Bên cạnh những bày tỏ lo lắng về một cuộc "sụp đổ" kinh tế, cũng có nhiều ý kiến lạc quan cho rằng "khủng hoảng COVID-19" có thể là cơ hội tự đổi mới, tìm thấy một thế cân bằng mới, giúp chúng ta tìm được phương thức mới trong sản xuất và kinh doanh, không để ''cách làm kinh tế cũ'', ''mô hình cũ'' dẫn dắt cuộc chơi. Minh chứng là hàng ngàn công ty đã xây dựng các kế hoạch quản lý khủng hoảng, nhiều trong số đó chuyển sang không gian làm làm việc hoàn toàn ảo. Thực tế không thể tránh khỏi những ảnh hưởng của dịch bệnh COVID-19, cách chúng ta nhìn nhận, triển khai linh hoạt trong sản xuất và kinh doanh sẽ là chìa khóa giảm thiếu tối đa thiệt hại về suy thoái kinh tế thời corona.
Khủng hoảng kinh tế thời COVID-19
Trong gần 3 tháng qua, nhân loại đang trải qua những tác động lây lan của loại dịch bệnh SAR-CoV-2 có tên là COVID-19. Những ảnh hưởng của COVID-19 là rất rõ ràng, nó tác động vào kinh tế - xã hội của mỗi quốc gia. Hầu hết các nhà kinh tế đều dự báo COVID-19 sẽ kích hoạt một sự suy thoái kinh tế. Tuần cuối tháng 3, Quỹ Tiền tệ quốc tế (IMF) dự báo tăng trưởng toàn cầu sẽ giảm trong năm nay, và thế giới đang đối mặt với "một trận suy thoái tương đương, hoặc tệ hơn khủng hoảng tài chính 2008".
Theo nhận định của hãng tin AFP, khủng hoảng virus corona sẽ nặng nề hơn khủng hoảng 2008, vì lần này, không chỉ có hệ thống tài chính, mà toàn bộ nền kinh tế thực (real economy) cũng bị ảnh hưởng sâu rộng, bởi vì hàng trăm triệu người phải nghỉ làm, tự cách ly trong nhà để ngừa lây nhiễm, khiến nền sản xuất sụp đổ, và mức cầu cũng sụt giảm theo.
Hãng tin Reuters cho biết, Tổ chức Lao động quốc tế (ILO) ước tính thế giới sẽ có gần 25 triệu người thất nghiệp vì đại dịch COVID-19. Nhìn lại trong tương quan với năm 2008-2009, cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu khi đó khiến 22 triệu người rơi vào tình trạng thất nghiệp. Tổng giám đốc ILO Guy Ryder cho rằng: "Đây không còn là cuộc khủng hoảng y tế toàn cầu. Dịch COVID-19 sẽ dẫn đến cuộc khủng hoảng thị trường lao động nghiêm trọng và khủng hoảng kinh tế gây ảnh hưởng rất lớn đến con người".
Nhiều nhà kinh tế của Phố Wall cũng chia sẻ dự báo đó. Goldman Sachs ước tính sản lượng kinh tế của Mỹ sẽ giảm 24% trong tháng 4 - 6 so với năm trước, riêng tỉ lệ thất nghiệp có thể đạt 9% trong những tháng tới.
Tại Mỹ đã có 3,3 triệu đơn xin trợ cấp thất nghiệp được ghi nhận hôm 16/3. Tiếp hôm 2/4, Bộ Lao động Mỹ thông báo đã tiếp nhận 6,6 triệu đơn xin trợ cấp mới vì dịch bệnh từ virus corona chủng mới (COVID-19), đưa tổng số dân đăng ký hỗ trợ thất nghiệp của Mỹ lên 10 triệu người.
