Ứng dụng công nghệ trong các cơ quan báo chí và những lưu ý

Nhận thức rõ sự thay đổi trong xu hướng tiếp cận thông tin của công chúng, chuyển đổi số đã trở thành chiến lược phát triển trọng tâm của ngành báo chí - truyền thông. Nhiều cơ quan báo chí và truyền thông trên thế giới đã bắt tay vào hành trình chuyển đổi, thay đổi mô hình hoạt động và kinh doanh để vượt qua khủng hoảng và phát triển mạnh mẽ.

Tuy nhiên, trong quá trình đó, nhiều cơ quan báo chí đã sử dụng các nền tảng do các hãng công nghệ lớn cung cấp. Điều này đặt ra nhiều câu hỏi về tính độc lập của báo chí.

Mối quan hệ giữa cơ quan báo chí và các hãng công nghệ

Các nền tảng như Google và Facebook đóng vai trò cốt lõi trong việc truyền tải tin tức và những công ty mới như OpenAI đang cách mạng hóa cách tạo ra nội dung. Những công ty này cung cấp hạ tầng số quan trọng, cho phép các cơ quan báo chí tiếp cận thêm độc giả, gia tăng sự hiện diện của thương hiệu. Không chỉ đơn thuần là đưa các tác phẩm báo chí lên nền tảng mạng xã hội, ứng dụng, thậm chí một số cơ quan báo chí lớn còn có cả chiến lược dành riêng nhằm phát triển nội dung số.

Tuy nhiên, các hãng công nghệ này cũng làm thay đổi hoạt động báo chí, phá vỡ mô hình kinh doanh báo chí truyền thống.

Sáng kiến ​​đổi mới của Google News Initiative hỗ trợ các tổ chức tin tức chuyển đổi số, ứng dụng công nghệ trong hoạt động. Ra mắt vào năm 2018, sáng kiến ​​này đã hỗ trợ cho hơn 200 dự án tại 47 quốc gia.

Tuy nhiên, thực tế triển khai cho thấy nhiều dự án gặp khó khăn và không thể tiến xa hơn. Ví dụ, tại Brazil, ứng dụng Lume được phát triển với sự hợp tác của 9 tổ chức báo chí độc lập nhằm giúp những người khiếm thị dễ tiếp cận hơn với tin tức địa phương.

Một ứng dụng khác là ConfereAI, sử dụng AI để giúp người dùng kiểm tra tính chính xác của những liên kết và văn bản ngắn. Cả hai dự án đều có khởi đầu đầy hứa hẹn. Tuy nhiên, vì lý do tài chính và kỹ thuật, quá trình phát triển của cả hai đã không thể duy trì.

Bên cạnh đó, do nguồn lực hạn chế nên một số cơ quan báo chí phải thuê ngoài hạ tầng hoặc giải pháp kỹ thuật để phục vụ hoạt động của mình. Điều này có thể tiết kiệm kinh phí và thời gian trong ngắn hạn. Nhưng về lâu dài, nó làm dấy lên mối lo ngại nghiêm trọng về phụ thuộc vào các hãng công nghệ cũng như khả năng xây dựng năng lực của các tòa soạn.

Một số câu chuyện thành công

Sáng kiến của Google đã hỗ trợ Stears, một công ty truyền thông lâu đời ở Nigeria, xây dựng kế hoạch phát triển bền vững lâu dài ngay từ đầu,

Dự án của Stears đề xuất phát triển một dịch vụ quản lý đăng ký. Điều này cho phép các nhà xuất bản ở châu Phi triển khai tường phí và thu tiền từ độc giả của họ mà không cần chuyên môn kỹ thuật. Stears thừa nhận những lợi ích từ lời khuyên của Google về việc lập kế hoạch dài hạn.

Vấn đề trả tiền bản quyền sử dụng tin tức

Google đã bị chỉ trích vì lợi dụng thế thống trị của máy tìm kiếm (Google Search) để buộc các hãng tin phải từ bỏ quyền lợi được chia sẻ tiền bản quyền.

Google phụ thuộc rất nhiều vào các nội dung tin tức để thu hút lưu lượng truy cập và thúc đẩy hoạt động kinh doanh quảng cáo của mình, nhưng Google có một sức mạnh cực lớn của một nền tảng trực tuyến mà các hãng tin không thể đàm phán giấy phép nội dung với người khổng lồ này

Mặc dù, Google có nhiều sáng kiến ​ hỗ trợ cho ngành công nghiệp tin tức và hỗ trợ các cơ quan báo chí cũng như các nhà báo, nhưng những chiến lược này cũng phục vụ cho lợi ích rộng lớn hơn của Google.

Báo chí nắm bắt công nghệ tiên tiến để phục vụ sản xuất nội dung

Để tồn tại, các cơ quan báo chí cần nỗ lực bắt kịp xu hướng chuyển đổi số báo chí, làm chủ công nghệ làm báo hiện đại, thường xuyên đổi mới, sáng tạo trong sản xuất tin tức, nâng cao năng lực cạnh tranh, không bị tụt hậu so với các nền tảng mạng xã hội. Tuy nhiên, trong quá trình đó, các cơ quan báo chí cần đảm bảo tính độc lập của mình.

Các cơ quan báo chí phải xây dựng mối quan hệ trực tiếp với độc giả, phải gắn bó với độc giả và phải hiểu độc giả của mình là ai để đưa ra những nội dung phù hợp, giảm sự phụ thuộc vào các nền tảng của bên thứ ba. Đồng thời cần cập nhật thông tin về các quy định pháp lý và tích cực tham gia vào các cuộc thảo luận về chính sách định hình tương lai của mối quan hệ tin tức - công nghệ.

Việc ứng dụng và triển khai các công nghệ mới sẽ các cơ quan báo chí tối ưu hoá hoạt động, đạt được mục tiêu của mình, tuy nhiên cần đảm bảo tính độc lập của báo chí./.