Đặt con người làm trung tâm của công nghệ

Theo Tổng thư ký LHQ, chúng ta lại khởi đầu một năm nữa trong cơn đại dịch toàn cầu. COVID-19 tiếp tục mang lại cả thách thức và hy vọng nhưng giờ không phải là lúc để liệt kê và than thở mà là lúc phải hành động.

Khởi đầu năm mới, Tổng thư ký đã đưa ra 5 báo động lớn đối với thế giới, đó là COVID-19, tài chính toàn cầu, biến đổi khí hậu, an ninh mạng, hòa bình và an ninh của thế giới.

"Chúng ta phải đối mặt với một đám cháy toàn cầu với 5 báo động đòi hỏi sự vào cuộc của toàn bộ của tất cả các quốc gia", Tổng thư ký nhấn mạnh.

Cụ thể, 5 cảnh báo được Tổng thư ký đưa ra, gồm:

Đầu tiên, chúng ta phải chuyển sang chế độ khẩn cấp trong trận chiến COVID-19.

Thứ hai, chúng ta phải chuyển sang chế độ khẩn cấp để cải cách nền tài chính toàn cầu.

Thứ ba, chúng ta phải chuyển sang chế độ khẩn cấp chống lại cuộc khủng hoảng khí hậu.

Lĩnh vực thứ tư là lĩnh vực mà quản trị toàn cầu hầu như không tồn tại. "Chúng ta phải chuyển sang chế độ khẩn cấp để đặt con người vào trung tâm của công nghệ".

Thứ năm, cần chuyển sang chế độ khẩn cấp để mang lại hòa bình cho một thế giới còn nhiều bất ổn.

Đối với cảnh báo thuộc lĩnh vực công nghệ, Tổng thư ký LHQ cho biết chúng ta không nên để công nghệ tận dụng chúng ta mà chúng ta nên tận dụng công nghệ. Và nếu được quản trị đúng cách, các cơ hội là vô cùng lớn, đặc biệt nếu chúng ta có thể đảm bảo kết nối Internet một cách an toàn và bảo mật.

Kỹ thuật số ngày càng phát triển bùng nổ đang mang lại lợi ích cho những lực lượng đột phá nhiều nhất và từ chối cơ hội cho những người bình thường. Ở các quốc gia có kết nối băng thông rộng thấp, đơn giản là chỉ cần kết nối trường học với Internet có thể đóng góp tăng trưởng GDP lên 20%. Với những lợi ích như vậy đòi hỏi phải kết nối một cách an toàn 2,9 tỷ người dân đang còn ngoại tuyến, chủ yếu ở các nước đang phát triển.

Cũng theo Tổng thư ký, phụ nữ vẫn bị bỏ lại khá xa so với nam giới về tỷ lệ truy cập Internet. Hội nghị thượng đỉnh về chuyển đổi giáo dục (Transforming Education Summit) năm nay sẽ là một cơ hội quan trọng để giúp thu hẹp khoảng cách số và đảm bảo các dịch vụ Internet với giá cả phải chăng, an toàn và bảo mật cho tất cả mọi người. Khi chúng ta nắm bắt các cơ hội của thế giới số, những rủi ro như lạm dụng dữ liệu, thông tin sai lệch và tội phạm mạng đã vượt xa bất cứ nỗ lực tích cực để giải quyết.

Thông tin cá nhân của chúng ta đang bị khai thác để kiểm soát hoặc thao túng chúng ta, thay đổi hành vi của chúng ta, vi phạm nhân quyền của chúng ta và phá hoại các thể chế dân chủ. Sự lựa chọn của chúng ta bị lấy đi khỏi chúng ta mà chúng ta không hề hay biết.

Các mô hình kinh doanh của các công ty truyền thông xã hội thu lợi nhuận từ các thuật toán ưu tiên sự nghiện ngập, phẫn nộ và lo lắng với cái giá phải trả là an toàn công cộng.

Theo đó, Tổng thư ký cho biết: "Chúng ta cần các khuôn khổ pháp lý mạnh mẽ để thay đổi mô hình kinh doanh này. Để giải quyết những vấn đề này, tôi đã đề xuất Hiệp ước kỹ thuật số toàn cầu (Global Digital Compact) trong khuôn khổ Hội nghị thượng đỉnh về tương lai (Summit of the Future) vào năm 2023. Hiệp ước sẽ là nơi các chính phủ, khu vực tư nhân và xã hội dân sự cùng thống nhất về các nguyên tắc chính làm nền tảng cho hợp tác kỹ thuật số toàn cầu".

