Biến chuồng bò thành bungalow làm du lịch cộng đồng

Tới bản Lô Lô Chải (xã Lô Lô Chải, huyện Đồng Văn, tỉnh Hà Giang) sẽ được nghe bà con thôn bản nói nhiều về người trưởng thôn Sình Dỉ Gai – người tiên phong đưa chuồng trâu, bò ra xa nơi ăn ở, sinh hoạt của con người, từ đó có không gian, môi trường để làm du lịch.

Chưa hết, anh cũng là người tiên phong xây dựng các bungalow trên chính vị trí đặt chuồng trâu, chuồng bò trước đây khiến khách du lịch háo hức được trải nghiệm cảm giác mới lạ.

Biến chuồng bò thành bungalow đón khách

Bản Lô Lô Chải có 119 nóc nhà, nhưng đã có 42 hộ dân làm du lịch, trong đó 32 nhà đang đón khách, 10 ngôi nhà khác đang được tu sửa, sắp đưa vào vận hành. Lô Lô Chải là thôn điểm được chọn làm du lịch ở Lũng Cú, bên cạnh những làng văn hóa nổi tiếng như Nặm Đăm (Quản Bạ), Lũng Cẩm (Đồng Văn)…

Con ngõ nhỏ dẫn khách đi từ nhà này xuyên sang nhà khác, vì ở đây không nhà nào làm tường rào ngăn cách. Những ngôi nhà được tu sửa, trang trí đẹp mắt nhưng vẫn toát lên vẻ giản dị, gần gũi và đậm bản sắc văn hóa người Lô Lô: nền nhà vẫn là nền đất nện, đi chân đất mát lạnh.

Cái khó nhất ở Lô Lô Chải khi làm du lịch, đó là đất ở rất chật chội. Mỗi hộ chỉ có một ô đất nhỏ, trong đó phân chia một khoảnh làm vườn trồng rau, chỗ để làm chuồng nuôi bò... Con bò là tài sản quý giá nhất của người đồng bào, do đó chuồng của nó phải sát nơi ở của người, để dễ bề bảo vệ, trông coi.

Cuối năm 2022, xã ra chủ trương vận động người dân di dời chuồng nuôi ra xa khu dân cư, để không gian sạch sẽ làm du lịch. Ban đầu, nhiều người e ngại vì lo sợ không có người trông coi, kẻ gian sẽ dắt trộm bò. Giải tỏa nỗi lo đó, xã cam kết sẽ tăng cường công tác bảo đảm an ninh trật tự, lắp đặt thiết bị camera giám sát… Thế là chuồng bò lần đầu tiên được di dời ra khỏi bản.

Trên vị trí đặt chuồng bò trước đây, người dân biến nó thành bungalow khép kín, mỗi phòng có diện tích 6 - 10m2, đủ để một gia đình nhỏ lưu trú, có một không gian riêng tư không giống như phòng cộng đồng nghỉ tập thể.

“Du khách đến, chúng tôi sẽ giới thiệu: trước đây nó là chỗ làm chuồng bò đấy, giờ người Lô Lô đã dắt con bò đi chỗ khác. Rất nhiều người thích thú, muốn trải nghiệm cảm giác ngủ trên khu đất trước là chuồng bò như thế nào. Nhiều người, nhất là khách Tây nói với tôi: tôi sống đến chừng này tuổi rồi nhưng chưa có cảm giác ở tại một cái chuồng nuôi bò như thế nào. Tôi muốn được trải nghiệm cảm xúc ấy” – anh Gai cho hay.

Trưởng thôn Lô Lô Chải Sình Dỉ Gai vừa mới sửa lại khu chuồng bò của gia đình để làm những căn bungalow đón khách du lịch. Trước đây người Lô Lô thường làm chuồng chăn nuôi lợn, bò gần khu nhà ở của mỗi hộ dân. Từ ngày du lịch phát triển về làng, người dân nhận thức rằng nếu chăn nuôi như thế sẽ có mùi hôi và mất vệ sinh nên các nhà đã chuyển khu chăn nuôi ra xa.

