Phát triển nguồn nhân lực có kỹ năng nghề cao phục vụ phát triển kinh tế - xã hội

Thiếu nguồn lao động có kỹ năng nghề cao

Theo đại diện Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội, sau những năm đổi mới, hiện lực lượng lao động đã tăng gấp đôi, từ 27 triệu năm 1986 lên 51,4 triệu. Dân số Việt Nam đang ở thời kỳ vàng, nhưng chất lượng lao động chưa bắt kịp số lượng khi tỷ lệ lao động qua đào tạo thấp, chỉ hơn 26%.

Từ bất cập trong cơ cấu đào tạo dẫn đến thị trường lao động Việt Nam dư thừa người có kỹ năng thấp và thiếu lao động kỹ thuật cao. Đại dịch COVID-19 vừa qua đã bộc lộ những hạn chế trình độ kỹ năng khiến lao động Việt gặp nhiều khó khăn khi dịch chuyển việc làm, trong khi lưới an sinh chưa đủ sức đảm đương chống đỡ rủi ro cho người lao động. Nếu không sớm thay đổi đào tạo, bù đắp các kỹ năng cho người lao động, có thể dẫn tới nguy cơ mất tính cạnh tranh.

Ông Nguyễn Xuân Sơn, Giám đốc vận hành Manpower Group Việt Nam (tập đoàn tuyển dụng và tư vấn nhân sự) cho rằng, nhân công "giá rẻ" vừa là điểm thu hút nhưng cũng là điểm yếu về thích nghi của lao động Việt Nam khi doanh nghiệp nước ngoài đưa công nghệ mới vào sản xuất. Theo khảo sát, khoảng 57% số doanh nghiệp gặp khó khăn trong tuyển dụng nhân lực chất lượng cao. Về nguyên nhân, trước kia, lương là yếu tố hàng đầu, nhưng giờ là chế độ phúc lợi, chính sách như làm việc linh hoạt thời gian... Doanh nghiệp vì thế cần cải thiện linh hoạt chế độ, môi trường làm việc, cơ hội phát triển kỹ năng để giữ chân người lao động.

Đại diện nhiều doanh nghiệp bày tỏ lo ngại tình trạng thiếu nhân lực chất lượng cao, trong khi đang cần tuyển dụng hàng nghìn vị trí nhân sự khi mở rộng sản xuất. Ông Nguyễn Việt Quang, Tổng Giám đốc Vingroup cho hay: Hai năm tới, doanh nghiệp này cần khoảng 100.000 người, trong đó 20% là nhân sự cao cấp đã qua đào tạo, ít nhất là tốt nghiệp đại học. Nhà nước cần sớm có chính sách hỗ trợ doanh nghiệp trong tuyển dụng, đào tạo nhân sự chất lượng cao. Về lâu dài, doanh nghiệp thông qua hệ thống giáo dục sẵn có lẫn hoạt động sản xuất, kinh doanh trải dài khắp nước sẵn sàng hỗ trợ đào tạo nhân sự.

Khảo sát độc lập của Manpower Group Việt Nam công bố mới đây, cho biết, lao động có kỹ năng tay nghề cao chỉ đạt 11,6%. Chỉ 5% số lao động có trình độ tiếng Anh trong bối cảnh hội nhập sẽ là nhiều hạn chế, chưa đủ cạnh tranh với lao động khu vực. Thu nhập bình quân của lao động Việt Nam khoảng 300 USD/tháng, tương đương bảy triệu đồng, thấp hơn khá nhiều so với lao động trong khu vực (1.992 USD) và thế giới (2.114 USD).

Xây dựng Đề án "Nâng tầm kỹ năng lao động Việt Nam đến năm 2030, định hướng đến năm 2045"

Trong bối cảnh các doanh nghiệp thường xuyên phải đổi mới công nghệ do tác động của cách mạng công nghiệp 4.0. Trong dài hạn, với sự tăng trưởng kinh tế cao, việc phát triển, nâng cao kỹ năng nghề nghiệp cho thanh niên, lao động trẻ là điều cần thiết để tạo sự chuyển biến nhanh chóng về chất của lực lượng lao động.

Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội đang lấy ý kiến dự thảo Đề án "Nâng tầm kỹ năng lao động Việt Nam đến năm 2030, định hướng đến năm 2045". Mục tiêu tổng quát của đề án này là chuẩn hóa và phát triển kỹ năng nghề cho người lao động. Từ đó, giúp hình thành nguồn nhân lực có chất lượng, nhất là nhân lực có trình độ kỹ năng nghề cao. Đồng thời, nâng cao năng suất lao động, tăng năng lực cạnh tranh quốc gia, đáp ứng yêu cầu phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội, thích ứng với cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 và hội nhập quốc tế. Nâng xếp hạng chỉ số kỹ năng lao động Việt Nam để bắt kịp, cùng tiến với các nước ASEAN - 4 (Indonesia, Malaysia, Thái Lan, Philippines) và tiếp cận các nước phát triển.

Nổi bật trong dự thảo Đề án "Nâng tầm kỹ năng lao động Việt Nam đến năm 2030, định hướng đến năm 2045" là chính sách cho vay ưu đãi và cấp phát thẻ phát triển kỹ năng nghề có giá trị tương đương từ một - ba tháng lương tối thiểu vùng cho người lao động. Các mức hỗ trợ, ưu đãi tùy theo độ tuổi và nhu cầu của người lao động. Các nhà giáo, đánh giá viên kỹ năng nghề có nhu cầu đào tạo, bồi dưỡng, nâng cao trình độ kỹ năng nghề gắn với đánh giá, cấp chứng chỉ kỹ năng nghề quốc gia được cấp thẻ phát triển kỹ năng nghề một lần trị giá ba tháng lương cơ sở. Các chuyên gia có kỹ năng, trình độ cao đáp ứng một số tiêu chí đưa ra sẽ được nhận mức hỗ trợ bằng ba tháng lương tối thiểu vùng.

Mục tiêu sẽ chuẩn hóa trình độ kỹ năng nghề quốc gia cho khoảng 50% lực lượng lao động. Ưu tiên người lao động làm việc trong các ngành, nghề thuộc lĩnh vực công nghiệp mũi nhọn, ứng dụng công nghệ mới, công nghệ cao, các ngành nghề kinh tế trọng điểm, ưu tiên, chương trình phát triển kinh tế xã hội bền vững. Bên cạnh đó là nâng cao chất lượng lao động qua đào tạo, bồi dưỡng, nâng cao kỹ năng nghề gắn với đánh giá, cấp chứng chỉ kỹ năng nghề quốc gia, bảo đảm hơn 90% lực lượng lao động được chuẩn hóa, đáp ứng yêu cầu của thị trường lao động trong nước và quốc tế.

85% người lao động được đào tạo, bồi dưỡng, nâng cao trình độ kỹ năng nghề gắn với đánh giá, công nhận trình độ kỹ năng nghề quốc gia có việc làm, duy trì việc làm tại doanh nghiệp. Trong đó, có 90% được doanh nghiệp tuyển dụng và sử dụng hài lòng về chất lượng, 90% số lao động được tuyển dụng, sử dụng, trả tiền công, tiền lương theo trình độ kỹ năng nghề.

Cùng với đó, Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội đưa ra tám nhóm nhiệm vụ và giải pháp cụ thể để hoàn thành các nhiệm vụ trong thời gian tới như hoàn thiện thể chế, xây dựng tiêu chuẩn kỹ năng nghề quốc gia và nâng cao năng lực hệ thống đánh giá, cấp chứng chỉ kỹ năng nghề quốc gia, ăng cường hợp tác quốc tế, nghiên cứu khoa học về phát triển kỹ năng lao động Việt Nam và tư vấn, định hướng nghề nghiệp cho người lao động…/.