CĐS và tăng trưởng xanh tác động toàn diện, sâu sắc đến CNH-HĐH ở Việt Nam

Chiều 14/6, tại Hà Nội, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã tham dự, đồng chủ trì và có phát biểu chỉ đạo quan trọng tại Phiên toàn thể Diễn đàn cấp cao và Triển lãm Quốc tế về Công nghiệp 4.0 năm 2023.

Diễn đàn có chủ đề "Thúc đẩy chuyển đổi số, chuyển đổi xanh nhanh tạo đột phá rút ngắn quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa (CNH-HĐH) đất nước đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045".

Đồng chủ trì Phiên toàn thể của Diễn đàn có Trưởng Ban Kinh tế Trung ương Trần Tuấn Anh; Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên; Bộ trưởng Bộ TT&TT Nguyễn Mạnh Hùng; bà Carolyn Turk, Giám đốc Quốc gia Ngân hàng Thế giới tại Việt Nam; ông Pier Giorgio Aliberti, Đại sứ Liên minh châu Âu tại Việt Nam.

CĐS và tăng trưởng xanh đã tác động toàn diện, sâu sắc đến CNH-HĐH ở Việt Nam

Phát biểu tại Diễn đàn, Thủ tướng Phạm Minh Chính nêu rõ, chúng ta đang sống trong một kỷ nguyên mà khoa học công nghệ phát triển như vũ bão và thực sự đang bước vào giai đoạn phát triển mới với cuộc cách mạng công nghiệp (CMCN) lần thứ tư.

Chủ trương phát triển dựa trên nền tảng khoa học, công nghệ (KHCN), đổi mới sáng tạo (ĐMST) và các thành tựu cuộc CMCN lần thứ tư đã được Đảng, Nhà nước khẳng định trong văn kiện Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XIII và nêu rõ trong Nghị quyết 29-NQ/TW ngày 17/11/2022 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII về "Tiếp tục đẩy mạnh CNH-HĐH đất nước đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045", trong đó xác định công nghiệp chế tạo, chế biến là then chốt, chuyển đổi số (CĐS) là phương thức mới có tính đột phá để rút ngắn quá trình CNH-HĐH.

Theo Thủ tướng, cuộc CMCN lần thứ tư, trong đó có CĐS và tăng trưởng xanh đã tác động toàn diện, sâu sắc đến CNH-HĐH ở Việt Nam trên các lĩnh vực với những khía cạnh chủ yếu.

Một là, thế giới được số hóa, kết nối số mọi lúc, mọi nơi, kết hợp thế giới thực với thế giới ảo. Do đó, CNH-HĐH sẽ diễn ra cả trong môi trường thực và môi trường ảo. Vì vậy, CĐS là yêu cầu, nhiệm vụ cấp thiết của các cấp, các ngành và toàn xã hội.

Hai là, CMCN lần thứ tư có quy mô và tốc độ phát triển chưa có tiền lệ, làm thay đổi lực lượng sản xuất, thúc đẩy chuyển đổi CNH-HĐH sang giai đoạn mới: Thâm dụng tri thức và đột phá ĐMST; mở ra nhiều cơ hội cho chúng ta "bắt kịp", "đi cùng" và "vượt lên" ở một số lĩnh vực so với khu vực và thế giới.

Ba là, CMCN lần thứ tư có phạm vi tác động bao trùm, toàn diện, hình thành các quan hệ sản xuất mới, các mô hình kinh doanh mới, tạo sự chuyển dịch các dòng vốn, công nghệ, lao động, nhất là chuyển đổi xanh - phát triển bền vững; thúc đẩy xã hội hóa, quốc tế hóa cả lực lượng sản xuất và quan hệ sản xuất, đòi hỏi CNH-HĐH của mỗi nước phải đặt trong chuỗi giá trị toàn cầu.

CĐS đã có những bước tiến quan trọng

Theo Thủ tướng, việc thích ứng và phát triển của mỗi quốc gia trong kỷ nguyên số và toàn cầu hóa hiện nay là vấn đề lớn, vừa cấp bách, vừa lâu dài, vừa tổng thể, vừa bao trùm. Đối với Việt Nam, ý thức rõ về cơ hội và yêu cầu, Chính phủ đã chủ động thích ứng, đổi mới để phát triển mà trước hết, không ngừng nỗ lực để tiếp tục xây dựng một Chính phủ có đủ năng lực quản trị phát triển trong thời đại số. Đồng thời, các cấp, các ngành và toàn xã hội đã có những thay đổi từ nhận thức đến hành động để tận dụng cơ hội và thích ứng với thách thức của thời đại số, tăng trưởng xanh.

