Thông thường, một thuật toán sẽ kiểm tra số lượng lớn dữ liệu nhất định, chọn từ nhiều định dạng bài viết được lập trình sẵn, sắp xếp các điểm quan trọng và chèn thông tin như tên, địa điểm, số lượng, thứ hạng, thống kê và các con số khác. Đầu ra có thể được điều chỉnh cho phù hợp với một giọng nói, giai điệu hoặc phong cách cụ thể. Một số dữ liệu được chuyển đổi thành các bản tin viết bằng ngôn ngữ của con người trong báo chí robot. Phương pháp tạo ngôn ngữ tự nhiên (NLG) được sử dụng để thực hiện điều này. Khi sẵn dữ liệu có cấu trúc và nội dung xung quanh một vấn đề đã được bàn luận tới từ trước, thì báo chí robot là lựa chọn lý tưởng. Thu thập dữ liệu, xác định các sự kiện đáng chú ý, ưu tiên thông tin chi tiết, sản xuất tường thuật và cuối cùng là xuất bản tin tức là năm bước của báo chí tự động.
Báo chí tự động thường được coi là một cách giải phóng các nhà báo khỏi việc đưa tin thường xuyên và cho họ nhiều thời gian hơn để nghiên cứu những dự án, bài viết khó hơn. Lối làm báo tự động này cũng mang lại hiệu quả hơn và cắt giảm chi phí, giảm bớt một số áp lực tài chính mà nhiều công ty tin tức đang phải chịu. Mặt trái của nó là báo chí tự động được xem là mối đe dọa đối với quyền tác giả và chất lượng tin tức, cũng như đối với sinh kế của các nhà báo con người.
Ưu điểm của báo chí robot:
Tăng tốc độ
Tự động hóa cho phép các tin tức ngắn được xuất bản nhanh chóng - khi có dữ liệu nguồn, một bản tin có thể được báo chí robot tạo ra gần như ngay lập tức. Các nhà báo robot được thiết kế để tìm kiếm và xử lý một lượng lớn dữ liệu với tốc độ nhanh hơn nhà báo con người. Theo thống kê, làm báo bằng các thuật toán đã thúc đẩy số lượng tin bài được xuất bản lên hơn 10 lần. Các nhà báo robot có thể tạo ra các mẩu tin dài 150 đến 300 một cách nhanh chóng. Nhà báo con người sẽ dành thời gian đó để phân tích các số liệu và biên soạn nội dung cho các nhiệm vụ khó khăn như báo cáo điều tra và phân tích sâu các sự kiện nếu các bài báo và hoạt động thông thường được tự động hóa.
Giảm chi phí
Vì có thể tạo ra nhiều tài liệu hơn trong thời gian ngắn hơn, báo chí tự động ít tốn kém hơn. Nó cũng giúp các tòa soạn tiết kiệm tiền tuyển dụng phóng viên. Số lượng phóng viên giảm đồng nghĩa với việc tiền lương, tiền công, thời gian nghỉ, kỳ nghỉ và chi phí bảo hiểm cũng thấp hơn.
Đối với các tòa soạn có nguồn lực hạn chế nhưng mong muốn duy trì phạm vi và chất lượng phủ sóng của họ, báo chí robot là một lựa chọn giúp cắt giảm chi phí.
Không có lỗi
Các hệ thống báo chí tự động ít bị lỗi hơn vì chúng không mắc các lỗi sai như lỗi chính tả hoặc lỗi toán học. Nói cách khác, độ chính xác của các bài viết robot cao hơn so với các nhà báo con người - miễn là mã không có sai sót và dữ liệu cơ bản là chính xác.
Nhược điểm của báo chí Robot:
Quyền tác giả
Ai là tác giả của một bài báo robot? Nghiên cứu về quyền tác giả theo thuật toán cho thấy một số người chỉ định lập trình viên là tác giả bài báo, trong khi những người khác coi tổ chức tin tức là tác giả, nhấn mạnh khía cạnh cộng tác của công việc. Không có cách nào để người đọc biết được một bài báo được người máy hay do con người thực hiện, điều này làm dấy lên những lo ngại về tính minh bạch. Tuy nhiên, các vấn đề tương tự vẫn tồn tại đối với một bài báo do phóng viên con người viết, khi các tác giả là con người chuyển nhượng quyền tác giả cho nhau.
