Tuyến bài AI và báo chí: Bài 2Giải quyết vấn đề tin giả, thiên vị của AI như thế nào?

Tác động mạnh mẽ của AI đến cách tác nghiệp của phóng viên, tòa soạn

Trong thời đại công nghệ phát triển mạnh mẽ, các công ty truyền thông và báo chí đang tận dụng AI để nâng cao hiệu quả công việc và thúc đẩy sự sáng tạo. Một trong những ứng dụng đầu tiên của AI là giám sát và phân tích truyền thông. AI có khả năng quét hàng ngàn bài báo và bài đăng trên mạng xã hội (MXH), từ đó xác định và đánh giá cảm xúc của các đề tài, vấn đề độc giả quan tâm.

Bên cạnh đó, AI còn hỗ trợ trong việc tạo nội dung. AI giúp viết báo cáo, thông cáo báo chí và tin tức để người làm báo tiết kiệm thời gian và nâng cao chất lượng nội dung.

Không chỉ dừng lại ở việc tạo nội dung, AI còn giúp phân đoạn độc giả một cách hiệu quả, để từ đó nắm được thị hiếu độc giả. Trong môi trường MXH, AI cũng đóng vai trò quan trọng trong việc lắng nghe các thảo luận và tìm ra xu hướng.

Theo khảo sát toàn cầu của JournalismAI, gần 73% cơ quan báo chí truyền thông tin rằng các ứng dụng AI tạo sinh như Bard hay ChatGPT mang lại cơ hội mới cho ngành báo chí. Khoảng 85% người được hỏi đã thử nghiệm AI để hỗ trợ các nhiệm vụ như viết mã, tạo hình ảnh và viết tóm tắt.

Tuy nhiên, cũng có những lo ngại về độ chính xác, tính công bằng và minh bạch của nội dung do AI tạo ra, đòi hỏi phải có sự kiểm tra của con người. Các tòa soạn báo đối mặt với thách thức lớn hơn về ngôn ngữ, hạ tầng và chính trị. Khoảng 80% người tham gia dự đoán việc sử dụng AI tại các toà soạn sẽ tăng, mở ra cơ hội cho nhà báo thực hiện nhiều công việc "con người" hơn.

Rõ ràng, AI đang tạo ra những thay đổi sâu sắc trong nhiều ngành công nghiệp, trong đó có báo chí. AI đã trở thành công cụ mạnh mẽ giúp tối ưu hóa quy trình làm việc, tăng cường hiệu quả và tạo ra những trải nghiệm mới cho người dùng.

Trong ngành báo chí, AI không chỉ hỗ trợ các nhà báo trong việc thu thập, phân tích dữ liệu và viết tin tức mà còn giúp tạo ra những nội dung tùy chỉnh theo nhu cầu của độc giả. Các công cụ AI như Bard hay ChatGPT đang được sử dụng để lập trình, tạo hình ảnh, và tóm tắt thông tin, giúp tiết kiệm thời gian và nâng cao chất lượng bài viết.

Bên cạnh đó, AI còn giúp các tòa soạn hiểu rõ hơn về hành vi của độc giả thông qua phân tích dữ liệu, từ đó đề xuất những nội dung phù hợp và cá nhân hóa trải nghiệm người dùng. Việc tự động hóa các công việc lặp đi lặp lại cũng cho phép nhà báo tập trung vào các nhiệm vụ sáng tạo hơn, như phỏng vấn, điều tra và viết bài chuyên sâu.

Tuy nhiên, việc áp dụng AI cũng đặt ra những thách thức về độ chính xác, tính công bằng và minh bạch của thông tin. Các tổ chức báo chí truyền thông cần đảm bảo rằng nội dung do AI tạo ra được kiểm tra kỹ lưỡng để tránh sai sót và thiên vị. Đặc biệt, các tòa soạn còn đối mặt với nhiều khó khăn về ngôn ngữ, hạ tầng và chính trị khi áp dụng AI.

Những giải pháp chống tin giả, thiên vị khi ứng dụng AI

Báo cáo mang tên "The Ethical Imperative in AI Development" của PwC đã đưa ra một số biện pháp giải quyết vấn đề tin giả và thiên vị trong AI. Các ngành công nghiệp ứng dụng AI, trong đó có báo chí, đều có thể áp dụng những biện pháp này để giảm thiểu tình trạng tin giả và thiên vị của AI.

Thứ nhất là đa dạng và chất lượng dữ liệu. Các tòa soạn cần đảm bảo các bộ dữ liệu đa dạng và chất lượng cao, đó là điều cần thiết để giảm thiểu thiên vị trong các mô hình AI. Dữ liệu đa dạng giúp giảm nguy cơ tạo ra nội dung thiên vị hoặc xúc phạm bằng cách cho AI tiếp cận nhiều quan điểm và tình huống khác nhau. Điều này rất quan trọng để tạo ra AI ổn định, linh hoạt và có đạo đức.

