Trí tuệ nhân tạo tác động công nghiệp xuất bản như thế nào

AI có thể hỗ trợ đắc lực cho ngành xuất bản trong một số khâu như nghiên cứu bằng cách thu thập một lượng dữ liệu khổng lồ chỉ trong vài giây, cung cấp các thông tin chính xác, đáng tin cậy. AI giúp phác thảo nội dung để thu hút đối tượng mục tiêu, đề xuất tác phẩm đã xuất bản lên cấp độ tiếp theo. Các công cụ hỗ trợ AI hiện có thể dự đoán hành vi của đối tượng dự định để xuất bản nội dung theo nhu cầu.

Tự động hóa các tác vụ thông thường là một lĩnh vực quan trọng khác của xuất bản, trong đó AI cung cấp đầu vào có giá trị. AI có thể phát hiện nội dung sai hoặc đạo văn, nhận ra lỗi thống kê, xác định đoạn văn bản lặp đi lặp lại, hỗ trợ dịch văn bản, xác định nhu cầu dựa trên phản hồi của khách hàng thông qua công cụ Chatbots, chỉnh sửa văn bản, phân tích nội dung, giúp tự động hóa các nhiệm vụ theo truyền thống đòi hỏi nhiều nhân lực, cho phép các tác giả xuất bản lượng dữ liệu lớn hơn cũng như giúp các cơ quan xuất bản dễ dàng hơn trong việc chọn các chủ đề cho sách.

Có lẽ không cần phải nghi ngờ về vai trò của AI khi chắc chắn sẽ trở thành chìa khóa thiết yếu cho sự thành công của ngành xuất bản trong tương lai, Colin Lovrinovic, MD của Gould Finch, chuyên gia tư vấn quản lý cho biết trong sách trắng mang tên "Tác động tương lai của Trí tuệ nhân tạo đối với ngành xuất bản", thực hiện bởi Gould Finch và Hội chợ sách quốc tế Frankfurt. Đây là kết quả của khảo sát quốc tế diễn ra trong sáu tháng với sự tham gia của 233 người là các CEO và biên tập viên trong ngành ở 17 quốc gia. Một quan niệm sai lầm phổ biến về AI là đòi hỏi phải có sự đầu tư đáng kể để thực hiện và sẽ lấy đi công việc của nhân viên trong ngành. Tỷ lệ cao ý kiến trong cuộc khảo sát tin rằng đầu tư số tiền lớn vào AI là quá rủi ro và không có bất cứ lợi nhuận đảm bảo nào. Tuy nhiên, các tác giả cho rằng ngay cả các khoản đầu tư tối thiểu vẫn có thể mang lại lợi ích nhất định. Cũng có những người đã đầu tư vào trí tuệ nhân tạo hài lòng với kinh nghiệm của họ và sẽ tiếp tục đầu tư ở mọi cấp độ. AI, theo báo cáo sẽ không thay thế các nhà văn mà sẽ hỗ trợ họ thực hiện công việc hiệu quả hơn.

Trên thực tế, việc sa thải các phóng viên và biên tập viên được nhìn thấy đầu tiên ở các nhà xuất bản như Reuters và Bloomberg News khi những đơn vị này áp dụng công nghệ AI. Công cụ Cyborg chiếm khoảng một phần ba nội dung được xuất bởi Bloomberg News, có thể kiểm tra các báo cáo tài chính cũng như có thể tạo ra các tin tức thích hợp nhất. Trên hết, Cyborg có thể thực hiện việc này nhanh hơn và chính xác hơn một phóng viên. Nhiều đơn vị triển khai AI, như The Washington Post và Axel Springer, thậm chí là các nhà xuất bản nhỏ hơn, đã chứng kiến những tác động tích cực đến số liệu thống kê và doanh số của độc giả. Điều này dẫn dắt cho các nhà báo, nhà văn có được công việc tốt và ổn định hơn.

The Washington Post đã phát triển một công cụ AI tên là Heliograf, có thể tự động tạo ra các bài viết từ các nguồn dựa trên thực tế được xác định rõ ràng, ví dụ các kết quả thể thao. AI này cũng sản xuất nội dung được diễn đạt tự nhiên dưới dạng các đoạn tin tức ngắn phù hợp với các nền tảng truyền thông xã hội như Facebook và Twitter. Heliograf cho phép The Washington Post xuất bản trung bình 850 câu chuyện bổ sung mỗi năm, góp phần tăng lưu lượng truy cập trang web bằng cách tạo ra hơn 500.000 cú nhấp. Một công cụ như thế này cũng làm giảm khối lượng công việc của nhà báo và giúp họ đầu tư nhiều thời gian cho các bài viết quan trọng hơn.

