Chuyển động ICT

Các nước Đông Nam Á có thể hợp tác để quản lý AI

Tuấn Trần • 28/08/2024 08:15

Các nước Đông Nam Á có thể hợp tác để quản lý trí tuệ nhân tạo (AI) không? Chúng ta gắn bó với nhau nhưng... chúng ta cũng nên ngoái đầu nhìn lại.

Hoa Kỳ và Trung Quốc có thể không thống nhất với nhau về nhiều vấn đề, nhưng cả hai đều thừa nhận về nhu cầu cần phải quản lý AI - và phải nhanh chóng bắt tay vào việc này.

Vào tháng 3/2024, Hoa Kỳ đã thông qua một nghị quyết không mang tính ràng buộc của Đại hội đồng Liên hợp quốc, do Trung Quốc bảo trợ, kêu gọi giám sát chặt chẽ hơn đối với AI. Vài tháng sau, Washington đã bỏ phiếu cho một nghị quyết của Liên hợp quốc do Trung Quốc bảo trợ, kêu gọi thu hẹp khoảng cách về năng lực AI giữa các quốc gia giàu và nghèo.

Nhưng điều đó sẽ ảnh hưởng thế nào đến Đông Nam Á, một khu vực đang phát triển nhanh chóng với đông đảo dân số có am hiểu công nghệ?

Khi tốc độ đổi mới AI tăng tốc, các nhà lãnh đạo chính phủ và doanh nghiệp (DN) trên toàn thế giới đang phải vật lộn để cân bằng giữa tiến bộ công nghệ và quản trị đạo đức. Thế giới đang có các mô hình quản trị AI khác nhau.

Hoa Kỳ đã ưu tiên đổi mới do thị trường thúc đẩy với quy định tối thiểu. Châu Âu đã áp dụng cách tiếp cận "lấy con người làm trung tâm" nhấn mạnh vào quy định để bảo vệ quyền riêng tư và quyền sở hữu trí tuệ. Các nhà lãnh đạo Trung Quốc đã chọn cách tiếp cận do chính phủ lãnh đạo, với các quy định nghiêm ngặt và chi tiết để đảm bảo đổi mới AI thúc đẩy sự ổn định xã hội và an ninh quốc gia.

Đông Nam Á phải tự tạo ra con đường của riêng mình. Liệu khuôn khổ quản trị AI của khu vực sẽ ưu tiên các công ty và thị trường hay sự kiểm soát của nhà nước? Và quan trọng hơn, các nền kinh tế đa dạng của Đông Nam Á có thể hợp tác với nhau đến mức nào để quản trị AI? Các nhà lãnh đạo khu vực có thể xác định các giá trị xã hội và đạo đức chung để hướng dẫn quy định về AI không?

Liệu Đông Nam Á có noi gương Liên minh châu Âu (EU) trong việc áp dụng khuôn khổ quản trị chung không? Hay mỗi quốc gia sẽ đi theo con đường riêng của mình, tránh hợp tác để theo đuổi AI và chủ quyền dữ liệu?

Sự cân bằng lành mạnh giữa quản lý và đổi mới

"Chúng ta là một khu vực đa dạng", bà Gullnaz Baig, Giám đốc điều hành của tổ chức phi lợi nhuận Angsana Council, cho biết tại hội nghị mang tên Brainstorm AI Singapore vừa diễn ra hồi cuối tháng 7/2024: "Chúng ta yêu thương nhau nhưng đồng thời, chúng ta luôn phải ngoái đầu nhìn lại, và tự hỏi những người hàng xóm của mình đang làm gì?".

Bà Gullnaz Baig phát biểu tại hội nghị Brainstorm AI Singapore. (Ảnh: Fortune)

Điều đó đang khuyến khích sự cân bằng lành mạnh giữa quản lý và đổi mới ở Đông Nam Á. "Ở đây, quản lý luôn được tiến hành nhanh chóng. Chúng ta luôn cần phải nắm bắt tình hình. Nhưng đồng thời phải duy trì một hệ sinh thái cởi mở với đổi mới", Gullnaz Baig cho biết.

