Ô nhiễm môi trường từ khí thải giao thông
Trong số các nguồn gây ô nhiễm không khí tại các khu vực đô thị trên cả thế giới thì khí thải từ hoạt động giao thông vận tải được xếp đứng "đầu bảng". Trong những năm gần đây, cùng với tốc độ phát triển kinh tế nhanh chóng, số lượng phương tiện giao thông tại các đô thị cũng gia tăng đáng kể. Bên cạnh những lợi ích nhằm đáp ứng nhu cầu vận tải và đi lại của người dân thì vấn đề ô nhiễm môi trường do khí thải từ các phương tiện giao thông gây ra cũng để lại nhiều hệ lụy.
Khi các phương tiện sử dụng nhiên liệu để vận hành, động cơ sẽ phát thải một lượng lớn các chất khí có thành phần độc hại gây ô nhiễm môi trường và ảnh hưởng trực tiếp tới sức khỏe người tham gia giao thông và sinh sống dọc các tuyến đường giao thông.
Bên cạnh nguồn khí bụi sinh ra từ phương tiện giao thông thì còn có cát bụi, đất đá tồn đọng trên đường do chuyên chở các vật liệu xây dựng, chở rác hay do chất lượng đất kém. Tiếng ồn cũng là dạng ô nhiễm phổ biến ở đô thị và các phương tiện giao thông, gây tác hại lớn đến toàn bộ cơ thể người nói chung và cơ quan thính giác nói riêng. Tiếng ồn còn làm cho không gian sống trở nên ồn ào, mất đi sự yên tĩnh, làm môi trường trở nên thiếu trong lành và tổn hại đến sức khỏe của con người.
Theo Tổ chức Y tế thế giới (WHO), ô nhiễm không khí từ phương tiện giao thông được coi là kẻ giết người thầm lặng. Ước tính có khoảng 30% các trường hợp tử vong do ung thư phổi có liên quan đến ô nhiễm không khí. Tương tự như vậy, tỷ lệ đột quỵ não cũng như các bệnh lý về tim mạch chiếm khoảng 25%.
Để cắt giảm lượng khí thải này, nhiều thành phố trên thế giới đã phát triển mạnh mẽ giao thông xanh, ví dụ; Quảng Châu (Trung Quốc) đã cấm hoàn toàn việc sử dụng xe máy, người dân sử dụng phương tiện vận tải công cộng là chính; nhiều thành phố ở Nhật Bản, Hàn Quốc đã phổ biến mô hình xe đạp cho thuê với giá rẻ, tiện lợi. Nhiều thành phố phát triển khác cũng đang dần thay thế ô tô sử dụng xăng bằng ô tô điện, hoặc sử dụng pin mặt trời…
Việc phát triển đồng bộ hệ thống giao thông kết hợp với các chính sách, biện pháp giảm thiểu ô nhiễm môi trường từ giao thông vận tải là phương án đang được nhiều thành phố ưu tiên triển khai nhằm bảo đảm có một môi trường giao thông thân thiện, xanh và bền vững.
Thành phố Vaasa sử dụng dữ liệu để kiểm soát lượng khí thải giao thông
Thành phố Vaasa, Phần Lan đặt mục tiêu đạt được mức độ trung hòa khí thải carbon vào cuối năm 2030. Đây là mục tiêu rất khó bởi vì cần phải cắt giảm đáng kể và nhanh chóng lượng khí thải carbon.
Để đẩy nhanh tiến độ thực hiện, mới đây, thành phố Vaasa đã phối hợp với một công ty lớn của Đan Mạch Ramboll triển khai dự án Vaasa Traffic 202x, nhằm phát triển một công cụ mới để cắt giảm lượng khí thải giao thông và hỗ trợ quản lý khí hậu.
