AI và áp lực kinh tế đang định hình lại môi trường làm việc công nghệ

Làn sóng sa thải tiếp tục càn quét ngành công nghệ

Làn sóng sa thải nhân viên công nghệ vẫn đang tiếp diễn vào năm 2025. Nguyên nhân chủ yếu do suy thoái kinh tế và áp dụng tự động hóa thông qua AI.

Theo một nghiên cứu được Ngân hàng Dự trữ Liên bang New York công bố hồi tháng 10, gần 4/10 người Mỹ tin rằng sự phát triển của AI tạo sinh (genAI) có thể làm giảm số lượng việc làm hiện có.

Theo nghiên cứu sáng kiến ​​việc làm của Diễn đàn Kinh tế thế giới, 44% kỹ năng của người lao động sẽ bị gián đoạn trong 5 năm tới và 40% nhiệm vụ sẽ bị ảnh hưởng bởi việc sử dụng các công cụ genAI và các mô hình ngôn ngữ lớn (LLM).

Một phân tích dữ liệu do Cục Thống kê Lao động Hoa Kỳ (BLS) công bố hồi tháng 4 cho biết ngành công nghệ Hoa Kỳ đã mất 214.000 vị trí việc làm do suy thoái kinh tế và các công ty chuyển sang sử dụng AI. Ngoài ra, các công ty công nghệ cũng đã cắt giảm 7.000 vị trí việc vào thời điểm này.

Còn theo Layoffs.fyi, năm nay, 137 công ty công nghệ đã sa thải 62.114 nhân viên. Các cơ quan chính phủ của Hoa Kỳ cũng cắt giảm 61.296 lao động.

Sự dịch chuyển của thị trường việc làm lĩnh vực công nghệ

Kye Mitchell, chủ tịch công ty cung cấp nhân lực công nghệ Experis US cho rằng, thị trường việc làm CNTT đang trải qua sự chuyển đổi cơ bản thay vì trải qua các đợt sa thải theo chu kỳ truyền thống. Mặc dù Experis đang chứng kiến mức giảm 13% các bài đăng về nhà phát triển phần mềm truyền thống theo tháng. Tuy nhiên, “những gì chúng ta đang chứng kiến ​​là sự xuất hiện của những nhà điều phối công nghệ chiến lược, những người khai thác AI để thúc đẩy những giá trị kinh doanh chưa từng có. Đây không phải là cắt giảm việc làm mà là nâng cao vai trò". Những vai trò chuyên môn đang tăng mạnh. Các vị trí kiến ​​trúc sư cơ sở dữ liệu tăng 2.312%, thống kê tăng 382% và các nhà toán học tăng 1.272%.

Trên thực tế, không phải tình trạng dư thừa nhân lực mà là khoảng cách tài năng (talent gap) CNTT mới thực sự là thách thức đối với các tổ chức.

Theo Kye Mitchell, 76% nhà tuyển dụng CNTT đang phải vật lộn để tìm kiếm nhân tài công nghệ. Đối với những nhân viên công nghệ liên bang, hệ thống lỗi thời và sự chậm trễ trong mua sắm là nguyên nhân gây khó khăn trong việc thu hút và giữ chân những nhân tài công nghệ. Theo Justin Vianello, tổng giám đốc điều hành của SkillStorm, công ty phát triển lực lượng lao động về công nghệ thì sự chậm trễ trong việc giải quyết các vấn đề bảo mật kéo dài làm tăng thêm chi phí và thời gian. Điều này buộc các công ty phải thuê những nhân tài có bằng cấp với giá cao.

Justin Vianello cho biết nhiều người cho rằng việc ứng dụng AI sẽ giải quyết được tình trạng thiếu hụt nhân tài công nghệ, nhưng hiện chưa có bằng chứng nào cho thấy AI sẽ làm giảm nhu cầu về nhân tài công nghệ. Theo ông, tình trạng thiếu hụt nhân tài đủ tiêu chuẩn là rào cản lớn hơn đối với việc tuyển dụng so với tự động hóa AI.

Vianello cho biết, vì công nghệ phát triển nhanh hơn tốc độ đào tạo nên những người làm việc trong lĩnh vực công nghệ thường thiếu kỹ năng trong những lĩnh vực này. Và cho dù AI giúp tự động hóa các nhiệm vụ thường ngày thì nó cũng không thể thay thế những vai trò mang tính chiến lược do các chuyên gia lành nghề đảm nhiệm.

Còn theo một cuộc khảo sát của ManpowerGroup, 7/10 tổ chức tại Hoa Kỳ đang phải đối mặt với những thách thức trong việc tìm kiếm lao động lành nghề trong bối cảnh chuyển đổi số không ngừng phát triển và genAI đã làm tăng thêm mối lo này.