Chất lượng và độ tin cậy
Mối quan tâm về mức độ tin cậy của tin tức tự động có thể so sánh với mối quan tâm chung về chất lượng, độ tin cậy của tin tức nói chung. Ngoài sự đánh giá của con người, hiện nay có rất nhiều phương pháp tiếp cận thuật toán để nhận dạng các bài báo viết bằng máy. Vấn đề của bài báo robot còn nằm ở độ xác thực của nguồn tin, trong bối cảnh tin giả tràn lan.
Nhà báo con người mất việc làm
Một trong những lo ngại chính về báo chí robot là việc các nhà báo bị mất việc làm khi các ấn phẩm sử dụng AI.
Ít nhất là trong các lĩnh vực phụ thuộc nhiều vào dữ liệu, chẳng hạn như thể thao và tài chính, báo chí bằng robot đang trở thành tiêu chuẩn. Thể loại báo chí này ngày càng được chú ý khi các nhà báo con người có nhiều thời gian hơn để phân tích các quan điểm và chủ đề tin tức khác nhau thay vì làm những tin tức lặp đi lặp lại. Ngoài ra, các công ty tin tức có thể cung cấp nhiều thông tin hơn và tiếp cận lượng độc giả lớn hơn. Nhưng vô tình, báo chí robot cũng khiến một số phóng viên, biên tập viên mất việc làm.
(Hình minh họa)
Xu thế tất yếu của báo chí robot trong thời đại số
Dù thế nào, trong thời đại CNTT và mạng xã hội phát triển, báo chí vẫn nằm dưới áp lực phải đưa tin nhanh, phủ đều các vấn đề thời sự được độc giả quan tâm, nên báo chí robot dù có những nhược điểm của nó, vẫn là một hình thức báo chí mà chúng ta cần quan tâm. Vấn đề nằm ở chỗ làm thế nào các phóng viên, biên tập viên và tòa soạn ngừng lo lắng về báo chí robot và trở nên yêu thích lợi thế của thể loại báo chí này.
Một cuộc khảo sát của Deloitte năm 2020 cho thấy các nhà lãnh đạo doanh nghiệp đánh giá cao tiềm năng của AI trong việc nâng cao sản phẩm và dịch vụ, đồng thời nhấn mạnh đến khả năng tự động hóa “giải phóng người lao động để sáng tạo hơn”. Tương tự như vậy, trong lĩnh vực báo chí, làm báo bằng các công nghệ như AI sẽ giúp phóng viên, biên tập viên có thời gian sáng tạo. Theo Press Gazette, từ thể thao đến thời tiết, bất động sản đến tin tức giao thông, nền tảng báo chí robot đã tạo ra hơn bốn triệu bài báo cho các tòa soạn kể từ năm 2015.
Henning Johannesson là Giám đốc thể thao của MittMedia, một trong những tập đoàn truyền thông lớn nhất của Thụy Điển. Bot thể thao đầu tiên, chịu trách nhiệm sản xuất tin tức về các trận đấu địa phương, và tin phải có ngay, xuất bản ngay sau khi trận đấu công bố kết quả cuối cùng. Phóng viên thể thao robot này do chính Johannesson huấn luyện.
Một năm sau khi giới thiệu Sports Bot, mục thể thao của MittMedia đã tăng đáng kể số lượng tin bài và đặc biệt là tăng số lượng độc giả đăng ký trả tiền để đọc báo.
“Mọi người nhanh chóng nhận thấy tin tức xuất bản nhanh và có chất lượng, chúng tôi cũng có thể có những bài viết chuyên sâu hơn những gì chúng tôi đã làm trước đây”, Johannesson nói. “Hơn nữa, các phóng viên nhận ra họ không còn nhất thiết phải trực tiếp có mặt ở mọi trận đấu, gửi tin tức trận đấu vào đêm muộn. Họ có thể quan tâm nhiều hơn đến các trò chơi và câu chuyện mà họ đã đề cập”.
