Đến lúc thay đổi căn bản cách cung cấp dịch vụ công trực tuyến

Ngày 5/6/2023, Uỷ ban quốc gia về CĐS đã tổ chức phiên họp chuyên đề về Thay đổi căn bản cung cấp DVCTT để nâng cao chất lượng cung cấp và hiệu quả sử dụng. Đây là lần đầu tiên Uỷ ban Quốc gia về CĐS tổ chức phiên họp chỉ tập trung vào một chủ đề cụ thể - DVCTT.

Tám giải pháp quan trọng

Theo đánh giá về Chính phủ điện tử (CPĐT) của Liên hợp quốc, chỉ số phát triển về dịch vụ trực tuyến (OSI) của Việt Nam đã có những tiến bộ. Theo đánh giá mới nhất năm 2022, Việt Nam xếp thứ 76/193 nước, tăng 5 bậc so với năm 2020.

Để nâng cao chất lượng cung cấp và hiệu quả sử dụng DVCTT, Việt Nam cần phải nỗ lực hơn nữa. Bộ trưởng Bộ TT&TT Nguyễn Mạnh Hùng chỉ rõ: Hai cái căn bản nhất là trực tuyến toàn trình và chất lượng dịch vụ trực tuyến. Trực tuyến toàn trình là người dân tự làm từ nhà và không đến cơ quan nhà nước. Chất lượng DVCTT là sự đơn giản, thuận tiện và nhanh. Hai cái này phải dẫn đến kết quả cuối cùng là đại đa số người dân sử dụng DVCTT.

“Cách làm DVCTT trước đây là theo kiểu ứng dụng CNTT. Cách tiếp cận mới là CĐS. Sự khác biệt cơ bản của hai cách làm này là: thay vì làm các hệ thống CNTT rời rạc thì dùng các nền tảng số dùng chung; thay vì tự làm, tự đầu tư thì thuê dịch vụ, cho cả phần cứng và phần mềm”, Bộ trưởng nhấn mạnh.

Theo định hướng, tại Hội nghị, các địa phương đã có những thay đổi căn bản trong việc triển khai, cung cấp DVCTT trong thời gian qua như Hải Phòng, Đà Nẵng, Nam Định, Tây Ninh, Bình Phước đã có các chia sẻ kinh nghiệm. Ông Hoàng Minh Cường, Phó Chủ tịch UBND Hải Phòng trao đổi về: “Chính sách miễn giảm phí, lệ phí; rút ngắn thời gian xử lý và một số ngày không nhận hồ sơ giấy”. Trong khi đó, ông Vũ Trọng Quế, Giám đốc Sở TT&TT Nam Định trình bày “Chia sẻ kinh nghiệm về triển khai DVCTT để đạt tỷ lệ hồ sơ DVC được xử lý toàn trình cao”. Lãnh đạo UBND tỉnh Bình Phước chia sẻ “Chiến dịch 92 ngày đêm Tổ Công nghệ số cộng đồng đi từng ngõ gõ từng nhà hướng dẫn từng người dân sử dụng DVCTT".

Cùng với các trao đổi của Viện nghiên cứu chính sách và phát triển truyền thông - Hội Truyền thông số Việt Nam (VDCA) về những điểm sáng, tồn tại hạn chế và kỳ vọng của người dân khi sử dụng DVCTT; Khuyến nghị hành động nâng cao chất lượng cung cấp DVCTT và triển khai Đề án 06 của Cục Cảnh sát quản lý hành chính về trật tự xã hội; Khuyến nghị phối hợp hành động nâng cao chất lượng cung cấp DVCTT trên Cổng DVC quốc gia và Cổng DVC của các bộ, ngành, địa phương, hội nghị đã thống nhất nhiều giải pháp quan trọng mà các bộ, ngành, địa phương sẽ tập trung triển khai trong thời gian tới gồm:

(1) Công bố tiêu chuẩn chất lượng cổng DVCTTT và tiến hành đánh giá, công bố chất lượng cổng DVCTT của tất cả các bộ, ngành, địa phương; (2) Đơn giản hoá, chuẩn hoá hồ sơ, quy trình thực hiện cho 25 DVCTT thiết yếu; (3) Nâng cấp cổng DVCTT lên bản mới nhất; (4) Cung cấp DVCTT trên thiết bị di động; (5) Bảo đảm kết nối mạng công cộng, không còn điểm lõm sóng; (6) Bảo đảm an toàn, an ninh mạng; (7) Kết nối, chia sẻ dữ liệu; (8) Triển khai trợ lý ảo hỗ trợ người dân sử dụng DVCTT.