Vừa qua, CĐS ở Việt Nam đã có những bước tiến quan trọng. Thể chế cho phát triển Chính phủ điện tử (CPĐT), Chính phủ số, kinh tế số đang từng bước được hoàn thiện. CĐS trong nội khối cơ quan hành chính nhà nước đã có nhiều kết quả tích cực. Việc cung cấp dịch vụ công trực tuyến (DVCTT) có chuyển biến rõ rệt, với gần 4.400 DVCTT được tích hợp, cung cấp trên Cổng dịch vụ công quốc gia. Các cơ sở dữ liệu làm nền tảng để triển khai xây dựng CPĐT, Chính phủ số tiếp tục được thúc đẩy triển khai, kết nối, chia sẻ phục vụ xây dựng Chính phủ số.

CĐS toàn diện, thực chất, hiệu quả, bền vững

Thủ tướng Phạm Minh Chính cho biết bám sát các yêu cầu của Nghị quyết 29, Chính phủ sớm ban hành Chương trình hành động để cụ thể hóa các nhiệm vụ, giải pháp cho từng cấp, ngành, cơ quan đơn vị để thực hiện cho được mục tiêu, nhiệm vụ đề ra.

Theo đó, trong giai đoạn 2021 -2030 tập trung chỉ đạo thúc đẩy ứng dụng mạnh mẽ KHCN, ĐMST, nhất là thành tựu của cuộc CMCN lần thứ tư, tạo ra bứt phá về năng suất, chất lượng, hiệu quả, sức cạnh tranh của các ngành, lĩnh vực và cả nền kinh tế; thực hiện CĐS toàn diện, thực chất, hiệu quả, bền vững. Chuyển đổi các ngành công nghiệp thâm dụng tài nguyên, năng lượng sang các ngành công nghiệp xanh, công nghiệp phát thải carbon thấp; cơ cấu lại các ngành nông nghiệp và dịch vụ dựa trên nền tảng công nghệ hiện đại, công nghệ số, phát triển các loại dịch vụ mới có tính liên ngành và giá trị gia tăng cao, đẩy nhanh dịch vụ hóa các ngành công nghiệp chế biến, chế tạo.

Trong giai đoạn 2031- 2045, tập trung nâng cao chất lượng CNH và đẩy mạnh HĐH toàn diện trên tất cả các lĩnh vực của nền kinh tế và đời sống xã hội.

Thủ tướng cũng nhấn mạnh yêu cầu đẩy mạnh: "CĐS và chuyển đổi xanh, tạo đột phá rút ngắn quá trình CNH-HĐH, nâng cao năng suất, chất lượng, hiệu quả và sức cạnh tranh của nền kinh tế".

Để thực hiện điều này, cần thực hiện có hiệu quả "Chương trình CĐS quốc gia đến năm 2025, định hướng đến năm 2030" (Quyết định số 749/QĐ-TTg) để thúc đẩy quá trình CNH-HĐH.

CĐS phải mang lại kết quả thực chất, những giá trị thiết thực cho phát triển kinh tế, xã hội. Trong đó, thực hiện có hiệu quả phương châm đã đề ra cho năm 2023 là năm "Tạo lập và khai thác dữ liệu để tạo ra giá trị mới" và Đề án 06 về phát triển ứng dụng dữ liệu dân cư, định danh và xác thực điện tử phục vụ CĐS quốc gia giai đoạn 2022-2025, tầm nhìn đến năm 2030".

Cùng với đó, đẩy nhanh việc xây dựng, ban hành và tổ chức thực hiện hiệu quả Chiến lược phát triển công nghiệp công nghệ số; Xây dựng và triển khai Chiến lược phát triển công nghiệp vi mạch bán dẫn Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045; Xây dựng Luật Công nghiệp công nghệ số; Thúc đẩy phát triển các sản phẩm, dịch vụ mới, chính sách xây dựng kết cấu hạ tầng công nghiệp công nghệ số.

Đồng thời, thực hiện có hiệu quả Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050 để thúc đẩy chuyển đổi xanh; Triển khai tích cực, hiệu quả các nội dung của Tuyên bố chính trị thiết lập Quan hệ đối tác chuyển đổi năng lượng công bằng (JETP) với các đối tác quốc tế, tận dụng tối đa hỗ trợ của các đối tác quốc tế trong chuyển giao công nghệ, quản trị, đào tạo nhân lực, cung cấp tài chính, coi JETP là giải pháp quan trọng cho quá trình chuyển dịch năng lượng ở Việt Nam; thực hiện thành công Quy hoạch điện VIII đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt để tiến tới giảm và cân bằng phát thải theo các cam kết của Việt Nam tại COP26, COP27.