Tại Việt Nam, theo thống kê của Cục Quản lý đăng ký kinh doanh - Bộ Kế hoạch và Đầu tư, chỉ trong 2 tháng đầu năm nay đã có tới 16.151 doanh nghiệp tạm ngừng kinh doanh có thời hạn, tăng 19,5% so với cùng kỳ năm trước. Cùng với đó, 2.807 doanh nghiệp hoàn tất thủ tục giải thể. Đây là tháng đầu tiên hoạt động sản xuất kinh doanh của nhiều doanh nghiệp ghi nhận những tác động của dịch COVID-19.
Sản xuất và kinh doanh linh hoạt – hướng đi cho các doanh nghiệp
Trong tình trạng kinh tế bị ảnh hưởng nghiêm trọng bởi dịch bệnh, nhiều doanh nghiệp đã tìm ra được lối đi cho mình, thắp lên những hy vọng cho việc phục hồi kinh tế của doanh nghiệp nói riêng và của quốc gia nói chung. Sản xuất và kinh doanh linh hoạt đang là đích nhắm của các doanh nghiệp.
Sự linh hoạt trong kinh doanh được hiểu rộng ra là sự linh hoạt trong tổ chức. Đó là khả năng của một doanh nghiệp có thể thích ứng, linh hoạt và sáng tạo thông qua một môi trường thay đổi. Các doanh nghiệp linh hoạt phản ứng nhanh với các cơ hội hoặc các mối đe dọa, cho dù nội bộ (ví dụ như là thất bại trong hoạt động kinh doanh) hoặc bên ngoài (ví dụ: thay đổi trong xu hướng hoặc thị trường cạnh tranh). Tỷ phú Bill Gates - Chủ tịch tập đoàn Microsoft lừng danh thế giới đã từng nói "Success today requires the ability and drive to constantly rethink, reinvigorate, react, and reinvent" (tạm dịch: Thành công ngày hôm nay đòi hỏi khả năng và nỗ lực để liên tục suy nghĩ lại, tái tạo, phản ứng và đổi mới).
Các đặc điểm cốt lõi khác của các tổ chức linh hoạt là:
Lấy khách hàng trung tâm: Các tổ chức linh hoạt điều chỉnh dịch vụ và sản phẩm của họ theo nhu cầu của khách hàng. Họ mong muốn cơ cấu lại các nguồn lực và hệ thống hoạt động để thích ứng với nhu cầu của khách hàng. Các doanh nghiệp phải lắng nghe và hành động với sự đồng cảm để hỗ trợ khách hàng cảm thấy an toàn và được bảo vệ giữa một đại dịch mang đến sự không chắc chắn và bất an cho mọi người. Sự linh hoạt có thể được định nghĩa là khả năng đáp ứng nhanh chóng và thích ứng với các hoàn cảnh thay đổi trên thị trường và môi trường theo những cách hiệu quả nhất về chi phí mà không mất hướng đi hoặc tầm nhìn.
Củng cố tính năng động của nhóm ổn định: Các tổ chức linh hoạt tập trung vào việc xây dựng các nhóm phối hợp tốt, phản ứng tập thể với các khủng hoảng và thay đổi. Họ đạt được điều đó bằng cách thúc đẩy sự rõ ràng trong phân chia nhiệm vụ và trách nhiệm, và bằng cách tạo ra các hệ thống và quy trình nội bộ ổn định.
Nuôi dưỡng một tư duy liên tục phát triển: Các tổ chức linh hoạt hoan nghênh thất bại như một phần của việc học hỏi và không coi đó là một trở ngại cho sự tiến bộ của tổ chức.