Công nghệ AI ngày nay không chỉ cho phép các công ty đưa ra những quyết định sáng suốt hơn mà còn khuyến khích nhân viên dồn công sức cho việc sáng tạo nội dung, quảng cáo dành riêng cho khách hàng. Cuộc khảo sát cho thấy phần lớn các nhà xuất bản muốn triển khai AI bắt đầu từ bộ phận tiếp thị và phân phối. AI với các chức năng hỗ trợ cũng được xem là công cụ giá trị cho đội ngũ sản xuất và biên tập. Hầu hết những người tham gia khảo sát đang làm việc với AI bày tỏ ý định tự động hóa các quy trình, từ dịch thuật đến tương tác khách hàng và các dịch vụ đề xuất.

Thời báo New York Times - NYT đã thực hiện công cụ dựa trên AI có tên là Persperctive để kiểm duyệt phần bình luận. Công cụ này phát hiện các bình luận lạm dụng và dán nhãn, độc hại, giúp giảm thiểu đáng kể khối lượng công việc một nhóm người điều hành và cho phép Times mở thêm nhiều bài viết để bình luận. Khâu kiểm duyệt bình luận đòi hỏi nhiều nguồn lực nên trước đó Times chỉ mở 10% số bài cho phép độc giả nêu ý kiến. Nhờ Perpective, các bài viết trên trang chủ đều sẵn sàng tiếp kiến bình luận, như một cơ sở để NYT thúc đẩy một cộng đồng kết nối trực tuyến rộng lớn. Về mặt kinh doanh, điều này có nghĩa là giao tiếp với thế giới rộng mở hơn và thu hút những người đăng ký mới, điều mà NYT và ngay cả nhiều đơn vị xuất bản tin tức khác thực hiện các nhiệm vụ đó ở quy mô theo cách mà trước đây không thể tưởng tượng được.

Associated Press và Washington Post sử dụng AI để sản xuất tin tức liên quan đến giải bóng chày mini và giải bóng đá trường học. Los Angeles Times cho biết sử dụng các phóng viên robot để viết về các trận động đất.

Các công ty như Netflix, Amazon và Spotify đang nâng cao mong đợi của người tiêu dùng về trải nghiệm cá nhân hóa bằng cách sử dụng AI để cung cấp đề xuất tùy chỉnh cho người đăng ký và khách hàng trong thời gian thực. Người tiêu dùng đã đánh giá cao phương pháp này và bây giờ mong đợi các thương hiệu khác - bao gồm các nhà xuất bản phục vụ cho sở thích cá nhân của họ. Các nhà xuất bản hiểu được mong đợi đó và họ đang tích cực với AI để nhanh chóng tăng lượng độc giả và tăng doanh thu quảng cáo. Bằng ưu thế có khả năng phân loại nội dung, cá nhân hóa nội dung dựa trên dữ liệu và tiếp thị mục tiêu, tối ưu hóa chính xác kết quả tìm kiếm, nhà xuất bản có thể tăng khả năng hiển thị và tương tác nội dung. Đặc biệt các nhà xuất bản lớn ngày càng dựa vào ứng dụng AI để đáp ứng thách thức phân loại và tổ chức khối lượng nội dung tuyệt đối mà họ đã tạo ra trong nhiều năm.

Ví dụ như quét một bài viết và tạo ra các tag, được áp dụng ngay cả cho hình ảnh, video và âm thanh. Các công nghệ bổ sung như speech-to-text, ML và nhận dạng hình ảnh trở nên dễ khám phá hơn bao giờ hết. Vì việc sắp xếp và tìm kiếm dễ dàng hơn, các nhà xuất bản có thể khai thác tài liệu lưu trữ của họ để biên soạn các nhóm nội dung đặc biệt hoặc sưu tập theo chủ đề mới mẻ. Một trong những cách thức quan trọng nhất mà các nhà xuất bản đang sử dụng là theo dõi hành vi người đọc và đề xuất nội dung liên quan. Một khảo sát năm 2018 của Viện Nghiên cứu Báo chí của Reuters cho thấy 60% các nhà xuất bản sử dụng một số hình thức AI để cải thiện các đề xuất nội dung.