Trung Quốc, Hoa Kỳ và châu Âu đều đã phát triển các phương pháp tiếp cận riêng của mình để quản lý AI, điều này có thể gây rắc rối cho các công ty đang cố gắng hoạt động ở nhiều thị trường khác nhau, và họ phải điều hướng các hoạt động quản lý khác nhau để tuân thủ theo luật lệ của từng quốc gia hay khu vực.

Các doanh nghiệp (DN) đang "tìm kiếm điểm chung trong việc tuân thủ các quy định quản lý AI", Evi Fuelle, Giám đốc chính sách toàn cầu của Credo AI - một nền tảng quản trị AI toàn diện giúp đơn giản hóa việc áp dụng AI có trách nhiệm bằng cách tự động hóa giám sát, giảm thiểu rủi ro và tuân thủ quy định cho biết.

Tin mừng là các quy định về AI có thể giống nhau nhiều hơn là khác nhau. Bà cho biết: "Chúng tôi đã thấy rất nhiều điểm chung, ngay cả giữa những điều như Luật AI của EU và lệnh hành pháp của Nhà Trắng về AI".

Dù khó nhưng cần xây dựng quy định chung về AI ở Đông Nam Á

Nhưng không giống như Hoa Kỳ hoặc Trung Quốc, hoặc thậm chí là EU, các công ty Đông Nam Á cần phải xem xét, đánh giá các mức độ phát triển khác nhau, và các hệ thống chính trị khác nhau trên khắp khu vực.

Ví dụ, Singapore là một thành phố - một quốc gia thị trường tự do nhỏ và giàu có với mức sống vượt xa cả các quốc gia phát triển nhất. Việt Nam là một nền kinh tế đang phát triển nhanh do các doanh nghiệp nhà nước thống trị. Philippines với các ngành dịch vụ có mối liên hệ chặt chẽ với các nền kinh tế phương Tây.

“Thực sự rất khó để vượt qua biên giới”, Gullnaz Baig cho biết. Bà chỉ ra các vấn đề xung quanh an ninh mạng và các hoạt động xuyên biên giới là những thứ ngăn cản các DN tận dụng “tiềm năng thực sự của Đông Nam Á”.

Và không phải ai cũng sẵn sàng tham gia vào một kế hoạch chung của toàn bộ khu vực. “Một số thị trường lớn hơn trong khu vực có xu hướng bảo vệ thị trường trong nước của họ bằng cách dựng lên các rào cản pháp lý”, bà nói, nhưng không nêu ví dụ.

Indonesia đã cấm các nền tảng truyền thông xã hội cung cấp dịch vụ thương mại điện tử, với lý do là để bảo vệ các DN nhỏ trong nước.

Tuy nhiên, tất cả các diễn giả tại hội nghị Fortune Brainstorm AI Singapore đều đồng ý rằng, việc xây dựng một khuôn khổ chung cho các quy định về AI ở Đông Nam Á là có giá trị.

“Điểm tốt là có một bộ quy tắc tương đối nhất quán xung quanh AI có trách nhiệm”, Zee Kin Yeong, Tổng giám đốc điều hành của Học viện Luật Singapore cho biết. Điều đó giúp các chính phủ Đông Nam Á dễ dàng sử dụng bộ quy tắc này để làm khuôn mẫu cho các quy tắc của riêng họ về AI.

Ông cho biết: “Chúng ta thực sự phải cố gắng và hoàn thành mọi việc, chứ không chỉ ngồi chờ sự gián đoạn có thể sẽ xảy ra”.

“
Hội nghị Brainstorm AI Singapore diễn ra tại Singapore từ ngày 30 - 31/7/2024, đã quy tụ những bộ óc hàng đầu của các công ty khởi nghiệp, và các DN trên khắp châu Á có tên trong danh sách Fortune Global 500, Fortune Europe 500 và Fortune 500, các nhà đầu tư, nhà hoạch định chính sách và học giả để thảo luận các vấn đề quan trọng liên quan đến AI có trách nhiệm, trong bối cảnh cạnh tranh ngày càng gia tăng.