Đặc tính linh hoạt cũng rất hiệu quả đổi với ngành sản xuất. Khái niệm sản xuất linh hoạt (Agile manufacturing) là một khái niệm mới trong thời đại Chuyển đổi số đã cho phép các công ty đẩy nhanh tốc độ đổi mới và biến tốc độ và sự linh hoạt trong sản xuất thành lợi thế cạnh tranh. Đây là thời đại mà các nhà máy được kết nối thông minh với các giải pháp công nghệ cao để lên kế hoạch và quản lý tốt hơn các nguồn lực và quy trình. Về cơ bản, đây là một cách tiếp cận hoặc chiến lược hiện đại được các nhà sản xuất sử dụng để đáp ứng nhanh chóng nhu cầu thay đổi của khách hàng và nhu cầu thị trường. Có nhiều yếu tố cho phép bạn trở thành một nhà Sản xuất linh hoạt – thiết kế sản phẩm theo mô đun và tập trung vào khách hàng, công nghệ thông tin, đối tác của công ty và văn hóa tri thức. Sản xuất linh hoạt là khả năng tồn tại và phát triển trong một môi trường cạnh tranh đang thay đổi liên tục bằng cách phản ứng nhanh chóng và hiệu quả theo sự biến động của thị trường được điều chỉnh bởi những nhu cầu sản phẩm và dịch vụ được thiết kế bởi khách hàng. Điều này có nghĩa là sản xuất linh hoạt có thể đáp ứng sự đa dạng của thị trường và nhanh chóng giới thiệu những sản phẩm mới. Sản phẩm có độ tương thích với nhu cầu cao của thị trường cũng được xem như yếu tố khoảng cách trong hệ thống sản xuất linh hoạt.
Một số ví dụ chúng ta có thể thấy thực tế :
- 3M đang sản xuất tối đa mặt nạ N95, tăng gấp đôi sản lượng toàn cầu lên mức 1,1 tỷ mỗi năm, tương đương 100 triệu mỗi tháng. Con số này bao gồm 35 triệu mỗi tháng tại Hoa Kỳ và chỉ trong thời gian bảy ngày 3M đã giao 10 triệu khẩu trang N95 cho các cơ sở chăm sóc sức khỏe ở các bang trên toàn quốc. Công ty đã đưa ra các khoản đầu tư và hành động bổ sung sẽ cho phép công ty tăng gấp đôi công suất một lần nữa, lên 2 tỷ trên toàn cầu trong vòng 12 tháng tới ...
- Chuỗi cửa hàng tiện lợi 7-Eleven tuyên bố đã bổ sung tới 20.000 nhân viên tại các cửa hàng của mình để theo kịp nhu cầu gia tăng và giữ cho các cửa hàng sạch sẽ để đối phó với sự bùng phát của coronavirus. Công ty dự đoán một số công việc mới sẽ tập trung vào các đơn đặt hàng giao hàng, và công ty đang tăng khả năng tiếp cận các dịch vụ giao hàng cho các nhu yếu phẩm, như tạp hóa hoặc thuốc, cũng như đồ ăn nhẹ và đồ uống.
- Các hãng ô tô lớn trên thế giới đã chuyển sang sản xuất khẩu trang, mặt nạ và thiết bị y tế chỉ trong thời gian ngắn để đáp ứng với thị trường. Một trong số đó là công ty Ford đã dừng lắp ráp ô tô để hỗ trợ sản xuất thiết bị y tế. Ford đã phác thảo kế hoạch giao lại một số dây chuyền sản xuất của mình theo hướng sản xuất các thiết bị y tế rất cần thiết bao gồm khẩu trang bảo vệ, thiết bị lọc không khí cá nhân và hệ thống máy thở cho các đơn vị chăm sóc đặc biệt. Nhà sản xuất ô tô cho biết họ sẽ hợp tác với 3M để tăng quy mô lắp ráp mặt nạ làm sạch không khí được cung cấp năng lượng, các gói gắn ở eo lưng để chuyển không khí sạch vào một chiếc mũ kín và mặt nạ cho nhân viên y tế cần bảo vệ trong thời gian dài. Ford cũng sẽ hợp tác với GE Health để chế tạo các phiên bản đơn giản hóa của máy thở oxi.