Kelly Stratman, người đứng đầu bộ phận hỗ trợ quan hệ hệ sinh thái toàn cầu tại Ernst & Young, cho biết các bài đăng tuyển dụng về kỹ năng AI đã tăng vọt 2.000% vào năm 2024, nhưng giáo dục và đào tạo trong lĩnh vực này vẫn chưa theo kịp, dẫn đến tình trạng thiếu hụt nhân tài AI, nổi bật nhất ở các vai trò kỹ thuật cao như nhà khoa học/nhà phân tích dữ liệu, kỹ sư học máy và nhà phát triển phần mềm.

Theo Mitchell, sự bất ổn về kinh tế đang tạo ra sự thận trọng trong môi trường tuyển dụng. Dữ liệu của Experis cho thấy, các nhà tuyển dụng đang "chờ đợi và quan sát" các tín hiệu kinh tế với số lượng việc làm giảm 11% so với cùng kỳ năm ngoái.

Mitchell cho biết, tuy nhiên, câu chuyện lớn hơn là lực lượng lao động công nghệ thay đang đổi nhanh chóng do những đòi hỏi thay đổi về kỹ năng, đặc biệt là trong việc tái cấu trúc các vai trò xung quanh khả năng AI.

Các tổ chức lớn coi AI là một sự thay đổi chiến lược chứ không chỉ là cắt giảm chi phí. Theo Mitchell, việc cắt giảm nhân tài hiện có nguy cơ làm suy yếu các lĩnh vực cốt lõi như an ninh mạng.

Vianello thì cho rằng, những người tìm việc trong lĩnh vực CNTT nên bắt đầu nâng cao kỹ năng của mình bằng các chứng chỉ quan trọng: AWS, Azure, CISSP, Security+ và các chứng chỉ AI/ML. Việc tuyển dụng dựa trên kỹ năng đã gia tăng khi các tổ chức tìm cách đáp ứng những nhu cầu cụ thể về phân tích dữ liệu lớn, lập trình và kỹ thuật nhắc nhở AI. Trên thực tế, nhu cầu về các khóa học genAI đang tăng vọt so với các khóa học kỹ năng công nghệ khác bao gồm các lĩnh vực từ khoa học dữ liệu đến an ninh mạng, quản lý dự án và tiếp thị.

Mitchell cho biết: “AI không thay thế công việc, về cơ bản, nó đang định nghĩa lại cách thức hoàn thành công việc. Điểm đột phá mà công nghệ thực sự thay thế một vị trí là khi khoảng 80% nhiệm vụ có thể được tự động hóa hoàn toàn. Chúng ta chưa đạt đến ngưỡng đó đối với hầu hết các vai trò. Thay vào đó, chúng ta thấy AI tăng cường các bộ kỹ năng và giúp các chuyên gia có năng lực hơn, nhanh hơn và có thể tập trung vào công việc có giá trị cao hơn”.

Theo dự báo, năng suất trong lĩnh vực công nghệ sẽ tăng 30% nhờ việc sử dụng các công cụ AI, và đóng góp thêm 1,5 nghìn tỷ USD vào GDP toàn cầu.

Ví dụ, các công cụ AI được kỳ vọng sẽ thực hiện phần lớn công việc mã hóa. Với vibe coding (viết mã bằng AI), các nhà phát triển sử dụng ngôn ngữ tự nhiên theo cách đàm thoại, thúc đẩy mô hình AI đưa ra các ý tưởng theo ngữ cảnh và tạo mã dựa trên cuộc trò chuyện.

Theo Gartner Research, đến năm 2028, 75% nhà phát triển chuyên nghiệp sẽ sử dụng vibe coding và các công cụ mã hóa khác được hỗ trợ bởi genAI tăng từ mức dưới 10% vào tháng 9 năm 2023. Và trong vòng ba năm, 80% doanh nghiệp sẽ tích hợp các công cụ kiểm tra được tăng cường bằng AI vào chuỗi công cụ kỹ thuật phần mềm của họ, tăng đáng kể so với mức khoảng 15% vào đầu năm ngoái.

Một báo cáo từ MIT Technology Review Insights cho thấy, 94% lãnh đạo doanh nghiệp hiện sử dụng genAI trong phát triển phần mềm với 82% áp dụng trong nhiều giai đoạn và 26% trong bốn giai đoạn trở lên.

Một số chuyên gia trong ngành đánh giá cao hơn việc sử dụng genAI trong tạo mã. Tổng giám đốc điều hành của Anthropic, Dario Amodei cho biết: "Những gì chúng tôi nhận thấy là chúng ta cách thế giới mà AI viết 90% mã trong 3- 6 tháng. Và sau đó, trong 12 tháng, chúng ta có thể ở trong thế giới mà AI viết về cơ bản là toàn bộ mã"./.