Tri thức, sáng tạo và công nghệ là nguồn lực sản xuất quan trọng nhất

Ngày 29/8, tại Hà Nội, trong khuôn khổ Triển lãm thành tựu đất nước, Bộ KH&CN chủ trì tổ chức Diễn đàn “Tương lai khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia”. Diễn đàn đã thu hút được đông đảo các đại biểu, lãnh đạo các bộ, ban, ngành, đơn vị, tập đoàn, doanh nghiệp (DN) công nghệ… trong và ngoài nước tham dự.

Đưa KHCN, ĐMST và CĐS thành sức mạnh để Việt Nam vươn lên

Phát biểu tại sự kiện, Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng nhấn mạnh: “Diễn đàn Tương lai khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số (KHCN, ĐMST và CĐS) quốc gia là một diễn đàn có ý nghĩa đặc biệt quan trọng, để cùng nhìn lại chặng đường đã qua, dự báo những xu thế mới, và cùng nhau kiến tạo tầm nhìn cho tương lai, định hình tư duy chiến lược cho thập kỷ tới về KHCN, ĐMST và CĐS và truyền đi thông điệp về vai trò trung tâm của bộ ba này trong sự phát triển của đất nước”.

Hơn nữa, theo Bộ trưởng, đây là dịp không chỉ để chúng ta thảo luận về những thách thức và cơ hội, mà còn để cùng nhau cam kết hành động, để làm chủ các công nghệ chiến lược. “Vì không làm chủ công nghệ thời nay thì đồng nghĩa với không có chủ quyền quốc gia”.

Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng nhấn mạnh trong giai đoạn phát triển đất nước mới hiện nay, cần thiết phải có một tầm nhìn tư duy chiến lược mới cho thập kỷ tới về KHCN, ĐMST, CĐS, đồng thời, mang theo thông điệp quyết tâm của các bộ, ban, ngành trong sự nghiệp xây dựng, phát triển đất nước lên tầm cao mới trong giai đoạn hiện nay.

“Trong suốt 80 năm qua, KHCN đã đồng hành cùng dân tộc vượt qua chiến tranh, kiến thiết đất nước, đưa Việt Nam từng bước hội nhập và phát triển. Ngày nay, chúng ta đang bước vào một giai đoạn mới, thời đại của AI, của dữ liệu lớn, của năng lượng xanh và kinh tế số. Đây là thời đại mà tri thức, sáng tạo và công nghệ chính là nguồn lực sản xuất quan trọng nhất”.

Cũng theo Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng, Đảng và Nhà nước đã xác định, KHCN, ĐMST và CĐS là động lực trung tâm, then chốt và đột phá của phát triển nhanh và bền vững.

Đổi mới lần thứ nhất của chúng ta là Đổi mới năm 1986, mở ra kỷ nguyên hội nhập và phát triển kinh tế thị trường định hướng XHCN.

Đổi mới lần thứ hai là ĐMST và CĐS, xây dựng hệ sinh thái mới, nơi DN, nhà khoa học, người dân và Nhà nước cùng tham gia kiến tạo giá trị.

Đổi mới lần thứ nhất là thoát nghèo, đổi mới lần hai là thoát bẫy thu nhập trung bình, trở thành nước phát triển có thu nhập cao.

Đổi mới lần thứ nhất lấy nông nghiệp, công nghiệp, gia công, lắp ráp làm động lực thì đổi mới lần hai lấy KHCN, ĐMST và CĐS làm động lực trung tâm để phát triển.

Đặc biệt, theo Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng, để phát triển đất nước trong giai đoạn hiện nay, chúng ta cần xây dựng một hệ thống ĐMST quốc gia gắn với nhu cầu của DN và xã hội; xây dựng quốc gia khởi nghiệp sáng tạo, khởi nghiệp dựa trên công nghệ số, ĐMST.

“Chúng ta cần đảm bảo tạo thể chế và các công cụ số để DN Việt Nam có thể chỉ có 1 người. Cùng với đó, cần đảm bảo việc đẩy nhanh CĐS toàn dân và toàn diện. Toàn dân là mọi người dân đều tham gia và thụ hưởng, không ai bị bỏ lại phía sau. Toàn diện là CĐS diễn ra trong mọi lĩnh vực và ở mọi cấp độ, bao trùm cả hạ tầng số, dữ liệu số, kỹ năng số và an toàn, an ninh mạng”.

“Biến KHCN, ĐMST và CĐS thành sức mạnh để Việt Nam vươn lên, góp phần hiện thực hoá khát vọng phát triển đất nước phồn vinh, hạnh phúc”, Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng nhấn mạnh.

Phát triển hiệu quả 3 trụ cột về KHCN, ĐMST và CĐS

Cũng tại Diễn đàn, Thứ trưởng Bộ KH&CN Hoàng Minh nhấn mạnh thêm việc tập trung thúc đẩy, phát triển KHCN, ĐMST, CĐS đã được Đảng, Nhà nước, Chính phủ coi trọng, ưu tiên và được cụ thể trong Nghị quyết số 57-NQ/TW ngày 22/12/2024.

