Trang bị kỹ năng PCCC, tâm lý "mất bò mới lo làm chuồng"

Tâm lý đề phòng cháy nổ chỉ rộ lên sau một vụ cháy nghiêm trọng

Sau các vụ cháy lớn, đặc biệt là cháy ở các nhà cao tầng, người dân mới quan tâm nhiều hơn đến PCCC. Năm 2023, sau vụ cháy chung cư mini kinh hoàng tại Hà Nội, các trang thiết bị PCCC "cháy hàng", tăng giá do người dân đi mua nhiều. Trước đó, tại các khu dân cư vẫn thường xuyên có các cuộc tập huấn về PCCC song người dân không hề mặn mà tham gia.

Sự cố cháy nổ xuất phát từ nhiều nguyên nhân và có thể xảy ra ở mọi lúc, mọi nơi, để lại những hậu quả đau lòng. Vụ cháy chung cư mini tại phố Khương Hạ (Thanh Xuân, Hà Nội) vào đêm 12/9 đã làm hàng chục người tử vong, nhiều người khác bị thương nặng hiện phải điều trị tích cực trong các bệnh viện.

Sự việc đau lòng này một lần nữa đặt ra yêu cầu cần nhìn nhận lại công tác tuyên truyền, phổ biến, trang bị kỹ năng thoát hiểm, phòng cháy chữa cháy cho người dân hiện nay.

Nhìn lại vụ cháy chung cư mini Khương Hạ, những bài học đau xót và đắt giá cần phải được rút ra. Có những lỗi thuộc về cơ quan quản lý, chính quyền, cơ quan chức năng, chủ toà nhà... Nhưng qua vụ việc cũng cho thấy nếu được trang bị đầy đủ kỹ năng hơn, nếu ngày thường chịu khó tìm hiểu và lắng nghe, có lẽ tổn thất đã không lớn đến như vậỵ.

Có những gia đình bình tĩnh ở trong nhà, lấy chăn màn, quần áo chèn cửa chống khói độc tràn vào thì đã may mắn được cứu sống cả nhà. Có những người chạy ngược lên sân thượng lại tử vong.

Theo chuyên gia Tào Ngọc Tùng, Trung tâm huấn luyện PCCC Hà Nội - PCCC Vinasafe, kỹ năng thoát hiểm, PCCC của người dân hiện nay đã thay đổi nhiều so với những năm trước. Người dân cũng đã quan tâm nhiều hơn đến công tác PCCC và cũng đã được tham gia các hội nghị tập huấn về PCCC.

Tuy nhiên số người tham gia vào các chương trình này vẫn còn hạn chế, chưa đáp ứng được mong muốn của các cơ quan chức năng. Theo ông Tùng, chúng ta phải phấn đấu để mỗi gia đình ít nhất có 1 người tham gia tại các hội nghị tuyên truyền về phòng cháy chữa cháy.

Ở nước ta sau các vụ cháy lớn, đặc biệt là cháy ở các nhà cao tầng, người dân mới quan tâm đến PCCC. Sau vụ cháy chung cư mini tại Hà Nội, các trang thiết bị PCCC cháy hàng, tăng giá do người dân đi mua rất nhiều.

Phần lớn nạn nhân của các vụ cháy đều không có kỹ năng thoát nạn

Thực tế cho thấy, trong các vụ hỏa hoạn, đa số nguyên nhân tử vong do ngạt khói và khí độc, chiếm trên 95% số nạn nhân tử vong. Phần lớn các nạn nhân cũng chưa được trang bị các kỹ năng, kiến thức về PCCC.

Hàng năm, lực lượng cảnh sát PCCC phụ trách địa bàn các khu vực đều tổ chức các hội nghị tuyên truyền PCCC cho ban quản lý các tòa nhà và cư dân. Thời gian tổ chức thường vào buổi tối, hoặc cuối tuần, tuy nhiên rất ít người tham gia. Đến nay chúng ta vẫn chưa có chế tài yêu cầu người dân bắt buộc phải nghe và nắm được quy định về PCCC. Do đó mức độ tham gia của người dân phụ thuộc vào nhận thức, thâm huyết của ban quản lý các tòa chung cư cũng như cư dân.

Hy vọng sau các vụ cháy đặc biệt nghiêm trọng này, người dân sẽ thay đổi nhận thức, tích cực tham gia vào các cuộc tập huấn PCCC.

Điều đáng nói là ngay cả những người trẻ tuổi như học sinh, sinh viên - những người đáng lẽ phải tự trang bị kiến thức, kỹ năng đầy đủ nhất, thì sau các sự cố, cho thấy đáng tiếc là họ lại rất thiếu kỹ năng.

Bộ Giáo dục và Đào tạo hiện nay qui định đưa PCCC vào học chính khoá trong nhà trường nhưng thời lượng các tiết học PCCC tối thiểu từ 1-3 buổi tùy theo từng cấp học, hiện nay là quá ít.

Theo chuyên gia Tào Ngọc Tùng, việc đưa kiến thức kỹ năng vào các cơ sở giáo dục là điều cần làm và đang làm. Tuy nhiên việc đưa các kiến thức kỹ năng về thoát hiểm để học sinh có thể nắm bắt đòi hỏi giáo viên dạy các bộ môn phải tham gia các hội nghị tuyên truyền phòng cháy chữa cháy, phải được huấn luyện, cấp chứng chỉ để dạy cho học sinh. Có như vậy hiệu quả về PCCC của các em học sinh mới hiệu quả hơn.