Năm 2023, các bộ, ngành, địa phương sử dụng bộ phận một cửa điện tử để hướng dẫn bà con sử dụng DVCTT, để sau đó tự làm từ nhà, nhất là đối với các dịch vụ công (DVC) đã đơn giản hoá TTHC trên môi trường số, giảm mạnh việc người dân đến bộ phận một cửa điện tử, có chính sách ưu tiên DVCTT, như thời gian trả kết quả nhanh hơn, giá dịch vụ giảm.

Theo Bộ TT&TT, từ ngày 10/6/2023, Bộ TT&TT sẽ chính thức đánh giá Cổng DVC của các bộ, ngành, địa phương và công bố kết quả vào cuối tháng 6/2023. Bên cạnh đó, Bộ TT&TT cũng đề nghị các DN cung cấp giải pháp hệ thống thông tin giải quyết thủ tục hành chính (TTHC) khẩn trương cập nhật, nâng cấp phiên bản đang triển khai ở các bộ, tỉnh lên phiên bản mới nhất. Bộ TT&TT sẽ đánh giá và công bố xếp hạng chất lượng giải pháp công nghệ do DN cung cấp.

Năm 2025, trên 90% hồ sơ DVC được xử lý trực tuyến toàn trình

Phát biểu tại Hội nghị, Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng nhấn mạnh: “Sau hơn 20 năm làm DVCTT, bây giờ là lúc thay đổi căn bản cách cung cấp DVCTT, thay đổi căn bản nhận thức, cách tiếp cận và cách làm, để tạo ra sự thay đổi căn bản DVCTT Việt Nam”.

Về cách làm, Bộ trưởng cho biết cách làm DVCTT trước đây là theo kiểu ứng dụng CNTT. Cách tiếp cận mới là CĐS. “Nếu cần nhớ một điều thì đó là: thay vì làm các hệ thống CNTT rời rạc thì dùng các nền tảng số dùng chung, thay vì tự làm, tự đầu tư thì thuê dịch vụ, cho cả phần cứng và phần mềm”.

Về mục tiêu, Bộ trưởng nói “Chỉ cần nhớ một mục tiêu: năm 2025, trên 90% hồ sơ DVC được xử lý trực tuyến toàn trình. Con số này là trên 50% cho năm 2023”.

Về tiêu chuẩn, chất lượng hệ thống thông tin giải quyết thủ tục hành chính (TTHC), gọi tắt là tiêu chuẩn cổng dịch vụ công, Bộ TT&TT ban hành tiêu chuẩn này vào tháng 9/2023. Các bộ ngành và địa phương theo đây để nâng cấp, tinh chỉnh lại phần cứng, phần mềm, đơn giản hoá TTHC trên môi trường số, thực hiện khai báo một lần. Chất lượng cổng DVC thì cũng chỉ cần nhớ một con số quan trọng nhất là thời gian đáp ứng của hệ thống cho mỗi thao tác người dùng là dưới 0,2 giây, vào bất kỳ lúc nào. Hàng năm, Bộ TT&TT sẽ tiến hành đo lường và và công bố chất lượng cổng dịch vụ công của tất cả các bộ ngành và địa phương, để tự đánh giá, tự sửa.

Về đơn giản hoá TTHC trên môi trường số, Văn phòng Chính phủ (Cục Kiểm soát TTHC), Bộ Nội vụ (Vụ Cải cách hành chính) chủ trì, Bộ TT&TT (Cục CĐS quốc gia) phối hợp thực hiện đơn giản hoá TTHC trên môi trường số, chuẩn hóa hồ sơ, quy trình thực hiện cho 25 DVCTT thiết yếu, được nhiều người sử dụng nhất, ban hành văn bản hướng dẫn để toàn quốc thực hiện thống nhất đối với 25 DVCTT thiết yếu này, xong trong quý 2/2023. Tức là làm mẫu. Rồi sau đó, các bộ ngành, địa phương theo đó sẽ áp dụng để đơn giản hoá thủ tục cho các dịch vụ còn lại.

Về xây dựng hệ thống thông tin giải quyết TTHC, tức là xây dựng hệ thống cung cấp DVCTT, Bộ trưởng thông tin có đến trên 20 DN Việt Nam cung cấp giải pháp này. VNPT chiếm trên 40% thị phần, DN đứng thứ hai khoảng 10%. Các DN Việt Nam đều cung cấp dưới dạng nền tảng số, triển khai nhanh, giá rẻ. Đầu tư hệ thống lớn thì không quá 10 tỷ đồng, hệ thống vừa không quá 6 tỷ đồng, giá thuê thì không quá 1,5 tỷ đồng/năm. Không có khó khăn gì về việc lựa chọn DN Việt Nam cung cấp giải pháp cổng DVC thế hệ mới.

Về cung cấp DVCTT trên di động, Bộ trưởng cho biết Các bộ ngành và địa phương muốn nhanh thì có thể dùng ngay mini App miễn phí của Zalo. Zalo đã cam kết hỗ trợ miễn phí. Tỉnh Tây Ninh đã triển khai thành công.