Thứ hai là thu thập và quản lý dữ liệu. Với giải pháp này, tòa soạn cần triển khai tiếp cận có hệ thống và tập trung nhằm thu thập và quản lý dữ liệu giúp quản trị việc phân phối dữ liệu hiệu quả. Điều này bao gồm thu thập, xử lý, phân tích, lưu trữ, chia sẻ, lưu trữ và xóa dữ liệu. Minh bạch trong phương pháp thu thập dữ liệu và tài liệu đúng đắn được nhấn mạnh để ngăn ngừa sự thiên vị dữ liệu và các vấn đề liên quan đến quyền riêng tư.

Thứ ba là sự giám sát của con người. Đặc biệt với ngành báo chí, truyền thông, sự giám sát của con người nhằm xác thực thông tin luôn là bước thẩm định cần thiết.

Dù công nghệ AI đã tiến bộ, giám sát của con người vẫn cần thiết, đặc biệt trong các công đoạn quan trọng (của quá trình làm báo). Sự can thiệp của con người là cần thiết để xác nhận và đảm bảo tính chính xác và toàn vẹn của dữ liệu được xử lý và phân tích bởi các hệ thống AI.

Thứ tư là phát hiện và giảm thiểu thiên vị. Thực hiện các đánh giá và xác nhận thường xuyên các kết quả của AI để phát hiện và sửa chữa các thiên vị. Điều này bao gồm sử dụng các kỹ thuật đánh giá chéo và thiết lập các chỉ số xác nhận phù hợp nhằm đánh giá độ trung thực của dữ liệu được tạo ra.

Ngoài ra, để giảm sự thiên vị, sai lệch của AI, một biện pháp nữa được sử dụng là ban hành các hướng dẫn hay khung đạo đức. Theo đó, các tòa soạn sẽ xây dựng và áp dụng các hướng dẫn và khung đạo đức giúp quản lý việc ứng dụng AI một cách có trách nhiệm. Các quy tắc này cung cấp cách tiếp cận có hệ thống nhằm đảm bảo rằng việc phát triển AI tuân thủ các tiêu chuẩn đạo đức và yêu cầu, do đó giảm thiểu rủi ro liên quan đến thiên vị và thông tin sai lệch.

Hệ thống quản lý AI (AIMS) là giải pháp tích hợp các rủi ro và kiểm soát cụ thể về AI vào các Hệ thống quản lý an ninh thông tin (ISMS) hiện có giúp quản lý an ninh AI một cách có hệ thống. Điều này đồng nghĩa với việc mở rộng các chính sách quản trị hiện tại bao trùm các yếu tố AI, do đó nâng cao an toàn và độ tin cậy của các ứng dụng AI.

Trong khi đó, bài viết trên IJNet với tựa đề "8 giải pháp giảm thiểu sự thiên vị giới tính trong tin tức do AI hỗ trợ" lại đề cập đến biện pháp đáng chú ý như đội ngũ (triển khai AI) phải đa dạng và liên ngành. Điều này có nghĩa là các tòa soạn ứng dụng AI vào sản xuất tin tức cần đảm bảo các nhóm phát triển AI bao gồm các thành viên từ nhiều lĩnh vực và giới tính khác nhau, tăng cường đại diện của phụ nữ, đặc biệt là phụ nữ da màu trong cả vai trò công nghệ lẫn biên tập.

Bên cạnh đó, các tòa soạn cần thiết lập các tiêu chuẩn biên tập, hợp tác trong ngành để xây dựng các chuẩn mực và hướng dẫn về biên tập đồng thời thúc đẩy sự hợp tác trong ngành.

Cụ thể, để giảm thiểu sự thiên vị giới tính trong tin tức do AI hỗ trợ, các tổ chức báo chí và công nghệ cần hợp tác chặt chẽ để chia sẻ kiến thức và kinh nghiệm. Sự hợp tác này bao gồm chia sẻ dữ liệu và công cụ phát hiện thiên vị giới tính, giúp tăng cường khả năng kiểm soát và điều chỉnh các mô hình AI; cùng nhau thiết lập các tiêu chuẩn và hướng dẫn biên tập để đảm bảo rằng các sản phẩm AI được phát triển một cách có trách nhiệm và công bằng.

Việc tổ chức đào tạo và hội thảo cũng đóng vai trò quan trọng để các nhà báo và nhà phát triển AI có thể trao đổi và học hỏi lẫn nhau về những phương pháp tốt nhất trong việc giảm thiểu thiên vị.

Các cơ quan báo chí và đơn vị công nghệ có thể hợp tác để tiến hành các dự án nghiên cứu chung để khám phá và thử nghiệm các phương pháp mới trong việc sử dụng AI một cách công bằng và không thiên vị. Các tổ chức này cũng có thể chia sẻ những kinh nghiệm thực tiễn trong việc phát triển và triển khai AI, từ đó giúp nhau cải thiện và nâng cao hiệu quả công việc.

Nhờ sự hợp tác, các đơn vị công nghệ và báo chí có thể cùng nhau phát triển các công nghệ AI công bằng hơn, góp phần tạo ra môi trường báo chí đa dạng và bình đẳng./.