Làm việc với tinh thần “startup” để dẫn dắt lĩnh vực kinh tế số

Hành trình năm 2023 của Vụ KTS-XHS

Theo Nghị định số 48/2022/NĐ-CP ngày 26/7/2022 về việc "Quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của Bộ TT&TT, Vụ KTS-XHS được thành lập và là đơn vị mới nhất của Bộ TT&TT, có chức năng tham mưu giúp Bộ trưởng về phát triển KTS, XHS; quản lý nhà nước về giao dịch điện tử (GDĐT) theo quy định của pháp luật.

Theo ông Trần Minh Tuấn, Vụ trưởng Vụ KTS-XHS, năm 2023 là năm đơn vị bắt đầu bởi từ “startup”, với sứ mệnh mới, nhân sự mới và các công việc mới. “Startup bởi lẽ sứ mệnh của Vụ rất mới khi lần đầu tiên có một Vụ thúc đẩy KTS-XHS trên cả nước. Startup bởi lần đầu tiên có một Vụ thực hiện chức năng quản lý nhà nước về GDĐT, là một chức năng mới của Bộ TT&TT. Startup bởi nhân sự phục vụ hoàn toàn mới, công việc rất mới”.

KTS là một khái niệm mới, liên tục được mở rộng nội hàm, phạm vi, xóa mờ ranh giới, phân loại cho các ngành, hoạt động kinh tế của nền kinh tế thực đòi hỏi phải nghĩ ngược lại và làm khác đi.

Sứ mệnh của Vụ KTS-XHS như Bộ trưởng Bộ TT&TT Nguyễn Mạnh Hùng đã xác định, KTS là một động lực tăng trưởng kinh tế quan trọng. KTS của Việt Nam luôn có tốc độ tăng trưởng cao hơn GDP khoảng 3 lần, đặc biệt KTS còn giúp tăng năng suất lao động, vốn là chỉ tiêu vài năm nay chúng ta chưa đạt được. KTS là một mũi tên trúng hai đích, vừa tăng trưởng GDP vừa tăng năng suất lao động.

Nhân sự năm 2023 của Vụ KTS-XHS có vài người từ ngày đầu và năm 2024 sẽ có hơn 10 cán bộ, đa số là cán bộ trẻ. Đứng sau là một đội ngũ cộng tác viên ở cả ba mảng nghiên cứu, chính sách và thực thi.

Tháng 3/2023, lần đầu tiên Vụ hình thành được mạng lưới tư vấn viên hỗ trợ doanh nghiệp (DN) chuyển đổi số (CĐS). Tháng 8/2023, tại phiên họp chuyên đề KTS của Ủy ban Quốc gia về CĐS lần đầu tiên Bộ TT&TT công bố tỷ trọng KTS trên GRDP của các địa phương. Tháng 10/2023, lần đầu tiên có Diễn đàn về KTS và XHS có sự phối hợp của Ban Kinh tế Trung ương. Tại Diễn đàn này, lần đầu tiên báo cáo thường niên về KTS đã được ban hành.

Tháng 12/2023, lần đầu tiên có một đề án phát triển KTS trong một vùng kinh tế xã hội, vùng Tây Nguyên, một trong ba vùng khó khăn nhất của đất nước, sẽ dùng KTS để phát triển đột phá. Tháng 12/2023, lần đầu tiên có một kế hoạch tổng thể phát triển KTS trong năm 2024.

Vụ KTS-XHS đã trình lãnh đạo Bộ TT&TT ban hành Báo cáo thường niên KTS Việt Nam, 2 đề án trình Thủ tướng Chính phủ, xây dựng 3 hệ thống thông tin, 4 chuyên đề được gửi đến các cấp trên, DN, các hội, hiệp, hội, 5 khung tiêu chí xét tuyển nền tảng số, xây dựng 1 thỏa thuận hợp tác với Bộ Kế hoạch và Đầu tư, xây dựng kế hoạch phát triển KTS, xây dựng khung kỹ năng số cơ bản cho người dân Việt Nam, Báo cáo sơ kết Chiến lược 411 (viết tắt của Quyết định số 411/QĐ-TTg ngày 31/3/2022 phê duyệt chiến lược quốc gia phát triển KTS và XHS đến năm 2025, định hướng đến năm 2030) và 2 đề tài nghiên cứu cấp Bộ.

Phát triển nguồn nhân lực, nâng cao kỹ năng số cho người dân

Tại phiên họp chuyên đề về KTS của Ủy ban Quốc gia về CĐS, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính, Chủ tịch Uỷ ban CĐS Quốc gia đã giao nhiệm vụ năm 2024, KTS gồm 4 trụ cột: KTS lõi, KTS ngành, quản trị số và dữ liệu số, liên hệ 4 trụ này vào mục tiêu tăng trưởng kinh tế và tăng năng suất lao động đòi hỏi phải có những lý luận và nội hàm mới.

Theo đó, trọng tâm công tác năm 2024 của Vụ KTS-XHS là phát triển nguồn nhân lực, nâng cao kỹ năng số cho người dân, xây dựng và hoàn thiện bộ tài liệu kỹ năng số cho người dân nông thôn theo khung kỹ năng số dựa trên khung của Liên minh châu Âu (EU) và Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa của Liên Hợp Quốc (UNESCO). Đồng thời, đơn vị đặt mục tiêu hoàn thiện cuốn cẩm nang ứng dụng công nghệ 5G (usecase) phục vụ phát triển KTS.