Thành công của chuyên mục cũng thúc đẩy công ty nghiên cứu khả năng bổ sung thêm các “phóng viên robot”. “Chúng tôi thấy rằng các bài báo về bất động sản mà chúng tôi sản xuất thủ công đã thực sự bùng nổ, mọi người đều đang đọc chúng, nhưng chúng tôi không có thời gian và năng lượng để viết thêm. Đó là khi chúng tôi bắt đầu nghiên cứu sản xuất tin bài tự động”.
Tự động hóa nội dung đã chứng kiến số lượng bài báo trung bình tăng từ hai bài viết mỗi tháng lên 480 bài viết mỗi tuần tại mỗi trang trong số 19 trang tin tức của công ty. Chỉ trong một năm, phóng viên robot bất động sản đã tạo ra 61.800 bài báo, tạo ra 7,4 triệu lượt xem trang đã đăng nhập, tổng số 17,6 triệu lượt xem trang và 900 lượt đăng ký thuê bao.
Sáu năm kể từ khi ra mắt, United Robots, công ty cung cấp dịch vụ nội dung tự động hóa, đã cung cấp nội dung tự động cho khoảng 85% các trang web tin tức địa phương của Thụy Điển (cũng như một tỷ lệ lớn các nhà xuất bản địa phương của Na Uy). Tuy nhiên, thị trường vẫn còn rất lớn.
Đôi khi, các tòa soạn chưa thể hình dung ra quy trình làm báo robot này và cảm thấy phức tạp. United Robots cho phép các nhà báo dẫn dắt quy trình, đào tạo robot của họ theo hướng dẫn và phong cách nội bộ mà không cần bằng cấp về khoa học máy tính. Điều này giúp biên tập viên tiếp cận tập trung vào nội dung, đồng thời cho phép các nhà xuất bản không cần đến nguồn lực khổng lồ - đặc biệt là các phương tiện truyền thông địa phương và khu vực.
Doanh thu quảng cáo, độc giả đăng ký tăng caonhờ báo chí robot
Robot đang biến điều không thể thành có thể ở nhiều tòa soạn báo trên thế giới. Chẳng hạn, nhà xuất bản NDC của Hà Lan cho biết hồi đầu năm nay rằng họ có kế hoạch phát sóng mọi trận đấu địa phương trong cả mùa giải. Có tổng cộng 60.000 trận bóng đá. Cam kết đưa tin phủ sóng toàn bộ 60.000 trận đấu này và lại còn đưa tin nhanh nữa, là điều vượt xa khả năng của tòa soạn và là điều mà không tòa soạn báo nào cố làm.
Nhưng NDC sẽ đạt được thành tích này với sự trợ giúp của báo chí robot và nguồn cung ứng cộng đồng.
Tin tức về các trận đấu được tạo với sự trợ giúp của phần mềm trí tuệ nhân tạo kết hợp với phần mềm ngôn ngữ tự nhiên (NLG) với các nguồn dữ liệu có cấu trúc. Ảnh và bình luận của các huấn luyện viên sẽ được thu thập thông qua nền tảng nguồn cung ứng cộng đồng.
Ở một quốc gia đam mê bóng đá - có 1 triệu trong số 17 triệu cư dân của Hà Lan tham gia các câu lạc bộ bóng đá - thì sáng kiến tin tức này có thể thúc đẩy tờ báo phát triển một cách đáng kể.
Ard Boe, quản lý dự án thể thao của NDC, cho biết: “Nhờ báo chí tự động, chúng tôi có thể viết về mọi trận đấu bóng đá ở địa phương, phủ hết những thông tin mà không một tờ báo nào cung cấp. Số lượng thông tin lớn về mọi trận đấu cùng với yếu tố nguồn cung ứng cộng đồng, đã thúc đẩy sự hòa nhập và tương tác trong cộng đồng thể thao địa phương, và mở rộng tạo ra giá trị trong thương hiệu tin tức của chúng tôi”.
