Lần đầu tiên Việt Nam ban hành chương trình quốc gia về bảo vệ trẻ em trên môi trường mạng

Chương trình với mục tiêu kép

Chương trình có "mục tiêu kép" là: (1) Bảo vệ bí mật đời sống riêng tư và ngăn chặn, xử lý các hành vi lợi dụng môi trường mạng để xâm hại trẻ em, trong đó đặc biệt chú trọng đến việc trang bị cho trẻ em kiến thức, kỹ năng phù hợp theo từng lứa tuổi (hệ miễn dịch số) để trẻ em tự nhận biết và có khả năng tự bảo vệ mình trên môi trường mạng; (2) Duy trì một môi trường mạng lành mạnh, phát triển hệ sinh thái các sản phẩm, ứng dụng Việt cho trẻ em học tập, kết nối, giải trí một cách sáng tạo.

Chương trình có tính liên ngành cao từ phía các cơ quan quản lý nhà nước có sự vào cuộc của Bộ TT&TT, Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội (LĐTB&XH), Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD&ĐT) và Bộ Công an; sự phối hợp của các tổ chức chính trị - xã hội Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, Hội Liên hiệp phụ nữ Việt Nam, Trung ương Đoàn TNCS Hồ Chí Minh; sự tham gia của các doanh nghiệp (DN) TT&TT, các cơ quan báo chí; và đặc biệt, để triển khai Chương trình hiệu quả, cần có sự vào cuộc của các bậc cha mẹ, giáo viên, người chăm sóc trẻ.

Nhiều sáng kiến, giải pháp đột phá

Chương trình đưa ra nhiều sáng kiến, nhiệm vụ, giải pháp đột phá, trong đó có thể kể đến như triển khai các giải pháp công nghệ mới (trí tuệ nhân tạo (AI), dữ liệu lớn…) để tự động thu thập, phân tích cảnh báo sớm, ngăn chặn/xử lý nội dung vi phạm pháp luật về trẻ em, nội dung không phù hợp đối với trẻ em.

Chương trình sẽ thành lập và tổ chức hoạt động của Mạng lưới ứng cứu, bảo vệ trẻ em trên môi trường mạng với các nhiệm vụ chính gồm nâng cao nhận thức, chia sẻ kinh nghiệm bảo vệ trẻ em trên môi trường mạng; tiếp nhận, phân loại, chuyển xử lý kịp thời các phản ánh, vấn đề phát sinh đối với trẻ em trên môi trường mạng; và

Các chương trình, hoạt động hỗ trợ sẽ được xây dựng, triển khai, khuyến khích các DN phát triển sáng kiến, cung cấp các giải pháp kỹ thuật an toàn thông tin (ATTT) bảo vệ trẻ em tương tác an toàn trên môi trường mạng; đề xuất cơ chế thí điểm đặt hàng DN cung cấp sản phẩm, dịch vụ do các DN Việt Nam phát triển để hỗ trợ trẻ em tương tác sáng tạo trên môi trường mạng.

Chương trình tích hợp các kênh thông báo trực tuyến về các vấn đề liên quan đến trẻ em trên môi trường mạng với Tổng đài điện thoại quốc gia bảo vệ trẻ em số 111; hướng tới hình thành một ứng dụng duy nhất trên môi trường mạng để phản ánh, chia sẻ các vấn đề liên quan tới trẻ em.

Chương trình sẽ xây dựng và lồng ghép vào chương trình GD&ĐT "bộ kỹ năng số" cho trẻ em theo độ tuổi gồm một số nội dung, kỹ năng như: kiến thức về mạng Internet, mạng xã hội; kỹ năng bảo đảm an toàn thông tin tối thiểu; bảo vệ thông tin cá nhân trên mạng; cách thức nhận biết khi bị lợi dụng, xâm hại trên môi trường mạng và nơi cần thông tin, phản ánh…

Chương  trình cũng triển khai các giải pháp kỹ thuật tại trường học nhằm giám sát, chặn lọc truy cập các nội dung vi phạm pháp luật, các nội dung không phù hợp với học sinh theo từng lứa tuổi.

Bộ TT&TT chủ trì thực hiện Chương trình

Theo Chương trình, Bộ TT&TT là cơ quan chủ trì thực hiện Chương trình, có các trách nhiệm: Rà soát, sửa đổi, bổ sung theo thẩm quyền hoặc kiến nghị cơ quan có thẩm quyền sửa đổi, bổ sung hành lang pháp lý, chính sách về bảo vệ và hỗ trợ trẻ em tương tác sáng tạo, lành mạnh trên môi trường mạng.

Bộ TT&TT chủ trì, phối hợp với Bộ LĐTB&XH, Bộ Công an và các cơ quan liên quan xây dựng, vận hành và tổ chức thu thập dữ liệu CSDL CSAM của Việt Nam; thành lập, tổ chức hoạt động Mạng lưới ứng cứu và bảo vệ trẻ em trên môi trường mạng và ban hành cơ chế, quy định điều phối các cơ quan, tổ chức, DN thực hiện ngăn chặn dữ liệu, thông tin xâm hại trẻ em trên môi trường mạng.