Xây dựng nền công nghiệp tự cường

Nhiệm vụ thứ ba được Thủ tướng chia sẻ là xây dựng nền công nghiệp quốc gia vững mạnh, tự lực, tự cường.

Thứ tư, phát triển KHCN, ĐMST đáp ứng yêu cầu CNH-HĐH; trong đó thúc đẩy mạnh mẽ khởi nghiệp, ĐMST góp phần xây dựng nền kinh tế độc lập, tự chủ gắn với chủ động, tích cực hội nhập quốc tế sâu rộng, thực chất, hiệu quả.

Thứ năm, đổi mới tư duy, tập trung hoàn thiện và nâng cao chất lượng thể chế, nâng cao hiệu quả quản trị quốc gia, tạo môi trường và điều kiện thuận lợi thúc đẩy CNH-HĐH đất nước.

Thứ sáu, tạo đột phá trong xây dựng hệ thống kết cấu hạ tầng, nhất là hạ tầng chiến lược tạo động lực cho đẩy mạnh CNH-HĐH đất nước.

Để thực hiện mục tiêu này, Thủ tướng nêu rõ, phải đa dạng hóa nguồn lực, tập trung đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng, nhất là hạ tầng chiến lược; Đẩy nhanh tiến độ một số công trình, dự án quan trọng quốc gia, trọng điểm ngành giao thông vận tải, có tính liên vùng và hạ tầng đô thị lớn, nhất là hệ thống đường cao tốc đạt mục tiêu 5.000 km vào năm 2030, đường sắt tốc độ cao, sân bay, cảng biển, hạ tầng điện, viễn thông...

DN trong nước là động lực chính

Thứ bảy, Thủ tướng nêu nhanh chóng thể chế hóa quan điểm nguồn lực trong nước là cơ bản, chiến lược, lâu dài và quyết định, nguồn lực bên ngoài là quan trọng, đột phá; DN trong nước là động lực chính, chủ đạo; DN FDI có vai trò quan trọng, đột phá trong thực hiện CNH-HĐH đất nước.

Thủ tướng nêu rõ, nguồn lực bên trong gồm con người, thiên nhiên và truyền thống văn hóa lịch sử, nguồn lực bên ngoài gồm nguồn vốn, công nghệ, quản trị, đào tạo nhân lực…

Theo đó, cần xây dựng và triển khai định hướng phát triển một số tập đoàn kinh tế, DN nhà nước, DN tư nhân trong nước có quy mô lớn, hoạt động hiệu quả, có năng lực cạnh tranh quốc tế, đóng vai trò dẫn dắt, trụ cột trong một số lĩnh vực quan trọng của quá trình CNH-HĐH như năng lượng, công nghiệp chế biến, chế tạo, tài chính - ngân hàng, nông nghiệp, viễn thông, kết cấu hạ tầng...

Thủ tướng cũng nêu cần tăng cường cơ chế đặt hàng, giao nhiệm vụ cho một số tập đoàn, DN nhà nước và DN tư nhân trong nước có quy mô lớn, có đủ năng lực thực hiện một số nhiệm vụ có tính chiến lược, dẫn dắt; Khơi dậy nội lực, khuyến khích mạnh mẽ sự phát triển của DN tư nhân trong nước, đặc biệt trong các lĩnh vực công nghiệp chế tạo, công nghệ cao, công nghiệp CNTT, hình thành các chuỗi cung ứng, chuỗi giá trị trong nước và quốc tế.

Thủ tướng cho rằng cần tăng cường liên kết giữa khu vực có vốn đầu tư nước ngoài, nhất là các tập đoàn đa quốc gia với DN trong nước trong phát triển chuỗi cung ứng của các ngành công nghiệp; Tạo điều kiện thuận lợi cho DN, doanh nhân thuộc mọi thành phần kinh tế tiếp cận bình đẳng với các nguồn lực phát triển.

Thứ tám, không ngừng nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của nhân dân, giữ vững ổn định chính trị, xã hội, tăng cường quốc phòng, an ninh, nâng cao hiệu quả đối ngoại và hội nhập quốc tế, tạo môi trường và điều kiện thuận lợi cho phát triển đất nước.