Lợi nhuận không chỉ giới hạn ở mức độ tương tác. Trong khi tin tức về các trận đấu địa phương sẽ được đọc miễn phí, tòa soạn cũng kết hợp nội dung tự động với những bài viết phân tích sâu về thể thao và nhắm tới các độc giả thu phí.
Không chỉ có NDC, Bergens Tidende, tờ báo lớn thứ 5 ở Na Uy, cũng đang sử dụng nội dung tự động để tăng doanh thu trong mảng tin tức bất động sản. 12.000 bài báo tự động đã được xuất bản trong một năm kể từ khi ra mắt vào mùa hè năm 2020, tạo ra 3.000 - 4.000 lượt xem trang mỗi ngày.
Nhà xuất bản sử dụng phóng viên robot bất động sản. Nguồn cấp dữ liệu được tạo thông qua quy trình NLG áp dụng cho các tập dữ liệu có cấu trúc từ Statens Kartverk (dữ liệu công khai ở Na Uy) cũng như một số nguồn dữ liệu thứ cấp và sử dụng thêm cả Google Street View, Google Earth.
Jan Stian Vold, Trưởng nhóm Dự án, Bergens Tidende, giải thích: Có 15 - 50 giao dịch bán nhà hoặc căn hộ ở Bergen mỗi ngày, và đối với người mua, người bán, hàng xóm hoặc những người chuyển đến sống trong khu vực lân cận, những thông tin này rất cần thiết và liên quan đến họ. “Vì vậy, chúng tôi đã giả định rằng họ sẽ trở thành các độc giả đăng ký của mình - và chúng tôi đã được chứng minh là đúng. Chất lượng cao, đa dạng, nhanh và nhiều của mảng nội dung bất động sản, kết hợp với thực tế là nội dung đó được tạo tự động, mang lại giá trị ròng cho chúng tôi - và độc giả của chúng tôi”.
Trong tương lai, nhà xuất bản dự kiến sẽ xuất bản 10.000 bài báo tự động mỗi năm, có thể thúc đẩy 600 - 800 lượt đăng ký và một triệu lượt xem trang.
Khoản đầu tư trọng điểm trong tương lai của các tòa soạn
Lượt xem trang cao và đối tượng được nhắm mục tiêu có thể tạo ra doanh thu quảng cáo đáng kể cho các nhà xuất bản. Tập đoàn truyền thông địa phương của Thụy Điển, Mittmedia đã tạo ra 7,3 triệu lượt xem trang vào năm 2019 với sự trợ giúp của các bài báo do robot tạo ra. Theo báo cáo, số lượng phân phối quảng cáo bán được từ các lượt xem trang đó lên tới 11 triệu.
Helena Tell, Tổng biên tập, Bärgslagsbladet (Bonnier News) ở Thụy Điển cho rằng báo chí robot sẽ trở thành một xu hướng mà các tòa soạn báo trên thế giới nên nghiên cứu, ứng dụng. Biết cách triển khai các nguồn lực con người và công nghệ, các tòa soạn báo sẽ làm cho độc giả hài lòng. Và nếu chúng ta có thể sử dụng công nghệ và tự động hóa để thực hiện các nhiệm vụ tốt, thì chắc chắn đó là điều nên làm.
Theo trang What’s new in publishing, khi được triển khai một cách chiến lược, nội dung tự động do phóng viên robot tạo ra có khả năng mang đến một số hiệu ứng kinh doanh trong quảng cáo cũng như tạo doanh thu từ mô hình thu phí độc giả. Đối với các tòa soạn, tự động hóa là cho phép báo chí ngày càng tốt hơn, nâng cao dịch vụ cho độc giả và hoạt động như một công cụ hiệu quả của tòa soạn./.
Tài liệu tham khảo:
1. https://whatsnewinpublishing.com/
2. https://pressgazette.co.uk/
3. https://www.analyticsinsight.net/
(Bài đăng ấn phẩm in Tạp chí TT&TT số 11/tháng 11/2021)
