Chánh án TANDTC trực tiếp chỉ đạo là điều kiện tiên quyết để CĐS ngành Tòa án thành công

Chiều ngày 16/6/2024, Bộ trưởng Bộ TT&TT Nguyễn Mạnh Hùng, Phó Chủ tịch Uỷ ban Quốc gia về chuyển đổi số (CĐS) đã có bài phát biểu tại Hội nghị giới thiệu mô hình CĐS thành công cấp bộ ngành. Tòa án nhân dân tối cao (TANDTC) đã được Ủy ban Quốc gia về CĐS lựa chọn là đơn vị tổ chức hội nghị giới thiệu mô hình CĐS thành công cấp bộ ngành.

Tạp chí TT&TT trân trọng giới thiệu toàn văn bài phát biểu của Bộ trưởng Bộ TT&TT Nguyễn Mạnh Hùng tại Diễn đàn:

Kính thưa đồng chí Phạm Minh Chính, Uỷ viên Bộ Chính trị, Thủ tướng Chính phủ, Chủ tịch Uỷ ban Quốc gia về chuyển đổi số.

Kính thưa đồng chí Nguyễn Hoà Bình, Uỷ viên Bộ Chính trị, Bí thư Trung ương Đảng, Chánh án Toà án nhân dân tối cao.

Kính thưa các đồng chí Uỷ viên Trung ương Đảng.

Kính thưa các đồng chí lãnh đạo các Ban bộ ngành Trung ương và lãnh đạo Toà án nhân dân các cấp.

Thưa các đồng chí.

Năm 2024 tập trung vào phát triển kinh tế số với bốn trụ cột

Chương trình chuyển đổi số (CĐS) quốc gia đã được 4 năm và bước sang năm thứ 5. Năm đầu tiên là khởi động CĐS. Năm thứ hai là tổng diễn tập CĐS trên phạm vi toàn quốc thời COVID 19. Năm thứ ba là xây dựng các nền tảng số quốc gia, năm thứ tư là phát triển dữ liệu số. Năm 2024 này là bắt đầu năm thứ năm, chúng ta sẽ tập trung vào phát triển kinh tế số với bốn trụ cột là công nghiệp công nghệ thông tin và truyền thông (CNTT-TT), phát triển kinh tế số, các ngành, quản trị số và phát triển dữ liệu số.

Hơn 4 năm qua đã cho chúng ta một số kinh nghiệm quý để định ra các cách làm CĐS hiệu quả.

Thứ nhất là làm thí điểm, làm thí điểm trước và làm cho đến nơi cho đến thành công rồi “copy” ra cả nước. CĐS thì phải làm 100% toàn quốc mới hiệu quả nhưng chúng ta lại không đủ kinh nghiệm, nguồn lực, nhất là nguồn nhân lực để làm ngay cùng lúc trên toàn quốc.

Bởi vậy, cần tập trung chỉ đạo làm thí điểm một xã, một huyện, một tỉnh, một ngành và làm cho đến tận cùng, làm cho đến thành công, làm cho thuận tiện và dễ dùng, làm cho hiệu quả và làm trên nền tảng số rồi từ đó nhân rộng và làm nhanh ra cả nước.

Thứ hai là dùng nền tảng số, thời CNTT thì tất cả các bộ, ngành và các địa phương đều làm phân tán, hầu như không có các hệ thống và nền tảng dùng chung toàn quốc. Vậy nên các nơi cứ tự làm từ A đến Z, phân tán, lãng phí và khó kết nối. Nhưng thời CĐS thì xuất hiện các nền tảng số dùng chung toàn quốc, gọi là nền tảng trung ương hay các nền tảng số quốc gia.

Đầu tư một nơi, phần cứng một nơi, phần mềm một nơi, vận hành khai thác một nơi, nhưng sử dụng thì mọi người trên toàn quốc. Bởi vậy, phải làm rõ cái gì là trung ương, cái gì là địa phương. Bộ TT&TT sẽ làm rõ và công bố cái gì là trung ương, cái gì là địa phương để cho địa phương yên tâm biết cái này là mình phải làm và được làm. Bộ, ngành thì phải làm cái trung ương.

Thứ ba là hướng dẫn chi tiết, cái gì mới, lại trừu tượng. Công nghệ chưa làm bao giờ, tức là đang còn lơ mơ thì ban đầu rất cần những hướng dẫn chi tiết, giống như cầm tay chỉ việc, nhất là những cái cơ bản thì CĐS mới có thể lan rộng và đi sâu xuống dưới được.

Với toàn dân và toàn diện, Bộ TT&TT sẽ làm rõ những cái cơ bản nhất của CĐS là gì và có hướng dẫn chi tiết cái gì, làm như thế nào, ai làm và bao giờ xong. Nếu chúng ta không khởi động CĐS bằng cách như thế này thì CĐS sẽ chỉ thành công lỗ chỗ một vài nơi, và một khi đã được khởi động những cái cơ bản nhất trên phạm vi toàn quốc thì các bộ, ngành, các địa phương sẽ tự tin để tự làm những cái tiếp theo.

