Tại sao 5G ở Vương quốc Anh lại tụt hậu?

Sau một cuộc họp báo tại trụ sở chính của nhà mạng BT gần đây, các phóng viên đã gặp khó khăn khi đăng nhập WiFi trong khi không thể truy cập sóng di động tại một quán nước địa phương.

Thông qua thương hiệu EE của mình, BT được đánh giá cung cấp dịch vụ 5G tốt nhất Vương quốc Anh. Nhưng đất nước này dường như không được đánh giá cao ở khu vực châu Âu, nơi vốn tụt hậu so với các khu vực khác trên thế giới.

Trong bảng xếp hạng 25 quốc gia châu Âu vào đầu năm nay, Opensignal, một công ty giám sát độc lập, đã xếp hạng Vương quốc Anh ở vị trí thứ 4 từ dưới lên về tốc độ tải xuống 5G, với 118,1 Mbit/giây. Theo bảng xếp hạng, con số này thấp hơn 25,5 Mbit/giây so với tốc độ mà người dùng nhận được ở Slovakia. Tại Đan Mạch, quốc gia dẫn đầu, tốc độ tải xuống 5G vượt quá 300 Mbit/giây, Opensignal cho biết.

Có lẽ tệ hơn nhiều là phạm vi phủ sóng. Vào tháng 10/2014, chỉ 2 năm sau khi ra mắt 4G, EE đã tự hào về phạm vi phủ sóng đạt hơn 75%. Nhưng phải mất đến hơn 4 năm để nhà mạng này đạt được phạm vi phủ sóng 5G "ngoài trời" 74% kể từ khi ra mắt mạng vào cuối năm 2019, theo dữ liệu do Ofcom, cơ quan quản lý của Vương quốc Anh, công bố vào tháng 1 năm nay. Con số này đối với nhà mạng Three là 67%, Vodafone là 57% và Virgin Media O2 chỉ là 51%.

Các giám sát viên độc lập chấm điểm các mạng thậm chí còn thấp hơn. Rootmetrics, một đối thủ cạnh tranh của Opensignal, gần đây cho biết EE và Three "đã đạt mức khả dụng 5G trên 60%" trong nửa đầu năm 2024, đưa Virgin Media O2 (VMO2) lên 55,9% và Vodafone lên 47,2%. Tuy nhiên, những con số này và của Ofcom cao hơn đáng kể so với số liệu của Opensignal công bố vào cuối năm 2023. Tỷ lệ khả dụng 5G chỉ là 10,6% đối với EE, giảm xuống còn 10,3% đối với Three, 10,1% đối với VMO2 và 10% đối với Vodafone.

Sự chênh lệch này được giải thích là do phương pháp luận. Rootmetrics dường như bỏ qua các tác vụ nền của điện thoại thông minh chạy trong khi người dùng đang nhâm nhi một cốc bia hoặc đang đọc một câu chuyện 5G. Rootmetrics cho biết những tác vụ đó thường được "quản lý" qua kết nối 4G. Công ty cũng thực hiện nhiều thử nghiệm hơn ở ngoài trời, nơi phạm vi phủ sóng không bị cản trở bởi tường, đồ đạc và các thứ khác.

Ngược lại, Opensignal cho biết hầu hết dữ liệu của họ được thu thập trong nhà vì "đó là nơi người dùng dành nhiều thời gian sử dụng nhất". Công ty cũng đo "tỷ lệ thời gian mọi người có kết nối mạng". Sự phổ biến của kết nối WiFi có thể là nguyên nhân khiến các con số là thấp.

Những con số này thấp hơn một chút so với số liệu về tính khả dụng của 5G của Opensignal đối với các quốc gia châu Âu khác. O2, mạng tốt nhất của Slovakia theo cách đo lường này, đạt 12,2% trong đánh giá vào tháng 3. T-Mobile tại Đức đạt 15,9%. Các mạng ở Pháp có điểm cao dao động từ 16,2% - 18,2%. TDC của Đan Mạch đạt 17,1% vào tháng 2.

Tuy nhiên, vấn đề là khoảng cách thực sự lớn giữa châu Âu và các khu vực khác trên thế giới chứ không phải giữa Vương quốc Anh và các quốc gia châu Âu khác. Theo Opensignal, các mạng 5G ở Hàn Quốc đạt điểm trung bình là 39,5% về tính khả dụng vào tháng 12/2023. Và trong khi Hoa Kỳ thường đạt điểm kém về thước đo này, T-Mobile đã đạt mức 67,9% vào tháng 7.

Những câu chuyện phía sau

Vấn đề gây tranh cãi tại Vương quốc Anh là mức độ cạnh tranh trong một thị trường tương đối nhỏ.

Ở Trung Quốc và Hoa Kỳ, mỗi nước chỉ có 3 nhà mạng lớn phục vụ cho dân số hàng trăm triệu người. Ngược lại, ở Vương quốc Anh, có tới 4 nhà mạng phục vụ số dân ít hơn, 70 triệu người. Trong một thời gian dài, ngành viễn thông châu Âu cho rằng 4 nhà mạng là quá nhiều đối với bất kỳ quốc gia nào.

Đây là lý do biện minh cho câu chuyện của Vodafone và Three khi chi phí vốn trung bình có trọng số của hai nhà mạng vượt quá lợi nhuận trên vốn sử dụng. Theo đó, không có nhà đầu tư sáng suốt nào sẽ tiếp tục bơm tiền cho việc triển khai 5G.

