Robot AI - Lời giải cho bài toán chăm sóc dân số già hóa của Nhật Bản

Robot hình người nặng 150 kg (330 lb) có tên AIREC là nguyên mẫu "điều dưỡng viên" trong tương lai để ứng phó với tình trạng dân số già hóa nhanh chóng của Nhật Bản và thiếu hụt nhân viên nghiêm trọng.

“Với xu hướng già hóa dân số và tỷ lệ sinh giảm, chúng ta sẽ cần sự hỗ trợ của robot trong việc chăm sóc y tế và người già cũng như trong cuộc sống hàng ngày của chúng ta", Giáo sư Shigeki Sugano của Đại học Waseda, người đứng đầu nghiên cứu của AIREC với nguồn tài trợ của chính phủ Nhật Bản, cho biết.

Nhật Bản hiện là quốc gia có tốc độ già hóa dân số nhanh nhất thế giới với tỷ lệ sinh giảm, dân số trong độ tuổi lao động giảm và các chính sách hạn chế nhập cư.

Theo dữ liệu từ Bộ Y tế Nhật Bản, số lượng trẻ sơ sinh chào đời trong năm 2024 đã giảm năm thứ 9 liên tiếp, giảm 5% xuống mức thấp kỷ lục là 720.988 bé. Trong khi đó, ngành điều dưỡng đang phải gặp nhiều thách thức trong việc tuyển dụng nhân lực. Dữ liệu của chính phủ Nhật Bản cho thấy tỷ lệ ứng viên cho mỗi công việc trong lĩnh vực này chỉ là 1 trên 4,25, thấp hơn nhiều so với tỷ lệ việc làm trên ứng viên tổng thể của cả nước là 1,22.

Chính phủ Nhật Bản đã phải tìm đến lao động nước ngoài để giúp lấp đầy khoảng trống này. Mặc dù số lượng lao động nước ngoài trong lĩnh vực này đã tăng lên trong những năm qua, nhưng vẫn chỉ đạt khoảng 57.000 vào năm 2023, chiếm chưa đến 3% tổng lực lượng lao động trong lĩnh vực này.

"Chúng tôi hầu như không thể thoát khỏi tình trạng này và trong 10 - 15 năm nữa, tình hình sẽ trở nên rất ảm đạm", Takashi Miyamoto, Giám đốc tại Zenkoukai, một đơn vị vận hành các cơ sở chăm sóc người cao tuổi, cho biết. "Công nghệ là cơ hội tốt nhất để ngăn chặn điều đó".

Zenkoukai đã tích cực áp dụng các công nghệ mới, nhưng việc sử dụng robot cho đến nay vẫn còn hạn chế.

Tại một cơ sở ở Tokyo, một con robot có kích thước bằng búp bê có thể hỗ trợ nhân viên chăm sóc bằng cách hát các bài hát nhạc pop và hướng dẫn người cao tuổi thực hiện các bài tập giãn cơ đơn giản, trong khi những nhân viên chăm sóc có thể tập trung thực hiện các nhiệm vụ cấp thiết khác.

Một trong những ứng dụng thiết thực nhất của công nghệ chăm sóc hỗ trợ điều dưỡng hiện nay là cảm biến giấc ngủ được đặt dưới nệm của người cao tuổi để theo dõi tình trạng ngủ của họ, giúp giảm bớt nhu cầu nhân viên phải đi kiểm tra vào ban đêm.

Mặc dù robot hình người như Optimus của Tesla sẽ sớm ra mắt trong tương lai gần, Sugano cho biết các robot có thể tương tác vật lý an toàn với con người đòi hỏi độ chính xác và trí thông minh cao hơn nhiều.

"Robot hình người đang được phát triển trên toàn thế giới. Nhưng chúng hiếm khi tiếp xúc trực tiếp với con người. Chúng chỉ làm việc nhà hoặc thực hiện một số công việc trong dây chuyền sản xuất nhà máy", Sugano, đồng thời cũng là Chủ tịch của Hiệp hội Robot Nhật Bản, cho biết.

Robot AIREC của Shigeki Sugano có khả năng hỗ trợ một người ngồi dậy hoặc đi tất, làm trứng rán, gấp quần áo và một số công việc hữu ích khác trong nhà.

Nhưng Shigeki Sugano không mong đợi AIREC sẽ sẵn sàng sử dụng trong các cơ sở chăm sóc điều dưỡng và y tế cho đến khoảng năm 2030 với mức giá cao không dưới 10 triệu yên (67.000 đô la) ban đầu.

Takaki Ito, một nhân viên chăm sóc tại một cơ sở của Zenkoukai, bày tỏ lạc quan nhưng thận trọng về tương lai của điều dưỡng robot.

"Nếu chúng ta có những robot AI có thể nắm bắt được điều kiện sống và đặc điểm cá nhân của từng người được chăm sóc thì chúng có thể trực tiếp cung cấp dịch vụ chăm sóc điều dưỡng", ông nói.

"Nhưng tôi không nghĩ robot có thể hiểu mọi thứ về chăm sóc điều dưỡng. Tôi hy vọng một tương lai mà robot và con người cùng nhau làm việc để cải thiện dịch vụ chăm sóc điều dưỡng", Takaki Ito nhấn mạnh./.