Hiện nay cán bộ giáo viên tại các cơ sở chưa được đào tạo chính quy về công tác PCCC, như vậy để truyền đạt được đòi hỏi cán bộ giáo viên cần được tập huấn PCCC. Chương trình cũng cần được xây dựng phù hợp, thiết thực và bổ ích để học sinh hứng thú, dễ nghe, dễ hiểu.

Những kiến thức và kỹ năng cơ bản ít người nắm được

Trong thực tế, có những kỹ năng thoát hiểm, đặc biệt là thoát hiểm trong trường hợp cháy nhà cao tầng, chung cư, rất sơ đẳng và cơ bản nhưng không phải ai cũng biết. Ví dụ những kỹ năng đơn giản nhất người dân cần nhớ, theo ông Tùng, như khi băng qua khu vực dày đặc khói, khí độc thì cần làm gì.

Chuyên gia Tào Ngọc Tùng khuyến cáo: Trong trường hợp mắt không thể mở được do khói, người dân cần nhớ kỹ công thức, bò sát mặt đất, men theo bờ tường ra khỏi khu vực mắc kẹt. Bên cạnh đó cũng cần dùng áo, khăn, tốt hơn là khăn ướt bịt miệng và mũi trước khi di chuyển băng qua khu vực có khí độc.

Khi băng qua các khu vực đầy lửa, nhúng chăn vào nước, chùm lên người, hạ thấp người băng qua đám cháy. Nếu nhà có trẻ nhỏ, ôm các cháu vào lòng, hạ thấp người, băng qua đám cháy.

Đặc biệt trong trường hợp cần thoát hiểm khi có cháy lớn tại các chung cư cao tầng, tuyệt đối không được sử dụng thang máy. Bởi thang máy đã được lập trình trước, trong trường hợp xảy ra cháy, tất cả các thang máy sẽ tự động di chuyển xuống tầng 1, không dừng ở bất cứ tầng nào.

Nhiều người dân không biết điều này nên khi có cháy hoảng loạn cố gắng ấn lệnh cho thang máy dừng nhưng sự thật thang máy không dừng.

Nếu diện tích đám cháy ngày càng mở rộng, khói độc bốc lên ngày càng nhiều, ảnh hưởng đến thoát nạn thoát hiểm. Người dân cần chạy theo hướng thoát hiểm “exit” của tòa nhà, sau đó di chuyển theo hướng thang bộ, rời khỏi tòa nhà, như vậy đã thoát hiểm thành công.

Nếu cháy xảy ra tại các chung cư, nhà cao tầng, như đã đề cập phía trên, trước tiên cần ra thang thoát hiểm di chuyển xuống tầng 1. Trong trường hợp nào đó thang bộ bị nhiễm khói và khí độc. Đương nhiên không thể chạy xuống dưới, nếu không có mặt nạ phòng chống khí độc, hoàn toàn có thể bị ngạt, ngất nếu cố gắng chạy xuống dưới. Do đó, chúng tôi khuyến cáo cư dân, nếu không dùng thang bộ thoát hiểm chạy xuống tầng 1 được, có thể chạy lên sân thượng cũng là 1 giải pháp thoát hiểm.

Trường hợp thứ 3, nếu xuống không được, lên cũng không được, người dân cần cố gắng tìm 1 căn phòng càng rộng càng tốt, kín, đóng chặt cửa, dùng quần áo nhúng nước nhét hết các khe hở, ngăn không cho khí độc vào trong phòng.

Với căn phòng 70-80m2, 4-5 người có thể tổn tại trong môi trường đó 4-5 tiếng.

Khi nghe thấy tiếng xe cứu hỏa, có thể mở ban công, dùng những tấm vải sáng màu ra tín hiệu cho đội cứu hỏa biết. Khi đó lực lượng cứu hỏa sẽ đưa xe thang, hướng dẫn cư dân thoát hiểm thành công.

Một gia đình thoát nạn nhờ có kiến thức và kỹ năng tốt

Sau vụ cháy chung cư mini Khương Hạ, gia đình anh Nguyễn Việt Hùng và chị Nguyễn Thị Minh Hồng được đoàn tụ với con trong bệnh viện Bạch Mai. Và đây là một trong số những trường hợp cả gia đình may mắn còn nguyên vẹn sau vụ hoả hoạn.

Gia đình anh chị Hùng sống ở tầng 7 khu chung cư mini. Đêm 12/9, gia đình chuẩn bị đi ngủ thì thấy lượng khói lớn từ tầng 1 bốc lên. Lúc đầu anh chị định dẫn các con lên sân thượng tìm cách tránh khói và lửa, nhưng cầu thang quá tối không thấy đường. Anh vội thống nhất nhanh với vợ, kéo cả nhà quay lại phòng.

Việc đầu tiên khi vào nhà, anh đóng cửa chính rồi hô cả nhà lật tung các tủ quần áo lấy chăn, áo, gối... bất cứ thứ gì có thể thấm ướt để chặn khe cửa chính. Tiếp đó, cả nhà vào phòng ngủ, đóng cửa và tiếp tục chặn khe cửa phòng ngủ và để cửa sổ phòng ngủ mở, dùng quạt tay liên tiếp quạt khói ra ngoài.

Cả 5 con người cứ liên tục vật lộn như vậy trong khoảng hơn 4 tiếng. Tới khoảng 3h30, vòi cứu hỏa bắt đầu phun được nước đến cửa sổ nhà anh Hùng. Lúc này, anh hô hoán để lực lượng phòng cháy chữa cháy nhận biết, cứu gia đình anh thoát nạn./.