Bộ TT&TT sẽ xây dựng và triển khai các hệ thống kỹ thuật hỗ trợ việc kết nối, chia sẻ dữ liệu, thu thập, phân tích thông tin nhằm ngăn chặn nội dung xâm hại trẻ em và giám sát tuân thủ việc các nhà cung cấp dịch vụ viễn thông, Internet, các DN, tổ chức cung cấp dịch vụ trên Internet thực hiện ngăn chặn, gỡ bỏ nhanh chóng, kịp thời các nội dung xâm hại trẻ em trên môi trường mạng.

Bộ cũng có trách nhiệm thiết lập cổng thông tin điện tử, ứng dụng trực tuyến, các kênh thông tin (fanpage) trên các mạng xã hội trực tuyến có nhiều người sử dụng ở Việt Nam để hỗ trợ trẻ em tìm kiếm, thu nhận và phổ biến thông tin, bày tỏ ý kiến, nguyện vọng trên phù hợp với độ tuổi, mức độ trưởng thành, nhu cầu, năng lực của trẻ em; Xây dựng bộ quy tắc ứng xử về bảo vệ trẻ em trên không gian mạng.

Bộ TT&TT xây dựng và triển khai các chương trình, hoạt động hỗ trợ, khuyến khích các DN phát triển sáng kiến, cung cấp các giải pháp kỹ thuật ATTT bảo vệ trẻ em tương tác an toàn trên môi trường mạng; đề xuất Thủ tướng Chính phủ cơ chế thí điểm đặt hàng DN cung cấp sản phẩm, dịch vụ do các DN Việt Nam phát triển để hỗ trợ trẻ em tương tác sáng tạo trên môi trường mạng.

DN được giao nhiều trọng trách lớn

Chương trình cũng giao trách nhiệm cho  các DN xây dựng chính sách, triển khai các giải pháp, biện pháp để ngăn chặn và xử lý các nội dung xâm hại trẻ em trên môi trường mạng trong DN.

Các DN cung cấp dịch vụ viễn thông, dịch vụ Internet (ISP) có trách  nhiệm ngăn chặn việc chia sẻ và chặn lọc thông tin có nội dung gây nguy hại cho trẻ em, xâm hại đến trẻ em, quyền trẻ em theo yêu cầu của các cơ quan chức năng có thẩm quyền; DN cung cấp dịch vụ trò chơi điện tử trực tuyến triển khai công cụ kiểm soát thời gian chơi, độ tuổi người chơi để bảo vệ trẻ em khỏi tình trạng lạm dụng, nghiện trò chơi điện tử theo quy định của pháp luật.

DN cung cấp dịch vụ trên môi trường mạng kiểm soát nội dung thông tin trên hệ thống thông tin hoặc trên dịch vụ do DN cung cấp để không gây nguy hại cho trẻ em; Thực hiện cảnh báo hoặc theo yêu cầu của cơ quan chức năng có thẩm quyền gỡ bỏ thông tin, dịch vụ gây hại cho trẻ em, thông tin, dịch vụ giả mạo, xuyên tạc xâm hại quyền và lợi ích hợp pháp của trẻ em.

DN cũng phải thiết lập tính năng và tích hợp với hệ thống tiếp nhận phản ánh của cơ quan chức năng có thẩm quyền để cho phép người sử dụng có thể thông báo các thông tin, dịch vụ gây hại cho trẻ em, thông tin, dịch vụ giả mạo, xuyên tạc, xâm hại trẻ em.

DN sản xuất các thiết bị di động thông minh, máy tính và DN sản xuất phần mềm, dịch vụ nội dung số khuyến khích việc cài đặt các phần mềm/giải pháp/công cụ cho phép cha mẹ/người bảo hộ quản lý, giám sát việc sử dụng của trẻ em trước khi đưa sản phẩm, dịch vụ thị trường.

Theo Cục ATTT, Bộ TT&TT, việc ban hành Chương trình là cụ thể hóa một bước việc thực hiện Nghị quyết số 121/2020/QH14 ngày 19/6/2020 của Quốc hội về tiếp tục tăng cường hiệu lực, hiệu quả việc thực hiện chính sách, pháp luật về phòng, chống xâm hại trẻ em; là thông điệp mạnh mẽ, thể hiện sự quyết tâm của Chính phủ bảo vệ thế hệ công dân số tương lai, hướng tới xây dựng, duy trì một môi trường mạng an toàn, lành mạnh cho trẻ em thỏa sức sáng tạo.

Thành lập mạng lưới ứng cứu, bảo vệ trẻ em trên môi trường mạng

Ngày 26/5/2021, Thứ trưởng Bộ TT&TT Nguyễn Huy Dũng đã ký Quyết định số 716/QĐ-BTTTT thành lập Mạng lưới ứng cứu, bảo vệ trẻ em trên môi trường mạng với sự tham gia của các đơn vị chức năng thuộc Bộ TT&TTT (Cục PTTH, Cục Báo chí, Cục ATTT), Bộ CA, Bộ GD&ĐT, Bộ LĐTB&XH và nhiều cơ quan, tổ chức liên quan.

Việc thành lập mạng lưới là một trong các sáng kiến nằm trong Chương trình hướng tới: (1) Nâng cao nhận thức của xã hội về vấn đề bảo vệ trẻ em trên môi trường mạng; (2) thu thập, phân loại và chuyển các phản ánh liên quan tới bảo vệ trẻ em trên môi trường mạng đến các đơn vị chức năng xử lý; (3) tham gia xây dựng và phổ biến, khuyến khích thực hiện Bộ quy tắc ứng xử, bảo vệ trẻ em trên môi trường mạng./.