Ông Trần Minh Tuấn cho hay nếu năm 2023, “slogan” của Vụ KTS-XHS là “Think outside the box”, năm 2024, Vụ KTS-XHS mong muốn thể hiện qua từ “Speedup” - Tăng tốc với slogan “Empowered by Tech, Driven by Dreams. I am possible”, có nghĩa là cán bộ của Vụ sẽ tận dụng tối đa sức mạnh của công nghệ số trong xử lý công việc, để thực hiện những ước mơ và khát vọng lớn, biến những gì không thể thành có thể.

Trước các trao đổi về kế hoạch, nhiệm vụ của Vụ KTS-XHS năm 2024, Thứ trưởng Bộ TT&TT Nguyễn Huy Dũng lưu ý thêm Vụ là đơn vị tham mưu lĩnh vực KTS nên phải có uy tín, phát huy vai trò tham mưu. Vụ cũng cần quan tâm đến đẩy mạnh công tác ứng dụng.

Hình thành lý luận cho lĩnh vực KTS

Trao đổi với Vụ KTS-XHS trước thềm năm mới 2024, Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng chia sẻ Vụ KTS-XHS là đơn vị dẫn dắt quốc gia trong lĩnh vực KTS-XHS nên phải hình thành thành lý luận cho lĩnh vực; phải xây dựng được lý luận và triết học về KTS Việt Nam. Hãy vẽ một sơ đồ để nhìn thấy bức tranh lớn để dẫn dắt.

Phải chỉ ra cái hạ tầng KTS là gì? Đó là hạ tầng số cộng với các yếu tố nền tảng (gọi là Public infrastructure). Trên đó phải có mạng mở (open network) để mở mọi người làm phần ứng dụng.

Nói về tinh thần làm việc như là một “startup” của Vụ KTS-XHS, Bộ trưởng cho rằng “startup” hơi giống lập nghiệp, khởi tạo cái mới. Startup tiếng Anh hơi khác lập nghiệp ở Việt Nam. Startup ở phương Tây hay được hiểu là dựa trên đổi mới sáng tạo (ĐMST). Vụ KTS-XHS nên theo nghĩa ĐMST chứ không chỉ là lập nghiệp. Lập nghiệp có đặc điểm thường là khát vọng lớn. Khát vọng của Vụ KTS-XHS có thể lấy mục tiêu KTS duy trì tốc độ tăng trưởng gấp 2 lần GDP và vào năm 2025 phải đạt tỷ lệ là bao nhiêu phần trăm. Phát triển KTS thì phải đo, phải tạo được ứng dụng điển hình để đất nước phát triển.

Bộ trưởng cho rằng lập nghiệp thường cần đức hy sinh, startup thường không nặng nề so sánh. “Startup vì ngổn ngang nên không nề hà việc gì của ai, thấy có việc là làm thôi. Sự không nề hà cũng là yếu tố cần thiết đối với người lập nghiệp”.

Lập nghiệp của Vụ KTS-XHS có cái rất hay là ít người, thường quý mến nhau, giống như gia đình, làm từ đầu nên gắn bó với nhau. Có một cái hay nữa là Vụ không có quá khứ bởi quá khứ đôi khi là một gánh nặng. “Tất cả đều từ đầu hết. Cũng có thể từ đó hình thành một vài nguyên lý, nguyên tắc, một vài giá trị cốt lõi để tạo ra nền móng văn hóa của Vụ trong tương lai. Các cán bộ sẽ là người tạo nên giá trị cốt lõi và văn hóa của Vụ trong tương lai. Có thể bây giờ chưa nghĩ đến nhưng được vài gạch đầu dòng thì tốt, tạo ra giá trị chung”.

Theo Bộ trưởng, Vụ KTS-XHS lập nghiệp trong một lĩnh vực “mới tinh”. Lập nghiệp có tính ham học hỏi, để không biến mất, cố gắng 1 tháng có được 1 sản phẩm, thành tích để cảm thấy được tiếp sức. “Ham học hỏi là một sức mạnh rất lớn. Để duy trì nên có “milestone” nếu không xuống nhanh lắm”, Bộ trưởng cho hay.

Lập nghiệp, theo Bộ trưởng, không có cái cũ, nên tốt nhất dùng cái mới nhất, công nghệ mới nhất. Nếu chưa đơn vị nào dùng trợ lý ảo trong Bộ thì Vụ KTS-XHS phải là người dùng đầu tiên. Phải đi thẳng vào cái mới để người ta thấy giá trị của mình. Vụ KTS-XHS được nhìn nhận là đơn vị trẻ với ý mong mỏi đơn vị làm được những điều mà mọi người không làm được.

“Lập nghiệp chưa có quy định nên không gian lại rộng. Startup có các đặc điểm như thế, nên tận dụng sức mạnh của nó và từ đấy đi lên. Đời người mà đi qua startup thì hạnh phúc vô cùng vì được tự mình làm mọi thứ. Vào công ty to thì mình bé, vào chỗ nhỏ thì mình to. Môi trường trưởng thành tốt nhất chính là startup. Hãy quý và biết ơn, coi đó là những năm tháng tươi đẹp nhất”, Bộ trưởng chia sẻ./.