5 năm giải thưởng sách quốc gia - hành trình nâng tầm tri thức Việt, thúc đẩy văn hóa đọc

Tóm tắt nội dung:

- Thành công trong 5 năm Giải thưởng Sách Quốc gia được tổ chức: có 139 cuốn sách, bộ sách được trao giải, trong đó có 14 Giải A, 54 Giải B, 71 Giải C.

- Để Giải thưởng Sách Quốc gia lan tỏa rộng rãi trong cộng đồng và nâng tầm như vậy là do sự chung tay và sự nỗ lực của rất nhiều các đơn vị, cá nhân trong đó nổi bật là Bộ Thông tin và Truyền thông, Hội Xuất bản Việt Nam và các cơ quan báo chí.

Giải thưởng Sách Quốc gia là giải thưởng cấp quốc gia, được tổ chức và trao giải hàng năm, nhằm xét trao giải cho những cuốn sách (bộ sách) có giá trị nổi bật về nội dung tư tưởng, tri thức, thẩm mỹ; có tác động mạnh mẽ đến cộng đồng hoặc đóng góp sâu rộng về chuyên môn và được công chúng đón nhận hoặc giới chuyên môn đánh giá cao ở các lĩnh vực.

5 năm qua, Giải thưởng Sách Quốc gia được tổ chức trong bối cảnh có nhiều thuận lợi, đặc biệt là sự tăng trưởng ổn định của ngành Xuất bản; sự phát triển tương đối mạnh mẽ của văn hóa đọc, sự quan tâm của các cấp chính quyền và xã hội đến hoạt động xuất bản. Bên cạnh đó, việc tổ chức Giải thưởng sách cũng đứng trước nhiều khó khăn, thách thức, đặc biệt là trong những năm 2020, 2021 do tác động của đại dịch COVID-19. Tuy nhiên, vượt lên những khó khăn và thách thức, Giải thưởng Sách Quốc gia đã đạt được một số kết quả quan trọng, thể hiện xứng tầm là giải thưởng cấp quốc gia.

Qua 5 lần tổ chức Giải thưởng Sách Quốc gia đã có 139 cuốn sách, bộ sách được trao giải, trong đó có 14 Giải A, 54 Giải B, 71 Giải C. Đây đều là những tác phẩm giàu tính sáng tạo, mang tinh thần nhân văn sâu sắc, những công trình nghiên cứu khoa học hết sức công phu, nghiêm túc, có nhiều giá trị khoa học, xã hội và thực tiễn cao.

Cụ thể: Giải thưởng Sách Quốc gia lần thứ nhất (năm 2018) triển khai 2 loại giải (Giải Sách Hay và Giải Sách Đẹp), được trao cho 7 mảng sách. Có 35 bộ sách và cuốn sách đạt giải trong đó: Sách Hay có 3 Giải A, 9 Giải B, 10 Giải C; Sách Đẹp có: 3 Giải A, 5 Giải B, 5 Giải C; Giải thưởng Sách Quốc gia lần thứ hai (năm 2019) thực hiện theo quy định mới, chỉ có 1 loại giải (Giải thưởng Sách Quốc gia), được trao cho 5 mảng sách. Kết quả có 27 cuốn sách và bộ sách đạt giải, trong đó có 2 Giải A, 13 Giải B và 12 Giải C; Giải thưởng Sách Quốc gia lần thứ ba (năm 2020) được tổ chức trong điều kiện dịch bệnh COVID -19 bùng phát. Kết quả có 27 cuốn sách và bộ sách đạt giải, trong đó có 3 Giải A, 10 Giải B và 14 Giải C; Giải thưởng Sách Quốc gia lần thứ tư (năm 2021) được tiến hành trong điều kiện dịch bệnh diễn biến phức tạp hơn mùa giải trước. Kết quả có 24 cuốn sách và bộ sách đạt giải, trong đó có 02 Giải A, 9 Giải B và 13 Giải C; Giải thưởng Sách Quốc gia lần thứ năm (năm 2022) được tiến hành trong điều kiện các nhà xuất bản mới phục hồi sau đại dịch, sách đề cử đều được xuất bản trong thời gian dịch bệnh đang diễn biến gay gắt, phức tạp. Kết quả có 26 cuốn sách, bộ sách đạt giải, trong đó có 1 Giải A, 9 Giải B và 16 Giải C.

