Khai trương Hệ thống giám sát và phát hiện nhiễu thông tin di động iSpectra

Ngày 4/9/2025 tại Hà Nội, Cục Tần số vô tuyến điện (VTĐ), Bộ Khoa học và Công nghệ (KH&CN) đã tổ chức Khai trương Hệ thống giám sát và phát hiện nhiễu thông tin di động iSpectra.

Hỗ trợ công tác quản lý tần số vô tuyến điện hiệu quả hơn

Trong những năm gần đây, chứng kiến sự bùng nổ của mạng 4G, 5G với mật độ trạm gốc ngày càng dày đặc và quá trình đô thị hóa nhanh chóng, cùng với sự gia tăng đột biến của các thiết bị vô tuyến điện làm tăng số lượng trạm gốc bị nhiễu, gây ảnh hưởng đến chất lượng mạng.

Việc xác định nguyên nhân và xử lý nhiễu cho các trạm gốc này thường kéo dài, tốn công sức, thời gian của các nhà mạng và cơ quan quản lý. Từ đó đặt ra yêu cầu xây dựng một hệ thống giám sát về can nhiễu đến các mạng di động trong cả nước.

Trong giai đoạn 2023-2025, Cục Tần số vô tuyến điện đã phối hợp với các nhà mạng di động hoàn thành Hệ thống giám sát và phát hiện nhiễu thông tin di động theo triết lý mới, biến các trạm BTS thành các “Sensor” kiểm soát tần số. Đây là sáng kiến đột phá, lần đầu tiên trên thế giới một cơ quan quản lý phát triển hệ thống thu thập dữ liệu di động kết nối trực tiếp với các nhà mạng di động.

Sau gần hai năm miệt nghiên cứu, thử nghiệm và hoàn thiện, Hệ thống giám sát và Phát hiện nhiễu thông tin di động iSpectra được ra mắt chính thức. Đây là một sự kiện đặc biệt đánh dấu bước tiến quan trọng trong công tác quản lý tần số vô tuyền điện, nhằm nâng cao hiệu quả giám sát và xử lý nhiễu thông tin di động tại Việt Nam.

Hệ thống iSpectra được triển khai theo chỉ đạo của Bộ trưởng Bộ KH&CN Nguyễn Mạnh Hùng, với mục tiêu nâng cao khả năng phát hiện nhiễu ngay từ sớm, hỗ trợ công tác quản lý tần số vô tuyến điện hiệu quả hơn. Hệ thống đã được Bộ trưởng Bộ KH&CN phê duyệt Kế hoạch triển khai tại các QĐ 1586/QĐ-BTTTT ngày 21/8/2023 và QĐ 2823/QĐ-BTTTT ngày 2/11/2023.

Hệ thống iSpectra đã cụ thể hóa chủ trương của Bộ KH&CN là thay đổi cách quản lý từ giấy tờ sang quản lý dựa trên dữ liệu bằng cách thu thập dữ liệu trực tuyến để giám sát, phát hiện và cảnh báo, tìm kiếm và xử lý nguồn nhiễu hiệu quả, giảm đáng kể thời gian xử lý. Cách làm mới này đã mang lại nhiều giá trị đáng kể giúp ích cho cả người dân, nhà mạng và cơ quan quản lý, mở ra hướng phát triển mới trong tương lai

Về khả năng kết nối đến các hệ thống khác, ngoài hệ thống trạm của các nhà mạng. iSpectra sẽ được thông minh hóa, áp dụng công nghệ AI và Machine Learning phân tích chuyên sâu với khối lượng dữ liệu lớn hơn để dự đoán thiết bị gây nhiễu và khoanh vùng vị trí nguồn nhiễu.

Những viên gạch đầu tiên trong quá trình chuyển đổi số lĩnh vực quản lý tần số quốc gia
Phát biểu tại Lễ Khai trương, ông Nguyễn Đạt, Phó Tổng giám đốc Tập đoàn Công nghiệp - Viễn thông Quân đội (Viettel) cho biết, hiện nay chỉ riêng nhà mạng Viettel đã triển khai 51.000 trạm di động với khoảng 300.000 cell 4G phủ sóng 98% dân số Việt Nam. Trong thời gian tới, Viettel sẽ mở rộng triển khai mạng 5G với quy mô tương đương mạng 4G.

Nếu vẫn giữ cách làm thủ công cũ, công tác giám sát và xử lý các nguồn nhiễu gây ra cho các trạm di động sẽ tốn rất nhiều thời gian và nguồn lực của cả nhà mạng lẫn Cục Tần số vô tuyến điện.