Một đề xuất sáp nhập giữa hai nhà mạng được cho là sẽ giải quyết được vấn đề này, đảm bảo rằng nhóm thuê bao của Vương quốc Anh (và số tiền họ chi) được chia cho ít mạng hơn. Nếu các cơ quan cạnh tranh cho phép, Vodafone và Three đã hứa sẽ đầu tư 11 tỷ bảng Anh (14,5 tỷ USD) vào việc triển khai 5G trong thập kỷ tiếp theo.

Nhưng điều đó không dễ dàng. Vương quốc Anh đã có 4 mạng trong quá trình triển khai 4G. Khoản đầu tư 11 tỷ bảng Anh trong thời gian 10 năm sẽ chỉ tương đương với 11,7% tổng doanh thu khi được tính theo năm, ít hơn nhiều so với cường độ sử dụng vốn là 25% mà BT đã ghi nhận trong những năm gần đây.

Tuy nhiên, hầu hết khoản đầu tư của BT dường như đã được chuyển hướng vào việc triển khai các mạng cáp quang hoàn chỉnh. Cho đến tận gần đây, Vương quốc Anh vẫn bị kẹt ở vạch xuất phát cáp quang hoàn chỉnh.

Mặt khác, các nhà mạng ở Anh còn phải đối mặt với việc chính phủ yêu cầu loại bỏ dần bộ trạm gốc 4G của Huawei vào cuối năm 2027. Vì lý do kỹ thuật và thương mại, việc này được thực hiện sau sau khi Hoa Kỳ áp đặt lệnh trừng phạt đối với Huawei. Việc này chắc chắn đã chiếm hết các nguồn lực.

Thực tế, 5G đã không được triển khai rộng rãi vào năm 2020, khi các nhà chức trách Vương quốc Anh lần đầu tiên có động thái chống lại Huawei, và các mạng 4G hiện tại dù sao cũng đã đến lúc phải thay thế, theo một số nhà phân tích. 500 triệu bảng Anh (660 triệu USD) mà BT ước tính trong chi phí chuyển đổi các thiết bị của Huawei chỉ là một tỷ lệ nhỏ trong chi phí vốn trong nhiều năm.

Phổ tần không ấn tượng

Phổ tần và mật độ trang web cũng có thể là nguyên nhân khiến tốc độ 5G thấp ở Anh và nhiều quốc gia châu Âu khác. Khi EE bắt đầu triển khai 4G lần đầu tiên, nhà mạng này đã triển khai ở phổ tần 1800MHz. Nhưng các băng tần được sử dụng với 5G thường quá thấp để đạt tốc độ hoặc quá cao để phủ sóng.

Ngành công nghiệp thiết bị đã tập trung nhiều vào 3,5 GHz và các vùng lân cận của băng tần này - được gọi là băng tần C ở Hoa Kỳ - mô tả đây là điểm ngọt "tầm trung" cho 5G. Theo một số nhà phân tích, nó không phải như vậy.

Craig Moffett, một nhà phân tích của MoffettNathanson Research, đổ lỗi cho sự phụ thuộc vào phổ tần C về các số liệu về khả năng sử dụng 5G mà Opensignal công bố đối với Verizon (7,7%) và AT&T (11,8%).

T-Mobile dường như đã khắc phục được vấn đề này bằng cách sử dụng hỗn hợp tần số 600 MHz và 2,5 GHz để hỗ trợ 5G, sau khi tiếp quản phổ tần cao hơn với việc tiếp quản Sprint cách đây vài năm. Một đồ họa do towerco Crown Castle tạo ra, được tái tạo trong báo cáo của Moffett, cho thấy khả năng truyền tín hiệu của phổ tần 2,5 GHz tốt hơn đáng kể so với phổ tần C.

Nhưng ở những nơi khác, và đặc biệt là ở các thị trường tiên tiến của châu Á như Hàn Quốc, các nhà mạng đã được hưởng lợi từ mạng lưới dày đặc hơn nhiều. Vào giữa năm 2021, Ericsson ước tính có tới 166.250 trạm 5G tại Hàn Quốc, tương đương với 57 trạm cho mỗi 10.000 người. Mặc dù không rõ liệu tất cả những trạm này có phải là trạm vĩ mô hay không, trái ngược với các trạm nhỏ, nhưng các số liệu tương đương ở châu Âu và Bắc Mỹ có vẻ thấp hơn đáng kể.

Ví dụ, vào giữa năm 2018, Deloitte ước tính chỉ có 8,7 trạm di động trên 10.000 người ở Đức và chỉ có 4,7 trạm ở Hoa Kỳ. Không có làn sóng tăng mật độ lớn nào ở các khu vực này kể từ đó.

Liệu những khó khăn về 5G của Anh có quan trọng hay không lại là một vấn đề khác. Nhiều năm trước, các chính phủ và các bên liên quan khác thường nói về tiêu chuẩn này như một động lực thúc đẩy kinh tế. Keir Starmer, thủ tướng mới nhậm chức của Anh, hiện đang chỉ trích Đảng Bảo thủ đối lập, phàn nàn về tình trạng khốn khổ để lại cho nền tài chính và xã hội Anh. Sẽ không hoàn toàn bất ngờ nếu ông đổ lỗi cho những người tiền nhiệm của mình về tình trạng cơ sở hạ tầng 5G của đất nước.

Nhưng đối với người dùng hoặc doanh nghiệp, nếu họ vẫn có thể sử dụng các ứng dụng cần thiết trên mạng 4G thì không có lý do gì để chuyển đổi lên mạng cao hơn./.