- Mới đây, Tập đoàn Vingroup cũng công bố quyết định triển khai việc sản xuất máy thở các loại (Xâm nhập và Không Xâm nhập) và máy đo thân nhiệt nhằm cung ứng cho thị trường Việt Nam. Tập đoàn Vingroup đã ký kết hợp đồng license với hãng Medtronic của Mỹ để được sử dụng thiết kế Máy thở Xâm nhập nhãn hiệu P560, đồng thời bắt tay vào nghiên cứu Máy thở Không Xâm nhập dựa theo thiết kế do trường Đại học MIT (Mỹ) chia sẻ cho cộng đồng.
3 yếu tố thúc đẩy doanh nghiệp cần linh hoạt trong khủng hoảng COVID-19
Cuộc khủng hoảng COVID-19 hiện nay đã đặt ra nhiều thách thức cho các doanh nghiệp. Nhiều công ty đã bị ảnh hưởng về tài chính và nền kinh tế toàn cầu được dự đoán sẽ đạt mức 1 nghìn tỷ đô la (theo Diễn đàn Kinh tế Thế giới). Để vượt qua tất cả những gánh nặng này, các công ty sản xuất và kinh doanh đang trở nên linh hoạt hơn. Khi dịch COVID-19 phát triển thành đại dịch, các công ty đã thực hiện các biện pháp quyết liệt để bảo vệ nhân viên và khách hàng của mình trong một thông báo ngắn gọn.
Thực tế, hầu hết các doanh nghiệp phải mất một thời gian dài để đưa ra quyết định và sau đó hành động. Có nhiều doanh nghiệp đã hành động nhưng cũng không ít các doanh nghiệp vẫn còn loay hoay không biết nên làm như thế nào. Ba yếu tố sau đây như một lời "kêu gọi" các doanh nghiệp không thể chần chừ thêm được nữa, cần phải linh hoạt ngay càng nhanh càng tốt. Đó là: (i) Nhu cầu của nhân viên; (ii) Kỳ vọng của khách hàng; (iii) và Sự cần thiết phải sống sót sau khủng hoảng.
Giải quyết và đáp ứng nhu cầu của nhân viên
Nhu cầu lớn nhất của nhân viên trong cuộc khủng hoảng sức khỏe là gì? Giữ sức khỏe, cảm thấy an toàn và gần gũi với người thân chắc chắn là những ưu tiên lớn nhất của họ. Đó là lý do tại sao các doanh nghiệp tìm cách thích nghi với những nhu cầu này và bảo vệ sức khỏe của nhân viên. Đây là một số ví dụ về cách các công ty đã thay đổi chính sách và thực tiễn của họ để đáp ứng các nhu cầu này cho đến nay:
- Tạo ra các đội quản lý khủng hoảng COVID-19.
- Xây dựng các chính sách COVID-19 với các quy tắc văn phòng để tránh lây lan vi-rút.
- Điều chỉnh hoặc xây dựng các chính sách làm việc tại nhà để đáp ứng với hoàn cảnh hiện tại.
- Mở rộng các công cụ ảo của mình để chuyển đổi suôn sẻ đến một nơi làm việc hoàn toàn xa xôi.
Trong trường hợp làm việc tại nhà không phải là một lựa chọn thực tế, chẳng hạn như trong các dịch vụ sản xuất hoặc bán lẻ, các công ty đã đưa ra các loại thay đổi khác cho các chính sách hiện có. Chẳng hạn, Walmart và Starbucks, khi bắt đầu đại dịch, đã đưa ra một gói nghỉ ốm hào phóng hơn cho nhân viên của họ, cho thấy rằng họ ưu tiên cho sức khỏe và an ninh của họ.
Một ví dụ khác, Facebook và các công ty khác đã hạn chế khách truy cập văn phòng để hạn chế sự lây lan của COVID-19 trong các cơ sở. Khi các tình trạng dịch diễn biến nhanh đến mứccác quy định và biện pháp phòng ngừa trở nên nhanh chóng lỗi thời, các công ty cần phải xem xét đưa ra các biện pháp mới.
