Nạn nhân tử vong trong đám cháy phần lớn chết vì ngạt khói

Mới đây, một nạn nhân không trực tiếp trong 1 vụ cháy ở Thành phố Hồ Chí Minh đã tử vong vì ngạt khói.

Chết vì ngạt khí

Cụ thể, ngày 8/10/2023, một đám cháy bùng lên tại một xưởng ép nhựa nằm trên quốc lộ 1, phường Bình Hưng Hòa B, quận Bình Tân, TP.HCM. Lúc đó là 2h30 sáng, xưởng đang đóng kín cửa. Những người xung quanh chạy đến dập lửa nhưng không tiếp cận được đám cháy. Cháy cơ sở sản xuất nhựa nên lượng khói bốc ra rất nhiều. Những người sống ở khu vực chung quanh bị ngạt khói phải tìm đường thoát thân. Một phụ nữ sống ở nhà bên cạnh xưởng nhựa bị ngạt khói, dù được đưa đi cấp cứu nhưng đã tử vong.

Những đám cháy thường sinh ra rất nhiều khói đen mù mịt. Trong khói đó có rất nhiều khí độc như CO2, CO, muội than và các chất hữu cơ chưa cháy hết. Trong các đám cháy, các hợp chất hữu cơ không cháy hết sẽ biến đổi thành các hợp chất trung gian mang độc tố cực kỳ nguy hiểm. Nếu đám cháy xảy ra tại những nơi có nhựa tổng hợp hay các chất hữu cơ, những thành phần này sẽ kết hợp với nhau trong phản ứng hóa học, tạo ra chất độc hại mới.

Nếu hít phải quá nhiều CO2 sẽ bị ngạt khí, dẫn đến hôn mê và có thể tử vong. Khí CO sinh ra ít hơn CO2 nhưng nguy hiểm hơn rất nhiều, thường không có mùi và không có màu nên nạn nhân khó nhận biết là mình đã hít phải. Khi vào cơ thể, nó có thể kết hợp với chất Emotobin tạo ra Carbonemotobin. Chất này sẽ kết dính với oxy dẫn tới tình trạng thiếu oxy. Khi hít phải khí CO, hồng cầu sẽ chuyển từ đỏ sang đỏ tía, oxy giảm nghiêm trọng, nạn nhân bất tỉnh rất nhanh.

Khói độc làm cơ thể bị thiếu oxy, ngộ độc cấp tính, tiêu hao thể lực. Khói độc tác động trực tiếp đến hệ hô hấp, gây ra các triệu chứng khó thở, mất định hướng, mất tri giác, bị bỏng đường thở, rối loạn các chức năng. Người bị nhiễm khói độc ở mức độ nhẹ sẽ có những biểu hiện như thở dốc, buồn nôn, đau đầu; nhiễm khói độc ở mức độ trung bình sẽ bị đau đầu dữ dội, chóng mặt, rối loạn thần kinh, buồn nôn, ngất xỉu; nhiễm khói độc ở mức độ nặng sẽ bị ngất, hôn mê, co giật, loạn nhịp tim, trụy mạch và tử vong.

Người bị ngạt khí, trước khi tử vong, sẽ rơi vào trạng thái hôn mê như trong một giấc ngủ sâu, không cảm thấy đau đớn. Trong các đám cháy, phần lớn nạn nhân bị ngạt khí, rơi vào tình trạng hôn mê, sau đó tử vong trước khi cơ thể bị lửa đốt cháy.

Trong những đám cháy, khói và khí độc thường bốc lên cao, vùng thấp sát bên dưới sàn có ít khí độc hơn, còn không khí sạch để thở. Nhưng khi có cháy, nhiều người hoảng loạn nên cứ trong tư thế thẳng đứng lao vào đám khói, vì vậy dễ hít phải khói độc.

Làm gì để tránh ngạt khí?

Nguyên tắc cơ bản để thoát nạn là phải cố gắng ít hít phải khói độc nhất có thể: Không lao thẳng vào hướng khói phát ra mà tìm hướng thoát ra ở chiều ngược lại; cúi người xuống sàn thấp nhất có thể khi di chuyển để ít tiếp xúc với khói độc nhất; thấm ướt nước miếng vải che kín miệng và mũi để lọc không khí, tránh hít phải khói độc. Nếu có mặt nạ chống khói thì công cụ này sẽ giúp người bị nạn có thêm thời gian và cơ hội thoát ra khỏi đám cháy an toàn.

Sau khi xảy ra những đám cháy gây thảm họa nghiêm trọng, nhiều người tìm mua mặt nạ PCCC để đề phòng trường hợp khẩn cấp. Mặt nạ có tác dụng giúp người mang không hít phải khói độc trong một khoảng thời gian để tìm lối thoát hiểm hoặc chờ lực lượng cứu hộ tới giải cứu.