Qua từng năm, Giải thưởng Sách Quốc gia đã bao quát được các mảng của Xuất bản Việt Nam, đáp ứng được tính đa dạng trong các lĩnh vực; sách dự giải ngày càng có chất lượng tốt hơn, đóng góp của các tác giả ngày một lớn. Những cuốn sách được trao giải đều có giá trị nổi bật về nội dung tư tưởng, tri thức, thẩm mĩ; có tác động mạnh mẽ đến cộng đồng hoặc đóng góp sâu rộng về chuyên môn và được công chúng đón nhận hoặc giới chuyên môn đánh giá cao ở các lĩnh vực.

Chung tay nâng tầm Giải thưởng Sách Quốc gia

Tại Hội nghị Tổng kết 5 năm Giải thưởng Sách quốc gia, Thứ trưởng Bộ TT&TT Nguyễn Thanh Lâm nhấn mạnh rằng: "Ngành báo chí, xuất bản có thể cộng hưởng hỗ trợ nhau. Sách cần được đưa lên những không gian truyền thông có ảnh hưởng cao hơn. Báo chí cần phát huy vai trò lớn hơn đối với sách và văn hóa đọc. Truyền thông về sách không phải chỉ bằng những thông điệp, tin bài mang tính chất sự kiện mà bằng cả những tấm gương của lãnh đạo".

Thực tế cho thấy, để Giải thưởng Sách Quốc gia đã được lan tỏa rộng rãi trong cộng đồng và nâng tầm như vậy là do sự chung tay và sự nỗ lực của rất nhiều các đơn vị, cá nhân. Đặc biệt, trong 5 năm qua, công tác truyền thông về Giải thưởng Sách Quốc gia đã có sự thay đổi khác biệt, quy mô và bài bản hơn trước. Sau mỗi mùa giải, Bộ TT&TT phối hợp với Hội Xuất bản Việt Nam thường xuyên tổ chức trưng bày các tác phẩm được giải thưởng của các mùa giải tại các Hội sách, Triển lãm sách trong nước, quốc tế kết hợp cả 2 hình thức thực địa và trực tuyến, qua đó góp phần lan tỏa giá trị sách được trao giải đến với bạn đọc cả nước.

Bên cạnh đó, trong quá trình tổ chức Giải thưởng Sách Quốc gia 5 năm qua, Giải thưởng đã nhận được sự quan tâm hỗ trợ từ các cơ quan báo chí, truyền thông cũng như sự quan tâm theo dõi của đông đảo dư luận và bạn đọc. Qua mỗi mùa giải, Giải thưởng Sách Quốc gia ngày càng nhận được sự quan tâm nhiều hơn của các cơ quan thông tấn báo chí với đầy đủ những báo đài chủ lực, cơ quan báo chí lớn, báo điện tử có lượng truy cập lớn tổ chức truyền hình trực tiếp, trực tuyến, cùng hàng trăm bài báo đưa tin, phân tích, bình luận đã tạo thành hiệu ứng truyền thông tích cực, góp phần quan trọng khẳng định vị trí, vai trò và ý nghĩa của Giải thưởng Sách Quốc gia đối với sự phát triển của sự nghiệp xuất bản và văn hóa đọc nói chung.

Với việc thực hiện ngày càng tốt hơn công tác truyền thông, quảng bá cùng sự vào cuộc tích cực của các cơ quan báo chí, Giải thưởng Sách Quốc gia đã trở thành một trong những sự kiện văn hóa thường niên có sức lan tỏa mạnh mẽ trong đời sống xã hội, qua đó đóng góp tích cực vào sự phát triển của sự nghiệp xuất bản và văn hóa đọc nói chung.

“

Giải thưởng Sách Quốc gia ngày càng chuyên nghiệp, trở thành giải thưởng uy tín của ngành Xuất bản. Giải thưởng đã góp phần động viên, khích lệ tinh thần sáng tạo, cống hiến của những người làm công tác nghiên cứu, sáng tác, biên soạn sách; động viên sự nỗ lực của các nhà xuất bản, cơ sở in, đơn vị phát hành sách Việt Nam trong sàng lọc, truyền tải sách hay, sách tốt đến bạn đọc. Những cuốn sách được lựa chọn trao giải là những cuốn sách có chất lượng cao về tư tưởng, trí thức, thẩm mỹ, góp phần nâng cao dân trí, để văn hóa, con người Việt Nam thực sự trở thành sức mạnh nội sinh, động lực phát triển đất nước và bảo vệ Tổ quốc theo Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng

Trưởng ban Tuyên giáo Trung ương Nguyễn Trọng Nghĩa

Tôn vinh giá trị của sách và nâng tầm văn hóa đọc

Có thể thấy, 5 năm qua, Giải thưởng Sách Quốc gia đã thu hút nhiều tác giả, dịch giả, nhà nghiên cứu với nhiều độ tuổi khác nhau, cả trong nước và nước ngoài qua đó động viên, khích lệ tinh thần sáng tạo, cống hiến của những người làm công tác nghiên cứu, sáng tác, biên soạn, sự nỗ lực sàng lọc, truyền tải sách hay, sách tốt đến bạn đọc của các nhà xuất bản, cơ sở in, đơn vị phát hành sách trong cả nước.