Vaasa Traffic 202x sẽ cung cấp thông tin cập nhật liên quan đến mô hình giao thông và lượng khí thải carbon ở thành phố Vaasa nhờ sử dụng các công nghệ tiên tiến từ Ramboll. Nó cũng hỗ trợ việc quy hoạch, thiết kế và các biện pháp để có thể đạt được mục tiêu khí thải carbon đầy tham vọng của thành phố Vaasa.
Tại Vaasa, lượng khí thải carbon đã giảm khoảng 30% trong giai đoạn từ năm 2011 - 2019, trong đó mức cắt giảm đáng kể nhất đến từ việc tiêu thụ điện và sưởi ấm. Thách thức lớn nhất đối với Vaasa chính là cắt giảm khí thải trong giao thông đường bộ, bởi lượng khí thải trong lĩnh vực này chỉ giảm 10% trong cùng kỳ.
Mô hình giao thông chiến lược được sử dụng trong dự án nhằm mục đích mô tả tác động của các dự án quy hoạch giao thông và sử dụng đất khác nhau đối với lưu lượng giao thông trong tương lai cũng như việc sử dụng các phương thức vận tải khác nhau và lượng khí thải CO2.
Cụ thể, dự án sẽ sử dụng mô hình mô phỏng nhu cầu giao thông BRUTUS do Ramboll phát triển. Đây là mô hình rất phù hợp để mô hình hóa các phương thức vận tải bền vững, đồng thời cho phép đánh giá tác động về kinh tế - xã hội.
Trao đổi với Cities Today, Petri Blomqvist, Giám đốc chuyên môn tại Ramboll, cho biết: "Đó là một mô hình toán học dựa trên dữ liệu khảo sát di chuyển để xem xét mọi người đang sử dụng loại hình di chuyển nào trong ngày".
Ông nhấn mạnh dự án phù hợp với cam kết của Ramboll về việc dẫn đầu trong các giải pháp phát triển bền vững. Việc kết hợp các nguồn dữ liệu thời gian thực với mô hình lưu lượng giao thông chiến lược là một mục tiêu phát triển thú vị, cho phép các ứng dụng mới trong tương lai.
Dự án sẽ chủ yếu sử dụng dữ liệu từ một cuộc khảo sát về di chuyển toàn quốc năm 2016, nhưng cũng kết hợp dữ liệu thời gian thực từ các điểm đếm giao thông trong thành phố, đèn giao thông, các vòng lặp cảm ứng trên đường phố và các quầy xe đạp. Rambol cũng nhận được dữ liệu ẩn danh về giao thông công cộng từ chính quyền thành phố Vaasa.
Tầm nhìn
Dự án, do Bộ Môi trường tài trợ, đang được triển khai như một dự án phát triển chung giữa thành phố Vaasa và Ramboll, cũng là đơn vị đồng tài trợ cho dự án. Trong dự án, các công nghệ mới và sản phẩm có giá trị mới mang tính quốc tế đang được phát triển.
Jukka Talvi, Giám đốc Công nghệ tại thành phố Vaasa cho biết: Dự án Vaasa Traffic 202x rất quan trọng đối với các mục tiêu trung hòa khí thải carbon của thành phố. Có lẽ, sự phát triển của công nghệ sẽ mang lại một số mức giảm khí thải cần thiết đối với các phương tiện giao thông, nhưng hiện tại, không ai có thể nói trước liệu người dân có nhanh chóng chuyển đổi sang các phương tiện mới không hay có biện pháp nào để thúc đẩy sự phổ biến của đi bộ, đi xe đạp và phương tiện giao thông công cộng.
"Với sự trợ giúp của công cụ hiện đang được phát triển, chúng tôi sẽ nghiên cứu các kịch bản khác nhau để đạt được mục tiêu trung hòa khí thải carbon và triển khai một hệ thống có thể được sử dụng để giám sát việc này. Một khía cạnh quan trọng khác là tuyên truyền để mọi người dân Vaasa nhận thức được về mục tiêu này", Talvi cho biết./.