Mặt nạ PCCC có tác dụng bảo vệ đầu và mặt của người mang tránh khỏi khói, bụi, hơi lửa; lọc các loại khí độc, khói sinh ra trong đám cháy; hỗ trợ cung cấp oxy cho người sử dụng trong một khoảng thời gian. Phần mặt nạ được làm từ cao su mềm, ôm khít để khói không lọt vào trong; phần mắt kính được làm bằng kính hoặc nhựa trong suốt; mỗi loại mặt nạ có thiết kế bộ lọc khí khác nhau, bên trong bộ lọc khí có phin lọc được làm bằng than hoạt tính và sợi siêu mịn, có khả năng lọc khói độc CO, HCN, S, NO, Hbr…

Một số mẫu mặt nạ thiết kế thêm phần trùm đầu bảo vệ bên ngoài, được phủ một lớp màng nhôm có khả năng chống lại bức xạ nhiệt cao, bảo vệ toàn bộ vùng đầu.

Giá mặt nạ đắt hay rẻ tùy theo chất lượng lọc khói và thời gian cung cấp dưỡng khí cho người sử dụng. Có loại mặt nạ sử dụng được trong vòng 30 phút. Có loại lọc được triệt để khói độc, cung cấp dưỡng khí cho người sử dụng trong khoảng 60 phút. Hiện nay có bán nhiều loại mặt nạ PCCC, kiểu dáng, màu sắc, giá cả đa dạng. Có loại chỉ khoảng 100 ngàn đồng, có loại giá hàng triệu đồng.

Mặt nạ chống khói được rao bán khá nhiều trên các trang thương mại điện tử, các diễn đàn, trang mạng cá nhân. Để mua được mặt nạ chống khói đảm bảo chất lượng, người mua nên chọn những trang bán hàng uy tín, có bảo đảm; hoặc tìm mua ở những cửa hàng bán phụ kiện phòng cháy chữa cháy đã được cấp phép.

Nếu không may rơi vào một vụ cháy, có mặt nạ PCCC sẽ có thêm thời gian và cơ hội thoát tìm lối thoát nạn, hoặc đủ thời gian để chờ đợi lực lượng PCCC và CNCH tìm được mình và đưa ra khỏi đám cháy an toàn. Một điều cần lưu ý là mặt nạ PCCC là mặt hàng có thời hạn sử dụng. Để an toàn, hãy loại bỏ mặt nạ đã hết hạn sử dụng.

Khi cơ quan hô hấp không được bảo vệ trước khói độc, khí độc và hơi nóng sinh ra trong đám cháy, nhiều nạn đã bị bỏng hô hấp. Bỏng hô hấp là một trong những loại bng rất nặng và khó cấp cứu. Nội soi cho các nạn nhân bị bỏng hô hấp nặng, trong phổi có nhiều muội than.

Nếu có những triệu chứng sau là đã bị bỏng hô hấp loại vừa: mắt cay, nhìn mờ, giọng nói khàn, thở nhanh và khó, sổ mũi, chóng mặt, tức ngực, rối loạn hô hấp nặng, tím tái, nghe phổi có tiếng thở thô, tiếng rít; nạn nhân bị viêm phổi nặng, suy hô hấp và suy tim độ I, II. Nạn nhân bỏng nặng có các triệu chứng sau: giọng nói khàn nặng, khó thở nặng, có thể tắc thở, tím tái, tĩnh mạch cổ nổi, ho khàn hoặc có đờm đặc, khạc nước bọt thấy có màu xám hoặc đen, ngứa họng, buồn nôn và nôn, suy hô hấp và suy tim cấp nặng; phù phổi cấp dễ dẫn đến tử vong.

Nạn nhân thoát khỏi đám cháy có thể bị ngạt khói gây ngộ độc, hoặc bỏng hô hấp. Tổn thương sẽ biểu hiện chậm hơn, tác động tới cơ thể sẽ diễn ra sau đó. Dù đã thoát khỏi đám cháy mà không hề bị thương tích nào bên ngoài, nạn nhân chưa hẳn đã an toàn mà vẫn có thể gặp nguy hiểm đến sức khỏe do khói độc. Vì vậy, vẫn cần đưa nạn nhân tới cơ sở y tế để được kiểm tra tình trạng sức khỏe.

Bác sĩ Đặng Tất Thắng, Khoa Cấp cứu Bỏng, Bệnh viện Đa khoa Xanh Pôn, Hà Nội, cho biết trên SK&ĐS: Nguyên tắc sơ cứu nạn nhân ngạt khói là cần phải phục hồi hơi thở cho nạn nhân một cách đầy đủ và nhanh nhất. Trước tiên, sau khi đưa được nạn nhân thoát khỏi đám cháy, phải nhanh chóng đưa nạn nhân đến nơi có không khí trong lành và thoáng, kiểm tra nhịp thở và mạch đập của nạn nhân. Nếu nạn nhân thở yếu hoặc bất tỉnh, cần phải hà hơi thổi ngạt, nặng hơn thì đặt ống thở nội khí quản. Khi được đưa đến phòng cấp cứu, nạn nhân sẽ được cho thở oxy, kiểm tra nhịp thở, mạch đập và mức phản ứng.

Nạn nhân trong các vụ cháy cần được đưa đến phòng cấp cứu nhanh nhất có thể để hạn chế di chứng.