Sình Dỉ Gai lại xung phong. Dắt con bò ra khu ruộng ở rìa bản để nhốt thả ở đó, anh sửa lại khu chuồng bò thành 4 cái bungalow bằng gỗ, mái lợp ngói âm dương, phía bên ngoài tường nhà được anh xếp bằng những viên ngói chồng lên nhau tạo điểm nhấn độc đáo riêng của ngôi nhà. Bên trong, Gai dùng những thanh gỗ nhỏ tròn xếp vào nhau tạo hoa văn, hình khối lạ mắt.

Học theo anh Gai, nhiều hộ ở làng Lô Lô Chải cũng sửa lại khu chuồng chăn nuôi thành những homestay lạ mắt. Thế là phong trào dời chuồng nuôi bò để làm bungalow lưu trú bắt đầu râm ran khắp bản Lô Lô Chải. Nó như một cơn gió mát lành mang tới những niềm vui mới về Lũng Cú.

Người đầu tiên mang nệm vào nhà cho khách lạ ngủ

Sình Dỉ Gai, trưởng thôn Lô Lô Chải là một người đàn ông rắn chắc. Cùng với Vàng Dỉ Xoáng, Gai là một trong những hộ đầu tiên làm du lịch cộng đồng, mà nói theo cách nói của người Lô Lô, đó là dám “mang đệm vào nhà trải cho khách ở lại”.

Năm 2012, một tổ chức phi chính phủ của Thụy Sỹ tài trợ cho 9 hộ gia đình ở bản Lô Lô Chải làm kinh tế theo mô hình: 3 hộ làm du lịch cộng đồng - homestay; 3 hộ chăn nuôi chuồng trại; 3 hộ làm dịch vụ ăn uống. Tiêu chí đưa ra: chọn những gia đình có nhà đất - tường trình, vì đó là những ngôi nhà cổ của người Lô Lô ở Lũng Cú.

Nhưng, không ai dám nhận. Ngày đó, để khách lạ vào nhà mình và ở lại, bản Lô Lô Chải chưa có trong tiền lệ, cũng như còn rất nhiều tục lệ khác ràng buộc, khiến cuộc sống của những bản làng ở Cao nguyên đá dường như có xu hướng hướng nội và khép kín.

Vàng Dỉ Xoáng lúc đó là Phó chủ tịch xã Lũng Cú. Sình Dỉ Gai là trưởng thôn. Xã yêu cầu hai anh gương mẫu, xung phong làm thí điểm. Nhà Xoáng và Gai là những ngôi nhà đầu tiên ở bản Lô Lô đón khách tới nhà, ở lại lưu trú…

Đến bây giờ thì cả bản Lô Lô Chải đang hừng hực phong trào làm homestay để kinh doanh du lịch cộng đồng. Hướng đi này đã chứng tỏ sự đúng đắn và cực kỳ hiệu quả: “Ngày trước chưa làm du lịch, chỉ trồng ngô và lúa, số hộ nghèo ở bản nhiều lắm. Chục năm nay không còn hộ nghèo nữa. Một ngày, mỗi nhà đón 5 - 6 khách ở lại, có ngày có khách đoàn vài chục người. Như thế, thu nhập kinh tế hơn rất nhiều với trồng ngô” - trưởng thôn Gai cho biết.

Làng văn hóa du lịch cộng đồng Lô Lô Chải nằm dưới chân núi Rồng (xã Lũng Cú, huyện Đồng Văn, tỉnh Hà Giang). Đi khắp làng, được chứng kiến nhiều hộ gia đình cũng đang rậm rịch đổ móng, đẽo cây làm cột nhà chuẩn bị dựng thêm những ngôi nhà mới. Các hộ còn lại tập trung trồng trọt, chăn nuôi.

Trưởng thôn Gai đã vận động bà con chuyên canh theo hướng: khu vực trồng rau, khu vực chăn nuôi…, tất cả lại cung cấp cho các gia đình kinh doanh du lịch. Vậy là thành một chuỗi liên kết và khép kín. Khách ngủ lại Lô Lô Chải có thể cùng trải nghiệm cuộc sống với người dân, có thể trồng rau, hái rau với người Lô Lô để cảm nhận những cảm xúc trên xã vùng biên nơi tột cùng cực Bắc./.