41/63 địa phương xây dựng đề án phát triển ĐTTM

Trong khuôn khổ Diễn đàn phát triển bền vững đô thị Việt Nam, chiều 16/6/2022 diễn ra Hội thảo chuyên đề 1 với chủ đề "Xây dựng đô thị, chuỗi đô thị thông minh (ĐTTM) kết nối trong nước và quốc tế đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045".

41/63 địa phương xây dựng đề án phát triển ĐTTM

Xây dựng và phát triển ĐTTM là một xu hướng mới trên thế giới, đã và đang được nhiều quốc gia tổ chức triển khai thực hiện. Tại Việt Nam, chủ trương, chính sách xây dựng và phát triển ĐTTM đã được ban hành tại các Nghị quyết của Đảng và Đề án của Chính phủ.

Trong đó, Nghị quyết 52-NQ/TW về một số chủ trương, chính sách chủ động tham gia cuộc cách mạng công nghiệp lần thư tư ngày 27/9/2019, của Bộ Chính trị xác định xây dựng ĐTTM là một trong 3 nhiệm vụ trọng tâm của Việt Nam khi tham gia cuộc CMCN 4.0, bên cạnh phát triển kinh tế số và xây dựng chính phủ điện tử, tiến tới chính phủ số.

Diễn đàn là sự kiện có ý nghĩa quan trọng, cung cấp thêm luận cứ cho việc triển khai thể chế hóa, cụ thể hóa các quan điểm, chủ trương, đường lối, định hướng chính sách lớn của Đảng nêu tại Nghị quyết số 06-NQ/TW ngày 24/01/2022 của Bộ Chính trị về "Quy hoạch, xây dựng, quản lý và phát triển bền vững đô thị Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045". Đây là Nghị quyết chuyên đề đầu tiên của Đảng về đô thị hóa và phát triển đô thị, có ý nghĩa và vai trò quan trọng đối với phát triển kinh tế - xã hội của đất nước đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045.

Phát biểu khai mạc Hội thảo, Phó Trưởng ban Kinh tế Trung ương Nguyễn Đức Hiển cho biết, Nghị quyết 52 xác định mục tiêu, đến năm 2025, có ít nhất 3 ĐTTM tại 3 vùng kinh tế trọng điểm phía Bắc, phía Nam và miền Trung. Đến năm 2030, hình thành một số chuỗi ĐTTM tại các khu vực kinh tế trọng điểm phía Bắc, phía Nam và miền Trung; từng bước kết nối với mạng lưới ĐTTM trong khu vực và thế giới.

Trong đó, Nghị quyết 06 của Bộ Chính trị xác định mục tiêu tổng quát "phát triển đô thị bền vững theo mạng lưới, hình thành một số đô thị, chuỗi đô thị động lực thông minh kết nối với khu vực và thế giới".

Đồng thời nhấn mạnh nhiệm vụ: "Xây dựng và thực hiện đồng bộ các cơ chế, chính sách để phát triển Thủ đô Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh và các thành phố trực thuộc Trung ương, các đô thị trung tâm vùng trở thành các đô thị hiện đại, thông minh, dẫn dắt và tạo hiệu ứng lan toả, liên kết vùng đô thị", "Xây dựng, thúc đẩy đầu tư phát triển hạ tầng số đồng bộ tại các đô thị tương đương với các nước phát triển trong khu vực và trên thế giới; tích hợp hệ thống đo lường, cảm biến, các hệ thống dữ liệu, khai thác hiệu quả các nền tảng và ứng dụng công nghệ số vào các hạ tầng thiết yếu tại đô thị; thúc đẩy mô hình quản lý thông minh trong vận hành, quản lý và khai thác hệ thống hạ tầng kỹ thuật đô thị. Cấu trúc lại hạ tầng CNTT và truyền thông; hình thành một số nền tảng số dùng chung cho các đô thị, vùng đô thị".

Bên cạnh đó, Thủ tướng Chính phủ cũng đã ban hành Quyết định số 950/QĐ-TTg, ngày 01/8/2018 Phê duyệt Đề án phát triển ĐTTM bền vững Việt Nam giai đoạn 2018 - 2025 và định hướng đến năm 2030.

Đến nay, trên cả nước đã có 41/63 tỉnh/thành phố trực thuộc trung ương đã hoặc đang triển khai xây dựng đề án phát triển ĐTTM.

Về triển khai các dịch vụ ĐTTM, có khoảng gần 40 tỉnh đã triển khai phát triển một số dịch vụ về ĐTTM; 17/63 tỉnh đã triển khai xây dựng hoặc đồng ý về chủ trương xây dựng trung tâm điều hành ĐTTM; 17/63 tỉnh đã triển khai ứng dụng dịch vụ du lịch thông minh, khoảng trên 10 tỉnh triển khai các ứng dụng về giao thông thông minh, kiểm soát trật tự an toàn đô thị. 

Ngoài ra, còn một số ứng dụng trong các lĩnh vực khác như giáo dục thông minh, y tế thông minh...; nguồn kinh phí xã hội hóa và nguồn vốn vay ưu đãi để thực hiện các dự án ĐTTM chiếm từ 50 - 90%.

