Trung Quốc gây sốc với chiến lược mở mã nguồn AI

Theo Financial Times, khi Mỹ siết chặt kiểm soát công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI) tiên tiến vào đầu năm nay - ngăn chặn Trung Quốc tiếp cận các chip AI hiện đại và khóa các mô hình độc quyền sau hàng rào thương mại – ai cũng nghĩ phản ứng của Trung Quốc là điều dễ đoán: xây dựng bức tường riêng, bảo vệ các đột phá công nghệ và tăng cường bí mật. Nhưng thay vì làm vậy, Trung Quốc lại bất ngờ công khai miễn phí các mô hình AI tiên tiến nhất của mình.

Trong vài tuần gần đây, các tập đoàn công nghệ Trung Quốc như Alibaba, Baidu và Tencent đã liên tục phát hành những mô hình AI tiên tiến mới. Điều gây sốc không chỉ là sức mạnh của chúng, mà còn là sự cởi mở hiếm thấy trong một ngành vốn coi bí mật là tiêu chuẩn vàng. Các mô hình này được cung cấp miễn phí, cho phép bất kỳ ai tải xuống, chỉnh sửa và tích hợp vào hệ thống của họ.

Làn sóng mã nguồn mở AI từ Trung Quốc

Sau thành công của DeepSeek, ngày càng có nhiều công ty công nghệ Trung Quốc theo đuổi chiến lược AI mã nguồn mở. Baidu và Alibaba đang đi theo hướng này nhằm thu hút cộng đồng nhà phát triển và thúc đẩy hệ sinh thái AI nội địa.

Alibaba tuyên bố mô hình suy luận AI mới nhất của họ, QwQ-32B, có thể sánh ngang với DeepSeek R1 và đạt kết quả ấn tượng trong các bài kiểm tra tiêu chuẩn chính thức. Cứ vài tuần, một mô hình mới lại được tung ra, liên tục đẩy giới hạn của những gì AI mã nguồn mở có thể làm.

Hai cách tiếp cận AI trái ngược của Hoa kỳ và Trung quốc

Trong khi đó, phần lớn các tập đoàn công nghệ Mỹ coi AI như một tài nguyên độc quyền, hạn chế quyền truy cập vào các mô hình mạnh nhất của họ sau các bức tường phí. OpenAI, Google DeepMind và Anthropic chỉ cung cấp quyền sử dụng đầy đủ các mô hình AI tiên tiến thông qua các gói trả phí như thuê bao hoặc hợp đồng doanh nghiệp.

Chính phủ Mỹ thậm chí còn xem AI mã nguồn mở như mối đe dọa an ninh, lo ngại rằng các mô hình không được kiểm soát có thể bị biến thành vũ khí mạng. Các nhà lập pháp Mỹ đã bắt đầu thúc đẩy lệnh cấm phần mềm AI của DeepSeek trên các thiết bị chính phủ, viện dẫn lý do an ninh quốc gia.

Ngược lại, các công ty công nghệ Trung Quốc chọn con đường khác biệt. Bằng cách mở mã nguồn AI, họ không chỉ né tránh các lệnh cấm vận của Mỹ mà còn đẩy mạnh quá trình phát triển, tận dụng tài năng toàn cầu để cải tiến mô hình của mình.

Ngay cả việc Mỹ hạn chế chip cao cấp của Nvidia cũng trở thành trở ngại nhỏ hơn khi cộng đồng quốc tế có thể huấn luyện và nâng cấp các mô hình Trung Quốc trên phần cứng thay thế.

Chiến lược thông minh: Tận dụng sức mạnh cộng đồng

AI tiến bộ nhờ quá trình lặp đi lặp lại. Mỗi phiên bản mới xây dựng trên nền tảng cũ, khắc phục điểm yếu, mở rộng khả năng và nâng cao hiệu quả. Khi mở mã nguồn AI, các công ty Trung Quốc tạo ra một hệ sinh thái nơi các lập trình viên toàn cầu liên tục cải thiện mô hình của họ mà không phải chịu toàn bộ chi phí phát triển. Đây là một nước cờ khôn ngoan: vừa giảm áp lực tài chính, vừa tăng tốc độ đổi mới.

Chiến lược này có thể thay đổi hoàn toàn cấu trúc kinh tế của AI. Nếu AI mã nguồn mở trở nên mạnh mẽ ngang ngửa các mô hình độc quyền của Mỹ, khả năng kiếm tiền từ AI như một sản phẩm độc quyền sẽ sụp đổ. Tại sao phải trả tiền cho các mô hình kín nếu có một lựa chọn miễn phí, ngang tầm?

Đối với Bắc Kinh, đây có thể là vũ khí lợi hại trong cuộc chiến công nghệ. Các công ty AI Mỹ, vốn xây dựng mô hình kinh doanh dựa trên cấp phép doanh nghiệp và dịch vụ cao cấp, có thể rơi vào cuộc đua giảm giá khốc liệt - nơi AI trở nên dồi dào, nhưng lợi nhuận lại khó nắm bắt.

Tuy nhiên, chiến lược này không phải không có rủi ro. Khi AI được cung cấp miễn phí, không gì ngăn cản các công ty nước ngoài lấy mô hình của Trung Quốc, cải tiến và vượt mặt chính các công ty như Alibaba, Baidu hay Tencent. Về lâu dài, những doanh nghiệp này có thể đối mặt với áp lực tương tự như các đối thủ Mỹ: buộc phải hạn chế quyền truy cập để bảo vệ tài sản trí tuệ và tạo doanh thu.

Ngoài yếu tố thị trường, chính phủ Trung Quốc - vốn ưu tiên kiểm soát các công nghệ cốt lõi - cũng có thể thay đổi cách tiếp cận. Bắc Kinh có thể áp đặt các quy định nghiêm ngặt hơn với AI để quản lý thông tin sai lệch, duy trì giám sát và đảm bảo tuân thủ chính sách nhà nước. Khi đó, sự cởi mở hiện tại có thể chỉ là tạm thời.

Dù vậy, hiện tại, mã nguồn mở vẫn là lựa chọn tối ưu của Trung Quốc - một cách cạnh tranh tốt nhất trong tình trạng thiếu chip và không có lợi thế dẫn đầu từ sớm. Với các hạn chế về chip và công nghệ AI của Mỹ dự kiến siết chặt dưới thời Tổng thống Donald Trump, cùng việc các mô hình AI độc quyền ngày càng củng cố vị thế, Trung Quốc buộc phải hành động nhanh và quy mô lớn. Vì thế, các mô hình AI Trung Quốc đang được tung ra mạnh mẽ, thay đổi cán cân thị trường./.