Theo Nghị quyết, 3 trụ cột KHCN, ĐMST, CĐS cần được phát triển song hành.

Trụ cột KHCN cần được hoàn thiện về thể chế, phát triển nhân lực công nghệ và công nghệ chiến lược, được ưu đãi về thuế….

Trụ cột ĐMST cần xây dựng hệ thống ĐMST quốc gia, thúc đẩy văn hóa ĐMST, phát triển các khu công nghệ cao và thu hút đầu tư nước ngoài…

Trụ cột CĐS cần tạo môi trường số với các sản phẩm, mô hình kinh doanh, tài sản mới; cần thay đổi về thể chế, quy định; phủ sóng 5G diện rộng…

Thứ trưởng Hoàng Minh nhấn mạnh: “Chúng ta cần làm chủ các công nghệ chiến lược, theo đó, cần đẩy mạnh nghiên cứu làm chủ công nghệ nền, công nghệ lõi trong thiết kế, chế tạo; đầu tư phòng thí nghiệm trọng điểm, hạ tầng kỹ thuật hiện đại; chuyển từ việc sử dụng công nghệ lõi sang làm chủ công nghệ chiến lược…".

“Đặc biệt, cần phát huy tinh thần ĐMST theo hướng toàn dân, toàn diện, từ đó, tạo ra năng lực cạnh tranh quốc gia, đóng góp trực tiếp vào tăng trưởng kinh tế…”, Thứ trưởng Hoàng Minh cho biết thêm.

Coi trọng vai trò của DN công nghệ để làm chủ công nghệ chiến lược

Cũng tại hội thảo, nhiều đại biểu từ các đơn vị, DN đã chia sẻ nhiều ý kiến. Nói về tầm quan trọng của việc phát triển công nghệ chiến lược, ông Nguyễn Phú Hùng, Vụ trưởng Vụ Khoa học kỹ thuật và công nghệ, Bộ KH&CN cho rằng, khi chúng ta làm chủ công nghệ chiến lược thì mới làm chủ được tương lai.

Để làm được điều này, theo ông Nguyễn Phú Hùng, chúng ta cần coi trọng vai trò của các DN công nghệ và đảm bảo tạo ra các động lực để thúc đẩy các DN phát triển. Hơn nữa, cần đảm bảo việc xây dựng, phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao là chìa khóa; tạo ra hệ sinh thái số toàn diện; đảm bảo phát huy mạnh mẽ vai trò của Nhà nước là kiến tạo…

Ông Nguyễn Phú Hùng cũng cho biết thêm, để phát triển lĩnh vực này ngày một hiệu quả, thời gian qua, Bộ KH&CN đang hoàn thiện Đề án quốc gia phát triển công nghệ chiến lược đến năm 2030.

Cùng với đó, Bộ KH&CN đã trình Chính phủ ban hành danh mục sản phẩm công nghệ chiến lược. Đồng thời, Bộ cũng ban hành, tạo các cơ chế, chính sách phù hợp hỗ trợ, đồng hành cùng các tập đoàn, DN, viện nghiên cứu, trường đại học phát triển các sản phẩm công nghệ chiến lược.

Trong khi đó, ông Phạm Hồng Quất, Cục trưởng Cục Khởi nghiệp và DN công nghệ, Bộ KH&CN cho rằng, chúng ta cần có các chính sách để kiến tạo tinh thần quốc gia khởi nghiệp sáng tạo. Để làm tốt điều này, cần có những bảo đảm, hỗ trợ mọi công dân đều có thể khởi nghiệp trên nền tảng công nghệ số, công nghệ mới và sáng tạo trong mọi lĩnh vực.

“Cần đảm bảo DN khởi nghiệp công nghệ, ĐMST, có khả năng trưởng thành, phá vỡ mô hình cũ, đóng vai trò nòng cốt, lan toả tinh thần khởi nghiệp đến toàn xã hội”, ông Phạm Hồng Quất nêu quan điểm.

Nhận định về sự phát triển bền vững CĐS Việt Nam trong hiện tại và tương lai, ông Nguyễn Phú Tiến, Phó Cục trưởng Cục CĐS quốc gia cho rằng, CĐS chính là “bệ phóng" để kiến tạo Việt Nam trong kỷ nguyên số.

Hơn nữa, cũng theo ông Nguyễn Phú Tiến, CĐS đã và đang tạo ra nhiều giá trị tăng trưởng, cải thiện đời sống của người dân, phát triển kinh tế đất nước. Theo đó, hình thành Nhà nước kiến tạo, thông minh, không khoảng cách được quyết định dựa trên dữ liệu thời gian thực, không có ranh giới địa lý…. Cùng với đó, hình thành nền kinh tế số năng động, cạnh tranh tự chủ.

“Đặc biệt, chúng ta đã và đang hình thành xã hội nhân văn, bao trùm, an toàn, ở đó, con người được xác định giữ vị trí trung tâm CĐS và mọi công dân được kết nối, trang bị kỹ năng số, được học tập suốt đời, thích ứng công nghệ mới….”, ông Nguyễn Phú Tiến nhấn mạnh./.