Thủ tướng nhấn mạnh, tiếp tục thực hiện CNH-HĐH theo hướng tự lực, tự cường dựa trên nền tảng KHCN và ĐMST gắn với hội nhập quốc tế toàn diện, sâu rộng, thực chất và hiệu quả. Việt Nam mong muốn nhận được sự hỗ trợ và tham vấn của các đối tác phát triển, cộng đồng nhà đầu tư, DN nước ngoài, các chuyên gia trong và ngoài nước để tìm ra các giải pháp, các chính sách phù hợp trong bối cảnh KHCN ngày càng tiến bộ vượt bậc và lan tỏa nhanh chóng.

Thủ tướng khẳng định: “Đảng, Nhà nước Việt Nam rất coi trọng, xem CĐS, chuyển đổi xanh và phát triển bền vững là những nhiệm vụ trọng tâm trong quá trình CNH-HĐH đất nước; là phương thức mới có tính đột phá để rút ngắn quá trình CNH-HĐH”.

Thủ tướng đề nghị, sau Diễn đàn này, các cấp, các ngành, các địa phương, cộng đồng DN cùng nỗ lực, biến khát vọng thành việc làm và hành động cụ thể để tiếp tục phấn đấu và đạt được những bước tiến mới góp phần đẩy mạnh CNH-HĐH đất nước.

Lợi thế của Việt Nam để CNH-HĐH

Phát biểu tại diễn đàn, Bộ trưởng Bộ TT&TT Nguyễn Mạnh Hùng cho biết CNH-HĐH luôn gắn với tri thức và công nghệ mới, tức là gắn với các cuộc cách mạng công nghệ mới.

Đi qua bao cuộc cách mạng công nghiệp, Bộ trưởng cho biết "CNH-HĐH đã từng có nội hàm cơ khí hóa, điện khí hóa, và AI hóa (tự động hóa). Ngày nay, CNH-HĐH gắn với cuộc CMCN lần thứ 4 có nội hàm CĐS. Công nghệ số và CĐS là cốt lỗi của CNH và HĐH. Công nghệ số và CĐS làm thay đổi căn bản phương thức sản xuất và mô hình phát triển".

Cũng theo Bộ trưởng, "Mỗi nước rồi phải đi con đường riêng của mình để CNH-HĐH đất nước. CNH-HĐH thì phải đi con đường Việt Nam dựa trên bối cảnh văn hóa, trình độ phát triển, chế độ, tố chất con người và những bài toán Việt Nam".

CMCN lần thứ 4 có đến 50% là các công nghệ số, 50% các công nghệ còn còn lại là dựa trên công nghệ số để phát triển. "Bởi vậy, nhiều người coi CMCN lần thứ 4 là cuộc cách mạng công nghệ số. Công nghệ số thì hợp với người Việt Nam".

"Việt Nam cũng có rất nhiều DN công nghệ số xuất sắc và đó là lợi thế của Việt Nam để đẩy nhanh CNH-HĐH đất nước", Bộ trưởng nhấn mạnh. 

CĐS, chuyển đổi xanh là các quá trình chuyển đổi then chốt

Cũng tại diễn đàn, Trưởng Ban Kinh tế Trung ương Trần Tuấn Anh nhấn mạnh: Nghị quyết số 29-NQ/TW ngày 17/11/2022 về “Tiếp tục đẩy mạnh CNH-HĐH đất nước đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045” là Nghị quyết chuyên đề có tính tổng thể đầu tiên của Đảng về CNH-HĐH coi phát triển công nghiệp chế tạo, chế biến là then chốt; CĐS, chuyển đổi xanh là các quá trình chuyển đổi then chốt, là những phương thức mới có tính đột phá để rút ngắn quá trình CNH, HĐH đất nước; xác định nguồn lực trong nước là cơ bản, chiến lược, lâu dài và quyết định, nguồn lực bên ngoài là quan trọng, đột phá; DN trong nước (bao gồm cả DN nhà nước và DN tư nhân) là động lực chính, chủ đạo; DN FDI có vai trò quan trọng, đột phá trong quá trình CNH, HĐH. Đồng thời, Nghị quyết đã đề ra các quan điểm, mục tiêu tổng quát và 24 mục tiêu cụ thể, 10 nhóm nhiệm vụ và giải pháp.

Trên cơ sở kết quả Diễn đàn, Trưởng Ban Kinh tế Trung ương cho biết Ban ghi nhận, tiếp thu tối đa tất cả các ý kiến trao đổi, thảo luận, góp ý cũng như nghiên cứu đầy đủ các tài liệu, các tham luận, báo cáo chuyên đề liên quan để tổng hợp, chắt lọc để phục vụ công tác hướng dẫn, kiểm tra, giám sát triển khai thực Nghị quyết số 29-NQ/TW, báo cáo Bộ Chính trị, Ban Bí thư./.