Về đảm bảo kết nối, Bộ trưởng lưu ý các địa phương phát hiện vùng lõm sóng 3/4G thì nhanh chóng gửi thông tin về Bộ TT&TT. Riêng năm 2022, Bộ tiếp nhận 2.500 điểm lõm sóng, thì đã xử lý 2.250 điểm. Còn 250 điểm chưa xử lý được là do thiếu điện và hiện nay, đang cùng với Tập đoàn Điện lực cùng xử lý. Đầu năm 2023, đã tiếp nhận thêm trên 1000 điểm lõm sóng mới.

Về đảm bảo an toàn thông tin để kết nối chia sẻ dữ liệu với các cơ sở dữ liệu quốc gia, Bộ trưởng cho biết đơn vị nào chưa có thì đề nghị Bộ TT&TT hỗ trợ khi chưa kịp đầu tư hay thuê dịch vụ của DN. Về kết nối chia sẻ dữ liệu, các bộ ngành và địa phương gặp vấn đề về nội dung này thì đầu mối xử lý là Bộ TT&TT.

Về trợ lý ảo hỗ trợ cán bộ công viên chức và người dân, Bộ TT&TT sẽ chỉ đạo DN triển khai nền tảng và công cụ nhập liệu, gán nhãn dữ liệu, đào tạo trợ lý ảo. Cuối năm 2023 sẽ xong. Các bộ ngành và địa phương dùng nền tảng và các công cụ đó để đào tạo trợ lý ảo của mình.

Về nâng nhanh tỷ lệ hồ sơ DVC được xử lý trực tuyến toàn trình, Bộ trưởng đề nghị các bộ ngành, địa phương sử dụng bộ phận một cửa điện tử để hướng dẫn bà con sử dụng DVCTT, để sau đó tự làm từ nhà, nhất là đối với các DVC đã đơn giản hoá TTHC trên môi trường số, giảm mạnh việc người dân đến bộ phận một cửa điện tử, tiến tới đóng cửa bộ phận này, bắt đầu là cấp bộ và cấp tỉnh, sau đó là cấp huyện và xã. Có chính sách ưu tiên DVCTT, như thời gian trả kết quả nhanh hơn, giá dịch vụ giảm.

Về đo lường, báo cáo số liệu DVCTT, chỉ phải làm một việc duy nhất là kết nối vào Hệ thống giám sát, đo lường DVCTT của Bộ TT&TT. Đây là yêu cầu bắt buộc. Về giá đầu tư, giá thuê dịch vụ để thực hiện DVCTT, Bộ TT&TT có thể cung cấp giá tham khảo sát với thị trường.

Cơ hội dùng công nghệ số để làm DVCTT nhanh hơn, rẻ hơn

Theo Bộ trưởng, sau DVCTT, trọng tâm của CPĐT, là đến chính phủ số (CPS). “Chúng ta phải sớm kết thúc để chuyển toàn lực sang CPS. Trước đây, các nước đi trước ứng dụng CNTT để làm CPĐT, DVCTT, nên tốn kém hơn, chậm hơn. Nay ta có cơ hội dùng công nghệ số, cách tiếp cận CĐS để làm CPĐT, DVCTT, nên sẽ nhanh hơn, rẻ hơn”.

Với bối cảnh trên, Bộ trưởng nhấn mạnh phải quyết tâm thay đổi căn bản việc cung cấp DVCTT. Kết thúc giai đoạn CPĐT vào năm 2025, và bắt đầu giai đoạn CPS. Giai đoạn 2023 - 2025 là lai ghép CPĐT và CPS.

Thay đổi căn bản DVCTT Việt Nam là nỗ lực của các bộ ngành và địa phương. Không ai làm thay được. Bộ TT&TT đóng vai trò dẫn dắt, điều phối, chỉ ra cách làm mới đột phá, tháo gỡ khó khăn, giới thiệu các bài học hay, cách làm tốt, hỗ trợ trực tiếp khi cần. “Các bộ ngành và địa phương mỗi khi khó khăn thì hãy tìm đến Bộ TT&TT, chúng tôi luôn bên cạnh các đồng chí”.

Đối với các DN công nghệ số cung cấp giải pháp DVCTT toàn trình, Bộ trưởng đề nghị hãy nhìn xa hơn với tầm nhìn một Việt Nam số, vừa kinh doanh vừa là giúp đất nước mình phát triển, giúp người dân mình được hưởng các DVC tốt hơn. “Các DN công nghệ số hãy cung cấp giải pháp DVCTT dưới dạng nền tảng số dùng chung, triển khai nhanh, nâng cấp nhanh, giá rẻ và chất lượng cao. Với tinh thần Make In Viet Nam, Bộ TT&TT là đầu mối nhà nước để giúp các DN công nghệ số nước nhà phát triển./.