Xây dựng một hệ sinh thái chia sẻ nội dung an toàn với blockchain và IAM

Internet đã mang lại những khả năng mới cho con người như tiếp cận tri thức, khả năng giao tiếp mọi nơi và truy cập tức thời vào nhiều nội dung số - từ âm nhạc, phim ảnh đến sách, báo. Tuy nhiên, đi kèm những lợi ích đó cũng tồn tại nhiều nguy cơ tiềm ẩn liên quan tới quyền riêng tư và bảo vệ dữ liệu cá nhân.

Các công ty lớn như Experian, Equifax, và TransUnion đang lưu trữ một lượng khổng lồ dữ liệu cá nhân của mọi người và kiếm tiền từ chúng, và không phải lúc nào chúng ta cũng được hưởng lợi từ chính những dữ liệu của mình. Và khi những công ty này làm mất dữ liệu cá nhân của người dùng và khiến thông tin nhận dạng của họ dễ bị đánh cắp, khi đó, gần như họ sẽ chẳng thể làm gì được. Equifax đã làm mất dữ liệu của hơn 140 triệu người, và không biết bao giờ có thể khôi phục được. Trong khi đó, Giám đốc điều hành của các công ty này vẫn có thể thoái thác trách nhiệm. Những vụ xâm phạm dữ liệu lớn như của Facebook hay Equifax cho thấy các mối đe dọa mới về quyền riêng tư và trộm cắp dữ liệu ngày càng phức tạp và nguy hiểm. Ba vấn đề chính, bao gồm trộm cắp dữ liệu cá nhân, vi phạm bản quyền sở hữu trí tuệ và độc quyền kiếm tiền từ nội dung, ngày càng phổ biến trong các tập đoàn kinh doanh theo mô hình dựa trên dữ liệu cá nhân.

Các cơ quan quản lý đã thực hiện nhiều biện pháp để giảm thiểu các vi phạm dữ liệu như Quy định bảo vệ dữ liệu chung của Liên minh châu Âu (GDPR) hoặc Đạo luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân của Singapore (PDPA). Những công cụ này đã định hình lại hoàn toàn cách các công ty có thể thu thập, sử dụng và lưu trữ thông tin cá nhân. Với việc mở rộng các quyền mới để người dùng biết cách dữ liệu của họ được sử dụng, quyết định xem có chia sẻ dữ liệu hay xóa, các tổ chức, doanh nghiệp cần phải thực hiện các bước thích hợp để bảo vệ dữ liệu cá nhân của khách hàng nhằm đáp ứng hoạt động kiểm tra tuân thủ và yêu cầu về thông tin.

Tuy nhiên, những biện pháp này không thể giải quyết triệt để vấn đề cơ bản tồn tại trong thế giới dữ liệu ngày nay, đó là dữ liệu được sở hữu và duy trì bởi các lợi ích tập trung sẽ luôn chịu rủi ro về bảo mật, chia sẻ và cấp quyền truy cập không minh bạch cũng như kiếm tiền không công bằng

Tiềm năng của blockchain

Làm thế nào để các nền tảng bảo vệ dữ liệu cá nhân và bản quyền sở hữu trí tuệ vẫn là chủ đề chính của nhiều cuộc tranh luận hiện nay. Trong ngành công nghiệp nội dung số, vi phạm bản quyền đã gây thiệt hại tới 12,5 tỷ USD cho ngành công nghiệp âm nhạc Mỹ và 31,8 tỷ USD đối với ngành truyền hình, phim trực tuyến toàn cầu. Công nghệ blockchain hứa hẹn mang lại một trải nghiệm mạnh mẽ cho các cá nhân trong ngành công nghiệp nội dung số - cho dù có muốn giữ dữ liệu cá nhân của riêng mình hoặc muốn được trả tiền cho nội dung mà họ sở hữu.

Blockchain được sử dụng trong trường hợp nhiều bên cần chia sẻ thông tin riêng với nhau mà không cần đến một trung gian thứ ba, chẳng hạn như để đánh giá sơ bộ dữ liệu hoặc lưu trữ dữ liệu từ các giao dịch thương mại. Đây là cơ sở dữ liệu từ nhiều tổ chức với khả năng kiểm duyệt chặt chẽ. Là một sổ cái phân tán không thể giả mạo, công nghệ blockchain có khả năng đảm bảo tính toàn vẹn của dữ liệu và giải quyết cơ bản các vấn đề về quyền sở hữu dữ liệu và kiểm soát truy cập. Kết hợp với công nghệ quản lý định danh và truy nhập (Identity Access Management - IAM) giúp xác thực và nhận thực việc cho phép truy cập dữ liệu, một chuỗi nội dung IAM phân tán có thể đảm bảo người sáng tạo nội dung, người quản lý và người tiêu dùng có thể khởi tạo, lưu trữ và quản lý quyền truy cập vào dữ liệu và bản quyền sở hữu trí tuệ của họ.

