data center) vào cơ sở hạ tầng viễn thông và quản lý kinh doanh dịch vụ TTDL.

Trong khi đó đề cập đề sự cần thiết của xây dựng Luật CN-CNS, bà Tô Thị Thu Hương, Phó Vụ trưởng phụ trách điều hành Vụ CNTT - Bộ TT&TT cho biết tính đến hết năm 2021, doanh thu ngành công nghiệp ICT ước đạt 136 tỷ USD, gấp 22 lần so với năm 2009 là 6,2 tỷ USD. Cả nước có 64.000 doanh nghiệp công nghệ số.  Tốc độ tăng trưởng giai đoạn 2015-2020 bình quân cao hơn 2 lần tốc độ tăng trưởng GDP, trở thành một trong những ngành kinh tế có tốc độ tăng trưởng nhanh nhất, quy mô lớn nhất của cả nước.

Việc xây dựng luật phù hợp sự phát triển của ngành công nghiệp CNTT hình thành CN-CNS khi xu thế hội tụ giữa các lĩnh vực CNTT, viễn thông và truyền thông hình thành nên ngành công nghiệp CNTT và truyền thông (công nghiệp ICT) đồng thời tạo ra các hoạt động sáng tạo, đổi mới tạo ra giá trị mới và thị trường mới.  

Bên cạnh đó, xu thế phát triển ngành công nghiệp ICT kết hợp với công nghệ số mới của cuộc CMCN 4.0 như trí tuệ nhân tạo (AI), IoT, dữ liệu lớn, chuỗi khối,... hình thành nên ngành CN-CNS. 

Chính sách trong Luật CN-CNS được đề xuất gồm 2 nhóm chính sách: nhóm chính sách 1, gồm: hoạt động CN-CNS, sản phẩm và dịch vụ (SP&DV) công nghệ số; thử nghiệm SP&DV công nghệ số (Sandbox), quản lý sản phẩm AI, quản lý SP&DV công nghệ số trọng yếu; nhóm chính sách 2, gồm: bảo đảm phát triển CN-CNS (thị trường; khu CNTT; vốn, đầu tư, ưu đãi CN-CNS; nhân lực); sản phẩm CNS trong nước (Make in Viet Nam); dữ liệu số; trung tâm tính toán hiệu năng cao; thâm nhập thị trường nhà nước và kinh doanh xuyên biên giới

Bà Hương cho biết các chính sách mới có tỷ lệ 45% chính sách kế thừa, bổ sung, thay thế Luật CNTT và 55% chính sách mới.

Công nghệ phát triển nhanh cần quy định mới

Tại Hội nghị, đại diện các bộ, ngành, các hiệp hội, tổ chức, DN viễn thông, DN số đã đóng góp nhiều ý kiến xây dựng cho việc sửa đổi Luật Viễn thông, xây dựng Luật CN-CNS. Các chuyên gia cho rằng viễn thông, công nghệ số đang phát triển như vũ bão nên cần xây dựng các quy định linh hoạt, tránh chồng chéo nội dung giữa các quy định.

Phát biểu với tư cách chuyên gia, đại diện Cục An ninh mạng và phòng chống tội phạm sử dụng công nghệ cao - Bộ Công an cho biết việc sửa đổi Luật Viễn thông và xây dựng Luật CN-CNS là rất cần thiết và cần bổ sung nhấn mạnh về góc độ thực tiễn. Sự phát triển của công nghệ diễn ra rất nhanh. Có thể thấy qua một ví dụ về dự án Starlink của tỷ phú Elon Musk đã phóng khoảng 12.000 vệ tinh tầm thấp, tầm trung và có chức năng phát WiFi phủ sóng toàn thế giới với tên gọi Li-Fi. Theo đó, người sử dụng ở bất cứ quốc gia nào, trong đó có Việt Nam có thể đăng ký sử dụng. Đặc điểm công nghệ bây giờ thay đổi, khác trước rất nhiều, khi có khả năng xuyên biên giới, đơn vị cung cấp dịch vụ không ở Việt Nam nhưng cũng có thể cung cấp dịch vụ.

Cuối tháng 12/2021, tại Diễn đàn DN công nghệ số do Bộ TT&TT tổ chức, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã phát biểu 8 nhóm vấn đề, trong đó nhấn mạnh hai điểm là công nghệ số phát triển rất nhanh và các hành lang pháp lý luôn đi sau và dễ bị bất cập, do vậy, cần thường xuyên rà soát, cập nhật, bổ sung sửa đổi.

