Ngoại giao Việt Nam trong tiến trình đổi mới và hội nhập quốc tế

Ngoại giao - Sứ mệnh xuyên suốt trong lịch sử dân tộc

Trong suốt lịch sử dựng nước và giữ nước, đối ngoại luôn giữ vai trò then chốt, không chỉ bảo vệ toàn vẹn lãnh thổ mà còn góp phần xây dựng và phát triển quốc gia. Tư tưởng "làm bạn với tất cả các nước dân chủ" do Chủ tịch Hồ Chí Minh khởi xướng đã đặt nền móng cho chính sách ngoại giao của Việt Nam, khẳng định phương châm sẵn sàng hợp tác, tôn trọng độc lập, chủ quyền và cùng phát triển.

Ngày nay, tư tưởng này được kế thừa và phát triển, Việt Nam đã và đang thực sự “là bạn, là đối tác tin cậy của tất cả các nước và là thành viên tích cực, có trách nhiệm của cộng đồng quốc tế”.

Trong bối cảnh hội nhập, toàn cầu hóa ngày càng sâu rộng hiện nay, ngoại giao Việt Nam tiếp tục thực hiện sứ mệnh mới, góp phần tạo dựng và giữ vững môi trường hòa bình, ổn định, bảo vệ vững chắc Tổ quốc; đồng thời linh hoạt, sáng tạo tìm ra phương cách mới để thúc đẩy hợp tác quốc tế, tạo điều kiện thuận lợi để xây dựng và phát triển kinh tế, nâng cao vị thế và gia tăng tiềm lực cho đất nước, sớm hiện thực hóa mục tiêu xây dựng chủ nghĩa xã hội.

Kiên định đường lối đối ngoại độc lập, tự chủ, hòa bình, hợp tác và phát triển, đa phương hóa, đa dạng hóa, chủ động và tích cực hội nhập quốc tế, vì lợi ích quốc gia - dân tộc, trong gần 40 năm đổi mới, công tác đối ngoại, ngoại giao đã đạt được "những kết quả, thành tựu quan trọng, có ý nghĩa lịch sử" như đánh giá của cố Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng tại Hội nghị Ngoại giao lần thứ 32 tháng 12/2023, góp phần tạo dựng cục diện đối ngoại rộng mở, thành công của đất nước.

Những thành tựu nổi bật

Quan hệ ngoại giao không ngừng được mở rộng, đi vào chiều sâu. Đến nay, Việt Nam đã thiết lập quan hệ ngoại giao với 193 quốc gia trên thế giới, trong đó có 30 đối tác chiến lược và đối tác toàn diện.

Quan hệ kinh tế được mở rộng với hơn 230 quốc gia và vùng lãnh thổ, cùng với việc ký kết 16 Hiệp định Thương mại Tự do (FTA), bao gồm nhiều FTA thế hệ mới. Những thành tựu này không chỉ giúp Việt Nam gắn kết sâu rộng vào chuỗi giá trị toàn cầu mà còn mở ra nhiều cơ hội thúc đẩy thương mại, đầu tư và chuyển giao công nghệ.

Việt Nam đã khẳng định vị thế của mình trong nhiều tổ chức và cơ chế quốc tế lớn như Liên Hợp Quốc, ASEAN, APEC, và UNESCO. Đặc biệt, vai trò thành viên không thường trực Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc (nhiệm kỳ 2020 - 2021) và sự tham gia tích cực vào Hội đồng Nhân quyền Liên hợp quốc đã minh chứng cho cam kết của Việt Nam trong việc thúc đẩy hòa bình, hợp tác và bảo vệ quyền con người trên phạm vi toàn cầu.

Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Bùi Thanh Sơn nhận định, việc nâng tầm, nâng cấp quan hệ với các đối tác chủ chốt, quan trọng cùng các hoạt động đối ngoại cấp cao sôi động trong những năm qua, nhất là từ đầu nhiệm kỳ Đại hội XIII đã góp phần tạo nên tầm vóc chiến lược mới, đưa hợp tác đi vào chiều sâu, tạo nền tảng vững chắc cho sự phát triển lâu dài và bền vững của các mối quan hệ.

“Đối ngoại, ngoại giao đa phương đã trưởng thành mạnh mẽ, khẳng định Việt Nam là một thành viên tích cực, có trách nhiệm của cộng đồng quốc tế. Không chỉ tổ chức thành công nhiều sự kiện quốc tế lớn như ASEAN, APEC,… ngoại giao còn hoàn thành nhiều trọng trách quốc tế tại các cơ chế quốc tế như Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc, Hội đồng Nhân quyền Liên Hợp Quốc, UNESCO…”, Phó Thủ tướng nói.

