Trả tiền khi đọc báo online: Xu thế chung của thế giới

Thói quen trả tiền khi đọc báo online

Việc phụ thuộc nguồn thu vào quảng cáo không phải là vấn đề của riêng báo chí Việt Nam. Đây cũng là nỗi lo chung của giới báo chí toàn cầu khi nguồn thu từ quảng cáo vẫn chiếm 70-80% doanh thu của các báo điện tử. Tuy vậy, đã có những dấu hiệu cho thấy thực tế này đang có xu hướng đảo chiều.

Số liệu của Hiệp hội Báo chí Thế giới (WAN - IFRA) cho thấy, kể từ năm 2014, tỷ trọng nguồn thu từ quảng cáo trong tổng doanh thu của các báo điện tử đang có xu hướng giảm dần. Trong khi đó, tỷ trọng nguồn thu từ độc giả lại đang theo chiều hướng tăng dần lên. 

Cụ thể, doanh thu từ độc giả của các báo điện tử chỉ chiếm khoảng 18,9% tổng doanh thu của các báo điện tử năm 2014. Tuy vậy, con số này đã tăng gấp 1,5 lần, lên thành 28,8% tổng doanh thu trong năm 2019. 

Mặc dù cán cân tỷ trọng nguồn thu vẫn lệch hẳn về phía doanh thu quảng cáo, các tờ báo online đang có xu hướng đa dạng hóa nguồn thu của mình hơn. Thay vì chảy từ túi các doanh nghiệp, dòng tiền của báo chí hiện đại đang chảy nhiều hơn từ túi người dùng, ở đây là độc giả online của các tờ báo điện tử.  

Người dùng đang có xu hướng quay trở lại với thói quen đọc báo trả tiền, kể cả khi đó là những tờ báo online. Đây là một sự thật bởi lượng người chấp nhận trả tiền khi đọc báo online tăng trưởng với tỷ lệ 15% mỗi năm và xu thế này vẫn còn đang tiếp tục.

Xét trên bình diện toàn cầu, chỉ có 13,4 triệu người chấp nhận trả tiền để đọc báo qua mạng vào năm 2014. Tuy nhiên đến năm 2019, con số này đã là 41,3 triệu người.

Trong một thế giới đầy rẫy tin giả từ các trang mạng xã hội, ham muốn của người dùng với những tin tức chất lượng chưa bao giờ lớn đến vậy. Chính điều này đã tác động đến xu hướng phát triển của báo chí cũng như làm thay đổi hành vi người dùng.

Không phải chỉ người giàu mới trả tiền đọc báo

Thực tế cho thấy, nhiều tờ báo vẫn sống ổn bất chấp việc chuyển đổi hình thức phát hành từ báo in lên môi trường số. 

Bắt đầu phát triển mô hình thuê bao trả tiền từ năm 2011, tính đến nay, The New York Times đã có hơn 5 triệu độc giả đăng ký mua báo online định kỳ (subscriptions). Đáng chú ý khi 20% trong số này, tương đương với hơn 1 triệu thuê bao là người dùng mới phát sinh trong năm 2019. 

Với mức phí 9,99 USD/tháng trong năm đầu và 15,99 USD/tháng trong những năm tiếp theo, The New York Times đã kiếm về tới hơn 800 triệu USD từ độc giả online trong năm vừa qua. 

Xu hướng này sẽ còn tiếp tục trong năm nay khi chỉ trong Quý 1 của năm 2020, tờ báo này đã chứng kiến mức tăng kỷ lục với hơn 587.000 thuê bao mới. Đây là khoản bù đắp quan trọng do sự thiếu hụt từ nguồn thu quảng cáo.

Thực tế cho thấy, trong bối cảnh dịch Covid-19 bùng phát tại Mỹ, doanh thu từ quảng cáo trực tuyến của New York Times đã sụt giảm tới 50-55%. Chính vì lẽ đó, New York Times đang nỗ lực cân đối nguồn thu của mình bằng việc phát triển các thuê bao trực tuyến. Mục tiêu của tờ báo này là có được 10 triệu thuê bao trả phí thường xuyên vào năm 2025.

Không phải tờ báo nào cũng làm được như New York Times, tuy nhiên đây cũng không phải là hình mẫu duy nhất. Nhiều tòa soạn khác trên khắp hành tinh đang tích cực đổi mới trong bối cảnh công nghệ đang làm thay đổi thói quen của độc giả.

Zimbabwe là một trong những quốc gia nghèo nhất thế giới với thu nhập bình quân đầu người chỉ 1.790 USD và phí data di động ở mức 75,2 USD/Gb. Thế nhưng khi triển khai việc trả tiền đọc báo online, tờ The Financial Gazette của nước này đã nhanh chóng kiếm về cho mình 80.000 thuê bao trả tiền hàng tháng.

Thực tế này cho thấy, khả năng tăng trưởng mô hình báo chí trả tiền không phụ thuộc vào quy mô của nền kinh tế. Thành công của mô hình này phụ thuộc rất lớn vào tư duy phát triển nội dung của các tòa soạn. 

Thay vì viết nội dung chất lượng thấp để “ăn tiền" quảng cáo, báo chí trong nước nên suy nghĩ về việc thay đổi phương thức kinh doanh sang mô hình đăng ký thuê bao. Tuy nhiên đồng thời với nó phải là chất lượng nội dung được cải thiện. Chỉ có như vậy, chúng ta mới có thể giải được bài toán về việc đa dạng nguồn thu cho báo chí.