Bằng cách linh hoạt và sẵn sàng lắng nghe và giúp đỡ, doanh nghiệp sẽ có thể xác định nhu cầu của nhân viên trong tương lai và hành động nhanh chóng theo tình hình dịch (ví dụ: chính sách mới, quy định an toàn, v.v..).
Hiểu nhu cầu và mong đợi của khách hàng
Cuộc khủng hoảng kinh tế xã hội đang diễn ra cũng ảnh hưởng đến hành vi của người tiêu dùng. Hầu hết các cửa hàng vật lý đang đóng cửa cho đến khi có thông báo mới và nhiều công ty, ví dụ như trong lĩnh vực khách sạn hoặc giải trí, đã đóng băng dịch vụ của họ để tôn trọng các quy tắc cách ly xã hội và tự cô lập. Để đáp lại nhu cầu của khách hàng, một số doanh nghiệp đang cung cấp các giải pháp kỹ thuật số hoặc đang thay đổi dịch vụ của họ. Một số doanh nghiệp đã thực hiện hỗ trợ khách hàng bằng hình thức trực tuyến, giao dịch online, với các tùy chọn nhắn tin trực tiếp và/hoặc gọi video.
Những doanh nghiệp khác, ví dụ trong lĩnh vực bán lẻ hoặc cung ứng, đã bắt đầu mở rộng và điều chỉnh các dịch vụ giao hàng để đáp ứng và thích ứng với mong đợi của khách hàng. Ngoài ra, một số công ty đáp ứng nhanh chóng nhu cầu của khách hàng và cung cấp miễn phí một số sản phẩm của họ để hỗ trợ khách hàng trong những thời điểm không chắc chắn này.
Ví dụ: Ford cung cấp thiết bị y tế, Google sẽ cung cấp Hangouts tính năng cao cấp miễn phí cho đến ngày 1 tháng 7 để giúp các công ty tiếp tục các cuộc họp của họ thông qua hội nghị video.
Dựa trên loại dịch vụ và sản phẩm mà doanh nghiệp của bạn cung cấp, đây là một số mẹo có thể giúp bạn phù hợp với nhu cầu của khách hàng:
- Lắng nghe trước, sửa lỗi sau: Tiếp cận khách hàng của bạn và lắng nghe cẩn thận và đồng cảm với những vấn đề của họ. Khi bạn đã nghe câu chuyện và mối quan tâm của họ, hãy xem xét những gì bạn có thể cung cấp cho họ và cách bạn thực hiện nó.
- Tái cấu trúc tài nguyên của bạn: Để phù hợp và hữu ích, bạn có thể cần điều chỉnh một số dịch vụ bạn cung cấp, phân bổ lại ngân sách hoặc phân phối lại các nhiệm vụ cho nhân viên từ đầu.
- Nuôi dưỡng mối quan hệ với khách hàng: Ngay cả khi bạn phải đóng cửa hàng hoặc tạm dừng hoạt động một thời gian, hãy giữ liên lạc với khách hàng và xây dựng mối quan hệ trung thực với họ. Điều này sẽ cho phép bạn duy trì danh tiếng thương hiệu tốt và thúc đẩy khách hàng xung quanh khi khủng hoảng kết thúc. Lời khuyên tương tự áp dụng cho các nhà cung cấp và các đối tác khác.
Sống sót sau những biến động kinh tế
Bất lợi về tài chính của cuộc khủng hoảng đang diễn ra này đối với các doanh nghiệp đã bắt đầu lan rộng. Một số công ty, đặc biệt là trong ngành du lịch, khách sạn và giải trí, bị ảnh hưởng nặng nề và buộc phải thực hiện các biện pháp khó khăn, bao gồm sa thải nhân viên hoặc giảm chất lượng sản phẩm hoặc dịch vụ, để tồn tại. Nhưng những quyết định như vậy thì sẽ có lợi trong ngắn hạn – tuy nhiên có thể làm tổn thương nghiêm trọng đến thương hiệu công ty và sự hài lòng của khách hàng trong dài hạn.