Thứ tư là hợp tác với các doanh nghiệp (DN) công nghệ số Việt Nam. Hiện nay Việt Nam chúng ta có nhiều DN công nghệ số xuất sắc, có đủ năng lực để giúp các bộ, ngành và địa phương CĐS thành công.

Với cơ quan nhà nước (CQNN) thì công nghệ số là khó khăn, nhưng với DN công nghệ số thì lại không khó. Nhưng DN công nghệ số thì không biết phải làm gì để CĐS các Bộ, ngành và địa phương, họ không có chuyên môn, không biết vấn đề của CQNN và không có dữ liệu.

Chỉ cần các bộ, ngành, địa phương biết vấn đề của mình, biết mình muốn gì, rồi cung cấp chuyên môn và dữ liệu thì DN công nghệ số sẽ giúp CĐS thành công. Cái gì mà nhà nước có đầu tư thì các DN công nghệ số cũng có thể đầu tư để cung cấp lại cho Nhà nước dưới dạng dịch vụ. Sự hợp tác giữa bộ, ngành và địa phương với các DN công nghệ số là để mỗi bên cái gì dễ thì tập trung làm và cái gì khó thì không làm, để người kia bàn.

Thứ năm là tìm ra các công thức thành công để nhân rộng. Chúng ta làm thí điểm thành công và sau đó đưa ra các công thức thành công để CĐS cho các lĩnh vực, các cấp, để có thể truyền thông và nhân rộng. Những công thức thành công ngắn gọn, đúng bản chất, dễ hiểu, dễ làm theo sẽ thực sự là một loại sức mạnh mang tính toàn dân.

Ví dụ, Bộ Công an có công thức “đúng, đủ, sạch, sống” khi làm cơ sở dữ liệu dân cư. CĐS Việt Nam là chính phủ số + kinh tế số + xã hội số. Kinh tế số Việt Nam là công nghiệp công nghệ thông tin và truyền thông + kinh tế số + quản trị số + dữ liệu số.

“

CĐS toàn dân là đi từng ngõ, gõ từng nhà, rà từng đối tượng. Bộ TT&TT đang trình Thủ tướng Chính phủ ra Chỉ thị về mũi đột phá CĐS. CĐS là toàn dân và toàn diện, nhưng vẫn cần phải có mũi đột phá.

Bộ trưởng Bộ TT&TT Nguyễn Mạnh Hùng

CĐS toàn dân là đi từng ngõ, gõ từng nhà, rà từng đối tượng. Bộ TT&TT đang trình Thủ tướng Chính phủ ra Chỉ thị về mũi đột phá CĐS. CĐS là toàn dân và toàn diện, nhưng vẫn cần phải có mũi đột phá. CĐS sẽ không thành công nếu người đứng đầu các cấp không trực tiếp chỉ đạo ít nhất một dự án CĐS có tính nền tảng.

CĐS là một công việc mới mẻ với người đứng đầu các cấp nên phải trực tiếp làm, phải đi qua một dự án, một đề án cụ thể để hiểu ra và từ đó mới có thể chỉ đạo thúc đẩy nhanh góc độ CĐS. Chỉ có như vậy thì mới thành công.

Đề án 06 của Bộ Công an là một ví dụ thành công về mũi đột phá. Mũi đột phá này do đồng chí Bộ trưởng trực tiếp chỉ đạo. Mũi đột phá đã kéo theo CĐS của cả Bộ Công an, tác động lớn tới CĐS quốc gia. Mũi đột phá này tác động sâu từ Trung ương tới địa phương, tác động lên toàn dân. Thủ tướng Chính phủ yêu cầu mỗi bộ, ngành, địa phương phải tìm ra một mũi đột phá. Có một đề án như Đề án 06 của Bộ Công an tập trung chỉ đạo thực hiện xong và thành công trong hai năm 2024 - 2025.

CĐS đã trở thành công cụ làm việc hàng ngày của 12.000 cán bộ có chức danh tư pháp

Hôm nay, chúng ta có mặt ở đây để trực tiếp chứng kiến một ngành CĐS thành công bước đầu, đó là TANDTC. Cái thành công nhất là CĐS đã trở thành công cụ làm việc hàng ngày của 12.000 cán bộ có chức danh tư pháp. Đây là kết quả của ba năm CĐS. CĐS sẽ không thành công nếu chỉ là phong trào, đó là kết quả của một quá trình liên tục.