Do đó, việc triển khai hệ thống ISpectra sẽ đem lại hiệu quả to lớn cho các nhà mạng, góp phần đảm bảo chất lượng dịch vụ , mạng di động cho hơn 100 triệu người dân Việt Nam, cũng như đảm bảo chất lượng hạ tầng số cho chiến lược chuyển đổi số quốc gia.

Lấy dẫn chứng từ khi đưa vào sử dụng từ 1/4/2025 tới nay, hệ thống đã giúp chủ động phát hiện ra 70 nguồn nhiễu (tăng 65% so với trung bình một quý năm 2024) với độ chính xác đạt 76% (so với trước đây 65%), giúp giảm tối thiểu 50% thời gian xử lý nhiễu (tương đương khoảng 1080 giờ làm việc mỗi năm). Việc triển khai hệ thống này là những viên gạch đầu tiên trong quá trình chuyển đổi số lĩnh vực quản lý tần số quốc gia.

Để thúc đẩy hoàn thiện và nâng cao hiệu quả sử dụng Hệ thống Giám sát và Phát hiện nhiễu thông tin di động iSpectra cũng như công tác chuyển đổi số lĩnh vực quản lý tần số quốc gia, Phó Tổng giám đốc Viettel chia sẻ một số kiến nghị như sau:

Một là, sớm thống nhất phương án và kế hoạch triển khai hệ thống phase 2: phát triển các tính năng: i) Tích hợp AI giúp tự động khoanh vùng và xác định vị trí nguồn nhiễu, tự động phân tích, phân loại nguồn nhiễu là nhiễu nội hay nhiễu ngoại; ii) Mở rộng giải pháp cho các trạm 5G; iii) Hoàn thiện các tính năng thống kê báo cáo, giao việc, APT nhận thông tin kết quả xứ lý cho nhà mạng.

Viettel sẽ tiếp tục tham gia tích cực với Cục Tần số vô tuyến điện, đóng góp các tri thức để xây dựng các thuật toán thông minh, độ chính xác cao, quyết tâm đưa vào sử dụng hệ thống giai đoạn 2 trong năm 2026. Song song, Viettel cũng sẽ xây dựng hệ thống nội bộ ứng dụng AI/ML để lọc ra các trường hợp nhiễu do nội tại hệ thống (nhiều PIM, lỗi thiết bị, vùng phủ chồng lấn), chỉ chuyển sang hệ thống của Cục Tần số vô tuyến điện các trường hợp thực sự do nhiễu ngoài.

Hai là, nghiên cứu mở rộng hệ thống giám sát và phát hiện nhiễu tần số cho các nghiệp vụ khác như: Giám sát việc thực hiện phối hợp tần số tại khu vực biên giới với các quốc gia xung quanh; Quy hoạch, giám sát việc phối hợp tần số cho các dịch vụ mới như hạ tầng viễn thông cho phát triển nền kinh tế tầm thấp, quy hoạch giám sát sử dụng tần số cho các mạng dành riêng, ...

Ba là, phát triển nền tảng chuyển đổi số cho lĩnh vực quản lý tần số quốc gia, hướng tới tự động hóa toàn bộ nghiệp vụ quản lý tần số từ đăng ký, cấp phép, nộp phí, giám sát và quản lý việc sử dụng tần số (có phép và không có phép), phối hợp tần số với các quốc gia xung quanh, phân tích dự báo nhu cầu của xã hội để quy hoạch phổ tần hiệu quả,kịp thời, ....

Với kinh nghiệm khai thác vận hành mạng viễn thông và phát triển các giải pháp chuyển đổi số cho Chính phủ/Doanh nghiệp, Viettel sẵn sàng đồng hành triển khai các giải pháp này cho Cục Tần số vô tuyến điện để rút ngắn thời gian triển khai, tiết kiệm chi phí.

Phát biểu tại buổi Lễ, ông Lê Văn Tuấn, Cục trưởng Cục Tần số vô tuyến điện nhấn mạnh, việc khai trương hệ thống iSpectra là dấu mốc quan trọng, thể hiện quyết tâm đổi mới phương thức quản lý dựa trên công nghệ hiện đại. Cục Tần số vô tuyến điện sẽ tiếp tục phối hợp cùng các doanh nghiệp để mở rộng, hoàn thiện hệ thống, phục vụ mục tiêu phát triển hạ tầng số quốc gia và đáp ứng nhu cầu kết nối ngày càng cao của người dân.

Với những hiệu quả bước đầu, iSpectra được kỳ vọng trở thành công cụ then chốt trong quản lý phổ tần tại Việt Nam, góp phần bảo đảm chất lượng dịch vụ viễn thông, đồng thời khẳng định vai trò tiên phong của ngành KH&CN trong quá trình chuyển đổi số quốc gia./.