Không có công thức hoàn hảo để dự đoán tương lai của từng ngành; các nhà lãnh đạo doanh nghiệp có thể dự báo dựa trên các đặc điểm độc đáo của mỗi công ty. Dòng tiền hiện tại là gì và nó sẽ thay đổi như thế nào? Các sản phẩm hoặc dịch vụ được cung cấp có hữu ích cho người tiêu dùng trong – và sau – khủng hoảng không? Nếu không, bạn có thể biến đổi chúng và làm cho chúng phù hợp hơn? Sản xuất và kinh doanh linh hoạt có một vai trò quan trọng ở đây; có thể liên tục đánh giá tất cả các thông tin cần thiết để thích ứng với các hiệu ứng hiện tại là điều cần thiết.
Vì vậy, sau khi dự báo tình hình của ngày, tháng, quý hoặc năm tiếp theo. Sau khi gặp gỡ nhóm tài chính, cổ đông và nhà cung cấp của bạn và có cái nhìn tổng quan rõ ràng về tình trạng tài chính của công ty – bao gồm dòng tiền hiện tại, tình hình tín dụng, doanh thu và chi phí, v.v.. – đây là những gì bạn có thể làm để củng cố sự linh hoạt:
- Hãy chủ động: Tất cả bắt đầu từ thái độ của bạn; nếu bạn coi đó là một thách thức và không phải là một mối đe dọa, bạn có nhiều khả năng có một cách tiếp cận tích cực. Tìm lớp lót bạc giữa duy trì và đổi mới. Bạn có thể cần điều chỉnh một số sản phẩm hoặc dịch vụ của mình; sẵn sàng, lắng nghe khách hàng và khám phá những lĩnh vực mới.
- Hãy cạnh tranh: Quan sát những gì đối thủ của bạn làm và vượt lên trước họ. Hãy xông pha; mang đội tiếp thị và bán hàng của bạn đến với khách hàng. Giữ uy tín thương hiệu của bạn mạnh mẽ. Khách hàng của bạn sẽ đánh giá cao điều đó về lâu dài và bạn sẽ được hưởng lợi từ lòng trung thành của họ.
- Hãy kiên cường: Bước tiếp theo sau sự linh hoạt trong kinh doanh là bảo vệ khả năng phục hồi của tổ chức – khả năng phục hồi và học hỏi từ thất bại và mất mát. Sử dụng kinh nghiệm này để hiểu những ưu và nhược điểm của hoạt động và những gì bạn có thể cải thiện trong tương lai để phát triển mạnh.
Kết luận
Những tác động của dịch COVID-19 đối với kinh tế là hiện hữu. Trong đó những lĩnh vực bị ảnh hưởng nặng nề nhất là giao thông, du lịch, phân phối hàng hóa. Chỉ có ngành công nghiệp liên quan đến thiết bị và sản phẩm y tế, kinh doanh thực phẩm và thương mại trực tuyến là được hưởng lợi từ đại dịch COVID-19. Tuy nhiên như thế không có nghĩa là các ngành hay lĩnh vực khác không tìm thấy được hướng đi cho mình. Cuộc khủng hoảng đang diễn ra chỉ là một lời nhắc nhở quy mô lớn rằng các doanh nghiệp liên tục phải đối mặt với những thay đổi đe dọa đến lợi nhuận của họ. Linh hoạt và kiên cường sẽ giúp bạn vượt qua những thách thức này khi khủng hoảng xuất hiện và tác động đến doanh nghiệp của bạn.
(Bài đăng trên ấn phẩm in Tạp chí TT&TT Số 2 tháng 4/2020)
.jpg "Chìa khóa giải quyết thách thức trong bảo vệ trẻ em trên không gian mạng")