Khi cuốn sách giáo khoa do AI tạo ra đầu tiên được xuất bản vào tháng 4 năm 2019, người ta bắt đầu bàn đến một kỷ nguyên mới trong lĩnh vực xuất bản. Đến năm 2025, sẽ có thêm bốn tỷ người trực tuyến và hầu hết những người này sẽ truy cập internet thông qua các thiết bị di động. Đây là lý do tại sao Streetlib hiện có một cổng thông tin xuất bản ở mọi quốc gia, bằng mọi ngôn ngữ, tự định vị là cổng thông tin cho những năm 2020.

Công cụ Micropayments đọc sách báo qua di động sẽ phù hợp với thế hệ độc giả tiếp theo và nếu người sáng tạo có thể sử dụng công nghệ blockchain để gắn thẻ sở hữu trí tuệ thông qua chuỗi cung ứng, thì doanh thu thông qua các mô hình mới này có thể thực sự thú vị. Nếu có lượng lớn người sử dụng sở hữu quyền toàn cầu IP, mô hình tác giả độc lập và xuất bản độc lập thậm chí tăng trưởng mạnh mẽ hơn trước.

AI sẽ là công cụ hữu ích thật sự cho công nghiệp xuất bản. Điều này dễ thấy đầu tiên ở xuất bản sách âm thanh - sách nói - audibook khi chứng kiến doanh số tăng vọt những năm gần đây. Năm 2018, các nhà xuất bản Mỹ đạt doanh thu 940 triệu đô la từ audiobook, tăng 24,5% so với năm 2017. Rõ ràng truyền thông kỹ thuật số có ảnh hưởng lớn đối với sự tăng trưởng của audiobook. Nhờ nền tảng Audible, audiobook giờ đây dễ tiếp cận hơn bằng việc nghe qua điện thoại, kết nối xe hơi, nghe trên máy tính bảng, máy tính xách tay, loa thông minh. Nền tảng thậm chí còn tự động nhớ người dùng đang ở đâu trong audiobook và đồng bộ hóa tất cả thông qua thiết bị.

Nhưng AI không hẳn không có lỗ hổng. Audible hồi cuối năm 2019 gặp rắc rối khi bị năm nhà xuất bản lớn của Hoa Kỳ kiện vì tính năng Phụ đề - tính năng sử dụng máy học để phiên âm audiobook thành văn bản. Vì giấy phép audiobook tách biệt với giấy phép ebook, nhà xuất bản cho rằng đây là vi phạm bản quyền. Các giới hạn bản quyền được đặt ra và chỉ hợp pháp khi hai bên có thể đạt được thỏa thuận. Tính năng phụ đề đặc biệt hữu ích cho người dùng audiobook để học ngôn ngữ, ngành học có doanh thu rất lớn, với quy mô thị trường toàn cầu học tiếng Anh dự kiến đạt 22.000 triệu đô la vào năm 2024, theo Reuters. Audible còn "tận dụng" lợi thế của AI để đưa ra đề xuất tốt hơn từ việc lưu trữ lịch sử nghe audiobook. AI hỗ trợ chuyển văn bản sang giọng nói như con người đã được các đại gia công nghệ giải quyết trong một thời gian. Apple, Google, Microsoft và Amazon đều đang nỗ lực cho việc này để cải thiện thứ âm thanh hiện có vẻ không giống giọng điệu bình thường của người nói cho lắm. Bằng cách phân tích các bản ghi lời nói khác nhau của con người, AI có thể bắt chước các sắc thái làm cho âm thanh lời nói trở nên tự nhiên hơn. Amazon và Audible có thể sử dụng AI để tạo ra những bản tóm tắt ngắn về sách với những bước tiến quan trọng cho những người không muốn đầu tư hàng giờ vào một cuốn sách. Nền tảng như Blinkist đã huy động được 18,8 triệu đô la tài trợ cho thấy sự tồn tại của nhu cầu phiên bản sách ngắn và có thể là cơ hội tuyệt vời cho audiobook trong tương lai.

(Bài viết từ ấn phẩm in Tạp chí TT&TT số đặc biệt kỷ niệm Ngày sách Việt Nam 21/4/2020)