Đối với người làm sách, các nhà xuất bản, các đơn vị liên kết thì Giải thưởng Sách Quốc gia một mặt ghi nhận những nỗ lực của các nhà xuất bản, nhà in, đơn vị phát hành sách trong việc lựa chọn được những xuất bản phẩm có chất lượng cao về tư tưởng, chính trị, văn hóa; có nội dung và hình thức thể hiện hấp dẫn, đạt hiệu quả xã hội cao, đóng góp tích cực vào giáo dục nhân cách con người, nâng cao dân trí, phát triển xã hội; một mặt hỗ trợ chính các đơn vị xuất bản này nâng cao thương hiệu, hiệu quả kinh doanh. Nhiều bộ sách, đầu sách đạt giải đã trở thành những bộ sách bán chạy, được đông đảo bạn đọc cả nước quan tâm.

Đối với bạn đọc và xã hội, Giải thưởng Sách Quốc gia tôn vinh giá trị của sách, khẳng định vai trò, vị trí, tầm quan trọng của sách trong đời sống xã hội; góp phần nâng cao nhận thức, vai trò của người đọc đối với sách, góp phần quảng bá văn hóa đọc đến mọi tầng lớp nhân dân và trách nhiệm của các cấp, các ngành, các cơ quan chức năng và các tổ chức xã hội đối với việc tuyên truyền và thúc đẩy văn hóa đọc.

Ông Nguyễn Nguyên, Cục trưởng Cục Xuất bản, In và Phát hành (Bộ TT&TT) nhận định: "Có thể khẳng định, Giải thưởng Sách Quốc gia đã trở thành một sự kiện văn hóa nổi bật thu hút sự chú ý của đông đảo dư luận xã hội, có sức lan tỏa mạnh mẽ, được lãnh đạo Đảng và Nhà nước đánh giá cao, góp phần quan trọng đưa sách đến được với bạn đọc, lan tỏa và nhân lên những giá trị tri thức, những giá trị văn hóa trong đời sống xã hội, nâng tầm giá trị cho mỗi cuốn sách đoạt giải tương xứng với sự kỳ vọng của đông đảo bạn đọc; trở thành tài sản tinh thần quý giá trong mỗi gia đình và đất nước".

Để triển khai hiệu quả công tác xuất bản trong thời gian tới; đồng thời, để Giải thưởng Sách Quốc gia trở thành một trong những giải thưởng uy tín hàng đầu trong lĩnh vực báo chí, xuất bản, văn hóa văn nghệ, đóng góp quan trọng vào đời sống chính trị, văn hóa, tư tưởng của đất nước đòi hỏi các cơ quan quản lý, cùng những người làm công tác xuất bản cả nước, các nhà nghiên cứu, tác giả, dịch giả còn rất nhiều việc phải làm. Nhiệm vụ quan trọng nhất là ngành Xuất bản cần tiếp tục quán triệt sâu sắc, thực hiện có hiệu quả chủ trương, đường lối của Đảng, Nhà nước; trọng tâm là Nghị quyết Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XIII. Không ngừng đổi mới và nâng cao nhận thức về vai trò, tầm quan trọng của công tác xuất bản trước yêu cầu mới của đất nước; cần phát huy tính chủ động của các nhà xuất bản, đơn vị phát hành, các nhà nghiên cứu, tác giả, dịch giả, khắc phục khó khăn, thách thức để sáng tạo nhiều tác phẩm có giá trị, phục vụ kịp thời, hiệu quả các nhiệm vụ chính trị của đất nước.

Bên cạnh đó, để Giải thưởng Sách Quốc gia tiếp tục lan tỏa sâu rộng trong toàn xã hội, Bộ TT&TT, Hội Xuất bản Việt Nam cần có những nghiên cứu, đổi mới, tổ chức tốt hơn nữa Giải thưởng Sách Quốc gia hàng năm, nâng tầm giải cả về quy mô và chất lượng tác phẩm..../.

(Bài đăng ấn phẩm in Tạp chí TT&TT số 12 tháng 12/2022)