Ngay từ đầu Tòa án đã lựa chọn đối tác chiến lược để đồng hành, CĐS là một hành trình, không phải là mua một phần mềm về dùng như thời CNTT mà là phát triển các phần mềm cho chính mình. Phần mềm CĐS không phải là viết ra là xong mà sẽ được hoàn thiện trong quá trình sử dụng, và như vậy một mình DN công nghệ số không thể tự làm, Tòa án cũng không có lực lượng công nghệ để tự làm. CĐS thì phần mềm bao giờ cũng là do hai người cùng làm, DN công nghệ số và CQNN. Họ phải đi với nhau là một chặng đường dài, là đối tác chiến lược của nhau và DN phải có nguồn nhân lực dành riêng cho dự án CĐS.

CQNN phải đặt rõ bài toán cho DN công nghệ số, dạy nghề, dạy chuyên môn ngành mình cho DN, đưa dữ liệu, đưa trí thức ngành cho DN để DN phát triển sản phẩm, rồi sau đó trực tiếp dùng sản phẩm hàng ngày và liên tục đưa ra các yêu cầu hoàn thiện sản phẩm. Đó là yêu cầu đối với CQNN để CĐS thành công. Phần mềm đã viết xong nhưng làm cho nó thông minh lên từng ngày lại chính là việc của CQNN.

Ví dụ sau hơn 2 năm TANDTC sử dụng hệ thống, số người dùng hệ thống đã đưa lên 27.000 tình huống pháp lý khó để được tư vấn, và từ đây đã hình thành 18.000 tình huống chuẩn hóa và được nhập vào hệ thống để tham khảo cho về sau, làm giàu thêm tri thức của ngành Tòa án.

“

CQNN phải đặt rõ bài toán cho DN công nghệ số, dạy nghề, dạy chuyên môn ngành mình cho DN, đưa dữ liệu, đưa trí thức ngành cho DN để DN phát triển sản phẩm, rồi sau đó trực tiếp dùng sản phẩm hàng ngày và liên tục đưa ra các yêu cầu hoàn thiện sản phẩm. Đó là yêu cầu đối với CQNN để CĐS thành công.

Bộ trưởng Bộ TT&TT Nguyễn Mạnh Hùng

Những người thông thái nhất của tổ chức phải dạy, phải truyền kiến thức của mình cho phần mềm CĐS, trợ lý ảo để những người khác trong tổ chức được sử dụng. Nhân viên khi sử dụng trợ lý ảo để giải quyết công việc hằng ngày của mình thì sẽ phát hiện những cái mà trợ lý ảo chưa biết rồi đi tìm tri thức để bổ sung cho trợ lý ảo. Ở giai đoạn sau, khi trợ lý ảo đã đưa vào sử dụng thì mọi người làm cho trợ lý thông minh lên lại chính là những người sử dụng.

Giai đoạn đầu thì vai chính là những người thông thái, giai đoạn sau thì vai chính là người sử dụng. CNTT và ứng dụng công nghệ để tự động hóa cái mình đang làm, tự động hóa cái quy trình cũ. Thời CNTT thì công nghệ là chính, chỉ cần đến giám đốc CNTT, tương đương với cấp cục và vụ. Nhưng CĐS là thay đổi cách làm, cách vận hành tổ chức, là một cuộc cách mạng vì sự thay đổi hơn là cuộc cách mạng về công nghệ. Bởi vậy, phải cần đến người đứng đầu. Việc Chánh án TANDTC trực tiếp làm dự án CĐS đầu tiên, trực tiếp chỉ đạo công cuộc CĐS ngành Tòa án là điều kiện tiên quyết để CĐS thành công.

Ngoài ra, CĐS của Tòa án tối cao ngay từ ngày đầu đã tập trung vào phục vụ đối tượng Trung tâm là cán bộ, công chức của Tòa án, tạo ra các công cụ số, trợ lý ảo để giảm tải công việc, giảm thời gian làm việc, tăng chất lượng công việc cho họ. CĐS mà không được cán bộ, công chức ủng hộ, không được họ dùng hàng ngày thì sẽ không thành công. Cán bộ, công chức được hỗ trợ tốt thì người dân mới được phục vụ tốt. Cán bộ, công chức là đối tượng trung tâm mặc dù các công nghệ số hiện đại, còn người dân là đối tượng trung tâm được hưởng các dịch vụ chất lượng và thực hiện từ cán bộ, công chức.

“

CĐS mà không được cán bộ, công chức ủng hộ, không được họ dùng hàng ngày thì sẽ không thành công. Cán bộ, công chức được hỗ trợ tốt thì người dân mới được phục vụ tốt.

Bộ trưởng Bộ TT&TT Nguyễn Mạnh Hùng

Bộ TT&TT trân trọng cảm ơn đồng chí Chánh án TANDTC cảm ơn ngành Tòa án đã kiên trì, kiên quyết và kiên định CĐS suốt hơn ba năm qua để hôm nay chúng ta có được một mô hình CĐS thành công cấp bộ, ngành để nhân rộng ra toàn quốc, góp phần thúc đẩy công cuộc CĐS quốc gia./.