Đặc biệt đối ngoại, ngoại giao đã chủ động, tích cực đưa ra nhiều ý tưởng, sáng kiến, tham gia vào giải quyết các vấn đề chung của khu vực và thế giới, tham gia ngày càng sâu vào các hoạt động gìn giữ hòa bình, cứu hộ cứu nạn quốc tế.

Trong phục vụ phát triển và hội nhập quốc tế, cùng với việc huy động nguồn lực quan trọng cho phát triển như FDI, ODA, đối ngoại, ngoại giao đã góp phần đưa Việt Nam trở thành mắt xích trong nhiều liên kết kinh tế khu vực và toàn cầu với việc ký kết, tham gia các thỏa thuận, khuôn khổ kinh tế quan trọng.

Đồng thời, ngành ngoại giao đã tích cực phối hợp chặt chẽ với các bộ, ngành trong thúc đẩy hội nhập quốc tế trên các lĩnh vực an ninh - quốc phòng, xã hội, văn hóa, khoa học - công nghệ..., đưa Việt Nam hội nhập vào dòng chảy chung của thế giới.

Cùng với quốc phòng, an ninh, đối ngoại, ngoại giao đã góp phần thực hiện nhiệm vụ "trọng yếu, thường xuyên" là giữ vững môi trường hòa bình, ổn định, bảo vệ Tổ quốc, bảo vệ hòa bình từ sớm, từ xa.

Chúng ta đã nỗ lực để cùng các nước láng giềng xây dựng đường biên giới hòa bình, hữu nghị, hợp tác và phát triển. Chúng ta đã đấu tranh kiên quyết, kiên trì, kịp thời, hiệu quả đối với hoạt động vi phạm chủ quyền, quyền và lợi ích hợp pháp của chúng ta trên biển; đồng thời chủ động, tích cực thúc đẩy đàm phán, hợp tác giải quyết những vấn đề tồn tại, thực hiện tốt DOC, tích cực tham gia xây dựng COC thực chất, hiệu quả phù hợp với luật pháp quốc tế, trong đó có UNCLOS 1982.

Ngoại giao văn hóa, thông tin đối ngoại đã góp phần đưa "sức mạnh mềm" Việt Nam, quảng bá mạnh mẽ hình ảnh đất nước, con người, thành tựu đổi mới và bản sắc văn hóa Việt Nam ra thế giới.

Công tác người Việt Nam ở nước ngoài góp phần thực hiện chính sách chăm lo của Đảng và Nhà nước đối với cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài, củng cố đại đoàn kết dân tộc, huy động nhiều nguồn lực của cộng đồng cho phát triển đất nước và bảo vệ Tổ quốc.

Chúng ta cũng đã thực hiện tốt việc bảo hộ công dân ta ở nước ngoài, nhất là khi xảy ra xung đột, chiến tranh, dịch bệnh trên thế giới.

Theo Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Bùi Thanh Sơn, tình hình thế giới đang chuyển biến nhanh chóng, với nhiều cơ hội và thách thức đan xen. Trong bối cảnh đó, mục tiêu và nhiệm vụ quan trọng nhất của ngoại giao thời gian tới là tranh thủ tối đa và tiếp tục củng cố cục diện đối ngoại thuận lợi, đưa đất nước vào dòng chảy của thời đại, tạo đột phá để thực hiện thắng lợi các mục tiêu chiến lược đến năm 2030 và 2045 mà Đại hội XIII đã đề ra.

Nhìn lại những chặng đường đã qua, ngoại giao Việt Nam đã tạo nên những bước đột phá quan trọng, giúp nâng cao vị thế và sức mạnh của đất nước. Trong giai đoạn tới, với tinh thần sáng tạo, chủ động và trách nhiệm, ngành ngoại giao sẽ tiếp tục đóng vai trò then chốt, góp phần đưa Việt Nam trở thành một quốc gia hùng mạnh, thịnh vượng và giữ vững bản sắc trong dòng chảy toàn cầu hóa.

Sứ mệnh của ngoại giao không chỉ là cầu nối giữa Việt Nam và thế giới, mà còn là nguồn lực quan trọng để thực hiện khát vọng xây dựng một đất nước hùng cường vào giữa thế kỷ XXI./.