Ba vấn đề trong ngành công nghiệp nội dung số mà blockchain và IAM có thể giải quyết

Trộm cắp dữ liệu cá nhân

Một nền tảng blockchain có tính năng IAM ở cấp cơ sở hạ tầng đặt quyền truy cập dữ liệu và quản lý truy cập vào tay những người tham gia thích hợp trong ngành công nghiệp truyền thông số. Trong mỗi giao dịch, trong mỗi khối, bên trong tệp và hệ thống lưu trữ, công nghệ IAM cùng với blockchain có thể bảo vệ dữ liệu, cho phép kiểm soát truy cập dữ liệu ở mức độ chi tiết. Điều này mang lại quyền chủ động lớn hơn cho người dùng, kiểm soát nội dung sáng tạo của riêng họ cũng như dữ liệu mạng, danh tiếng và định dạng xã hội công khai. Với công nghệ này, người sáng tạo nội dung có thể kiểm soát các truy cập vào dữ liệu của họ, đồng thời xác định cách họ tính phí sử dụng dữ liệu cho người dùng để bảo vệ và phòng tránh các hành vi trộm cắp dữ liệu cá nhân.

Vi phạm bản quyền sở hữu trí tuệ

Một trong những vấn đề khó khăn nhất khi xử lý nội dung số là cách phát hiện và đảm bảo nguồn gốc của bất kỳ dữ liệu hoặc bản quyền sở hữu trí tuệ nào. Việc thiếu bảo hộ bản quyền không chỉ ảnh hưởng đến danh tiếng và thu nhập của ngành công nghiệp nội dung số mà còn ảnh hưởng đến việc sáng tạo nội dung mới.

Với chuỗi nội dung IAM phân tán, quyền truy cập dữ liệu và cho phép được coi như là các giao dịch và được lưu trữ trên chuỗi công khai, bởi vậy, mọi truy cập của bất kỳ người dùng nào cũng có thể được truy tìm, xác minh. Ngoài ra, việc áp dụng các phương pháp học máy trong xử lý dữ liệu và quản trị cộng đồng sẽ tăng cường hơn nữa khả năng xác định bản quyền cũng như nguồn gốc dữ liệu, từ đó, giúp xác định xem có xảy ra vi phạm bản quyền hay không.

Theo bảng xếp hạng của Chỉ số quyền sở hữu quốc tế (International Property Rights Index) 2017, Singapore nằm trong nhóm các quốc gia hàng đầu trên thế giới về bảo đảm quyền sở hữu trí tuệ. Bằng cách tăng cường các biện pháp chống vi phạm bản quyền sở hữu trí tuệ, điều này sẽ củng cố danh tiếng của Singapore là quốc gia bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ một cách nghiêm túc cũng như bảo vệ tốt những người sáng tạo nội dung.

Độc quyền kiếm tiền từ nội dung

Các nhà phân phối nội dung hiện tại như Spotify hoặc Youtube không chia sẻ doanh thu công bằng với người sáng tạo nội dung. Thông thường, những người tạo nội dung chỉ được dưới 5% tổng doanh thu. Để thúc đẩy tăng trưởng ngành công nghiệp nội dung số trong tương lai, tất cả các bên tham gia, từ người sáng tạo nội dung đến người tiêu dùng và tất cả các tác nhân hỗ trợ phân phối nội dung hay hạ tầng công nghệ, phải được hưởng lợi một cách công bằng và hợp lý. Đây là yếu tố cần thiết để phát triển và duy trì sự sáng tạo, nếu không thị trường nội dung số sẽ không đạt được tiềm năng đầy đủ của nó.

Với công nghệ IAM, người dùng và người sáng tạo nội dung có thể yên tâm rằng dữ liệu của họ sẽ không bị đánh cắp hoặc lạm dụng và dữ liệu của họ chỉ có thể được truy cập bởi những người và các bên mà họ lựa chọn hay cho phép.

Bằng cách thiết lập một khuôn khổ minh bạch, an toàn, phi tập trung và khuyến khích việc sáng tạo và trao đổi nội dung, giá trị nội dung số có thể được quyết định bởi sự đồng thuận của cộng đồng. Quá trình này bao gồm sáng tạo nội dung số, quản lý nội dung, xác thực giao dịch, cung cấp lưu trữ dữ liệu,… để xây dựng cộng đồng số tự quản trị cho phép chia sẻ nội dung công bằng và an toàn.

Các bên liên quan chính gồm chính phủ, các nhà cung cấp nội dung địa phương, các nhà cung cấp dịch vụ viễn thông và các nhà cung cấp nền tảng toàn cầu - có thể đóng vai trò quan trọng trong các hệ sinh thái nội dung số ngay từ giai đoạn đầu của quá trình phát triển bằng cách đầu tư vào nội dung có liên quan để giúp xây dựng cơ sở người dùng lớn, từ đó sẽ tạo ra các điều kiện để phát triển bền vững.