Cần ban hành các hướng dẫn, quy định cụ thể về việc chuẩn hóa cấu trúc và thông tin dữ liệu

Bên cạnh những kết quả đạt được, theo ông Nguyễn Đức Hiển, việc triển khai ĐTTM tại Việt Nam vẫn còn những hạn chế, bất cập như: mới bước đầu tập trung nhiều về ứng dụng các dịch vụ ĐTTM, trong khi các nội dung về quy hoạch ĐTTM, quản lý xây dựng ĐTTM chưa thực sự được chú trọng; còn ít các dự án ĐTTM có cách tiếp cận toàn diện với mục tiêu hướng tới không chỉ đơn thuần là giải quyết các vấn đề cấp thiết của đô thị mà xa hơn là hướng tới một quá trình thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội của địa phương, đặc biệt là những bứt phá trong hội nhập, mở rộng quan hệ quốc tế, thu hút đối tác đầu tư.

"Tại nhiều địa phương, việc đặt mục tiêu con người ở vị trí trung tâm dường như còn mang tính khẩu hiệu, biểu tượng, điển hình là vai trò của người dân trong việc tham gia hoạch định, vận hành các ĐTTM còn hạn chế; tính kết nối, chia sẻ giữa các đô thị chưa cao, mức độ hội nhập quốc tế còn yếu; việc huy động và phát huy các nguồn lực của xã hội còn thiếu bài bản", ông Hiển nhận định.

Hiện nay, mặc dù đã có sự vào cuộc của các bộ, ngành trong hoàn thiện thể chế, cơ chế, chính sách cho phát triển ĐTTM, song nhìn chung hệ thống văn bản quy phạm pháp luật và hệ thống các tiêu chuẩn, quy chuẩn liên quan đến ĐTTM còn chưa đồng bộ và thiếu tính liên ngành. Quy chế thí điểm quản lý đầu tư phát triển ĐTTM, tiêu chí đánh giá khu đô thị mới thông minh chưa được thống nhất ban hành; tiêu chuẩn, quy chuẩn quy hoạch ĐTTM và hạ tầng kỹ thuật, công trình kiến trúc thông minh chưa được ban hành đầy đủ và đồng bộ.

Cùng với đó, sự tham gia của cộng đồng, các thành phần kinh tế trong xây dựng ĐTTM còn hạn chế; nguồn lực cho phát triển ĐTTM bao gồm cả nguồn vốn và nguồn nhân lực cũng còn nhiều hạn chế.

Cùng chia sẻ về những hạn chế, bất cập và khó khăn vướng mắc trong việc triển khai ĐTTM, ông Trần Quốc Thái, Cục trưởng Cục Phát triển đô thị (Bộ Xây dựng) cho rằng, bên cạnh những kết quả tích cực, các nỗ lực xây dựng và phát triển ĐTTM còn chưa có nhiều tiến bộ rõ nét trong các góc độ.

Thứ nhất, thiếu cảnh báo sớm để hạn chế các thiệt hại, thiên tai, bão lũ, cũng như đề xuất các khuyến nghị, giải pháp, các vấn đề trực tiếp liên quan đến đời sống sinh hoạt hằng ngày của người dân.

Thứ hai, những nỗ lực để kiểm soát và bảo vệ tài nguyên thiên nhiên của đô thị như cây xanh, mặt nước tự nhiên, nỗ lực để đô thị xanh hơn, sạch hơn, đáng sống hơn, bền vững hơn chưa nhiều.

Thứ ba, các giải pháp để đa dạng hóa nguồn lực cho thực hiện các ý tưởng, sáng kiến, nỗ lực xây dựng và phát triển ĐTTM chưa nhiều, chủ yếu vẫn dựa vào nguồn lực từ ngân sách.

Trong khi đó, về lĩnh vực cơ sở dữ liệu (CSDL) trong phát triển ĐTTM, ông Hán Minh Cường, Nhà sáng lập, Chủ tịch HĐQT SGroup Việt Nam cho rằng việc xây dựng CSDL đô thị tại Việt Nam còn tồn tại nhiều bất cập như thiếu hành lang pháp lý; còn tình trạng phân mảnh, cát cứ dữ liệu; thiếu hướng dẫn về kiến trúc hệ thống, mô hình và cấu trúc CSDL; thiếu cán bộ chuyên trách, được đào tạo để xây dựng và quản lý CSDL đô thị ứng dụng GIS; hạ tầng CNTT vẫn chưa đảm bảo...

Chủ tịch HĐQT SGroup Việt Nam cũng kiến nghị cần ban hành các hướng dẫn, quy định cụ thể về việc chuẩn hóa cấu trúc và thông tin dữ liệu, xây dựng định mức chi phí thiết lập CSDL đô thị và các quy định về bố trí nguồn lực thực hiện...

Ngoài ra, tại Hội thảo, các đại biểu cũng đã thảo luận, đưa ra các giải pháp nhằm cụ thể hóa các chủ trương, chính sách của Đảng sớm đưa Nghị quyết đi vào cuộc sống, tập trung phân tích, chia sẻ chuyên sâu xoay quanh những vấn đề về hoàn thiện thể chế, chính sách cho xây dựng ĐTTM; kinh nghiệm xây dựng và triển khai dự án/đề án phát triển ĐTTM có tính kết nối cao tại các địa phương; kiến tạo không gian xanh trong nhà, khu công nghiệp đô thị với hệ thống HVAC; hệ thống chiếu sáng thông minh trong hạ tầng của đô thị; Công dân số và Xác thực định danh công dân trong thành phố thông minh; ứng dụng CSDL đô thị liên thông - nền tảng phát triển tại Việt Nam./.