Cũng theo đại diện Cục An ninh mạng và phòng chống tội phạm sử dụng công nghệ cao, Đảng và Nhà nước rất quan tâm đến lĩnh vực viễn thông - CNTT – Internet, đặc biệt chú trọng về tự chủ công nghệ, theo đó, việc xây dựng Luật CN-CNS có thể góp phần thúc đẩy phát triển SP&DV trong nước, tránh lệ thuộc công nghệ nước ngoài, giảm thiểu rủi ro. Các đơn vị chủ trì soạn thảo luật, cần bám sát quan điểm, chủ trương, nghị quyết của Nhà nước để bổ sung sự cần thiết.

Khi sửa đổi Luật Viễn thông và xây dựng Luật CN-CNS cần lưu ý 3 trụ cột quan trọng để thúc đẩy viễn thông - CNTT - Internet là trụ cột pháp lý, công nghệ, nguồn nhân lực.

Việc xây dựng Luật cũng phải đảm bảo tính thống nhất từ của các văn bản quy phạm pháp luật từ luật, nghị định; các quy định tập trung vào lĩnh vực chuyên ngành và chưa có; đảm bảo tính phù hợp với các quy định quốc tế.

Bên cạnh đó, việc sửa đổi Luật Viễn thông, xây dựng Luật CN-CNS phải đảm bảo tính phổ quát, bao trùm, yếu tố hài hoà và phát triển, đảm bảo các SP&DV công nghệ số phát triển, thu hút đầu tư, tạo điều kiện cho DN trong nước phát triển.

Trong khi đó, đại diện VCCI cũng cho biết dự thảo các luật cần đảm bảo tính đồng bộ, tránh chồng chéo với luật Đầu tư. Việc xây dựng quy định sandbox cho các sản phẩm số mới là cần thiết.

Đóng góp các ý kiến cho các sửa đổi Luật Viễn thông, xây dựng Luật CN-CNS, các DN viễn thông như Viettel, VNPT, CMC, FPT, VCCorp… Các DN cho biết lĩnh vực viễn thông - công nghệ số đã tiến rất xa, đi vào mọi ngõ ngách của cuộc sống nên cần phải có sửa đổi tổng thể.

Đại diện của FPT cho biết trong Luật Đầu tư mới có quy định kinh doanh TTDL là ngành nghề kinh doanh có điều kiện. Theo đó, nên xác định TTDL là một phần của mạng viễn thông bởi vì khi thiết lập nên mạng viễn thông còn phải bao gồm các thiết bị đưa truyền thông tin và các DN có giấy phép hạ tầng mạng có thể kinh doanh TTDL mà không phải xin thêm giấy để tránh chồng chéo, phát sinh giấy tờ thủ tục hành chính cho DN.

Đại diện của FPT cũng cho rằng nếu xác định Viễn thông - CNTT phục vụ CMCN 4.0 mà áp dụng quá nhiều thuế, phí cho DN số thì không khuyến khích DN phát triển và mở rộng kinh doanh.

Cần có hành lang pháp lý để thúc đẩy, mở thị trường

Kết luận tại Hội thảo, Thứ trưởng Bộ TT&TT Phạm Đức Long đề nghị các đơn vị soạn thảo là Cục Viễn thông, Vụ CNTT tiếp thu các ý kiến và làm rõ từng ý kiến trao đổi tại Hội thảo.

Bộ TT&TT đã rà soát Luật Viễn thông về các vấn đề thực thi, các vấn đề mới phát sinh, các dự báo, các vấn đề thực hiện theo quy định quốc tế, cách tiếp cận mới và các vấn đề phát sinh sẽ tiếp tục bổ sung trong quá trình sửa đổi, trong đó có 2 chính sách lớn là tạo ra thị trường cạnh tranh tốt bằng cách mở thị trường bán buôn, bán lẻ. Chính viễn thông công ích hiện nay cần hơn bao giờ hết. TTDL đã trở thành hạ tầng khi viễn thông - CNTT đã hội tụ. Nhiều năm qua, Việt Nam có 11 DN làm TTDL quản lý 27 TTDL nhưng đều là TTDL nhỏ bé và đưa TTDL vào luật để thúc đẩy phát triển.

Về xây dựng Luật CN-CNS, Thứ trưởng Phạm Đức Long cho biết luật được xây dựng sẽ thúc đẩy lĩnh vực khi giờ đây công nghệ số đi vào ngõ ngách của cuộc sống nên cần có hành lang phát triển. Luật sẽ giúp thúc đẩy công nghệ số, sản phẩm Make in Viet Nam phát triển, sánh tầm khu vực. Để làm được SP&DV Make in Viet Nam thì cần phải có dữ liệu và dữ liệu phải mang tính hợp pháp.

Việc có quy định sandbox cũng là để thúc đẩy phát triển Ngành, thúc đẩy Make in Viet Nam. AI cũng rất cần có quy định. Châu Âu đã có đạo luật về AI để các cơ quan nhà nước cơ quan nhà nước sử dụng vì đã đi vào tất cả các sản phẩm./.