Theo Tổng thư ký, điều này sẽ củng cố cách tiếp cận phối hợp liên tục về an ninh mạng để bảo vệ người dân và cơ sở hạ tầng dân sự. Và tôi đã đề xuất Bộ quy tắc ứng xử toàn cầu (Global Code of Conduct) để chấm dứt dịch bệnh và cuộc chiến về khoa học, đồng thời thúc đẩy tính toàn vẹn trong thông tin công khai, bao gồm cả trực tuyến.

LHQ mong muốn thúc đẩy điều này với các chính phủ, cơ quan truyền thông và các cơ quan quản lý. Vì vậy, nhiều tiến bộ công nghệ đang được tiến hành trong lĩnh vực này.

Tổng thư ký LHQ kêu gọi các quốc gia thành viên đẩy nhanh công việc cấm vũ khí sát thương tự động và bắt đầu xem xét các khuôn khổ quản trị mới cho công nghệ sinh học và công nghệ thần kinh (neurotechnology).

2,9 tỷ người vẫn chưa bao giờ sở dụng Internet

Theo số liệu của Liên minh Viễn thông quốc tế (ITU), cơ quan chuyên trách của LHQ về CNTT và truyền thông (ICT), vào cuối năm 2021, ước tính có khoảng 37% dân số thế giới - tương đương 2,9 tỷ người - vẫn chưa bao giờ sử dụng Internet.

Dữ liệu mới từ ITU cũng cho thấy mức tăng trưởng mạnh mẽ trên toàn cầu trong việc sử dụng Internet, với ước tính số người đã sử dụng Internet tăng lên 4,9 tỷ trong năm 2021, từ con số ước tính 4,1 tỷ vào năm 2019.

Đây là một tin tốt cho sự phát triển toàn cầu. Tuy nhiên, dữ liệu của ITU xác nhận rằng khả năng kết nối vẫn chưa đồng đều. Trong số 2,9 tỷ người vẫn ngoại tuyến, ước tính 96% sống ở các nước đang phát triển. Và ngay cả trong số 4,9 tỷ người được tính là "người dùng Internet", hàng trăm triệu người không thể vào mạng không thường xuyên, thông qua các thiết bị dùng chung hoặc sử dụng tốc độ kết nối làm hạn chế đáng kể tính hữu ích của kết nối.

Tổng thư ký ITU Houlin Zhao cho biết: "Trong khi gần 2/3 dân số thế giới đang trực tuyến, còn rất nhiều việc phải làm để kết nối người dân với Internet. Chúng tôi quyết tâm đảm bảo không ai bị bỏ lại phía sau".

Sự gia tăng bất thường về số lượng người trực tuyến cho thấy rằng các biện pháp được thực hiện trong thời kỳ đại dịch - như giãn cách xã hội diện rộng và đóng cửa trường học, kết hợp với nhu cầu tiếp cận tin tức, dịch vụ của chính phủ, cập nhật y tế, thương mại điện tử và ngân hàng trực tuyến - đã góp phần vào "tăng cường kết nối COVID", ước tính có thêm 782 triệu người trực tuyến kể từ năm 2019, tăng 17%.

Theo ITU, khoảng cách số đang được thu hẹp trên toàn cầu, nhưng ở các quốc gia nghèo hơn khoảng cách số vẫn khá lớn.

Trên toàn cầu, trung bình 62% nam giới sử dụng Internet so với 57% nữ giới. Mặc dù khoảng cách giới tính số đã được thu hẹp ở tất cả các khu vực trên thế giới và hầu như đã bị xóa bỏ ở các nước phát triển (89% nam giới và 88% phụ nữ trực tuyến) nhưng  ở các nước kém phát triển khoảng cách vẫn còn khá lớn (31% nam giới so với chỉ 19% phụ nữ) và ở các nước đang phát triển không giáp biển (38% nam giới so với 27% nữ giới).

Khoảng cách giới về truy cập Internet vẫn đặc biệt rõ rệt ở châu Phi (35% nam giới so với 24% nữ giới) và các nước Ả Rập (68% nam giới so với 56% nữ giới).

Khoảng cách giữa thành thị và nông thôn, mặc dù ít gay gắt hơn ở các nước phát triển nhưng vẫn là một thách thức lớn đối với kết nối số ở phần còn lại của thế giới. Trên toàn cầu, người dân ở khu vực thành thị có xu hướng sử dụng Internet cao gấp đôi so với người dân ở khu vực nông thôn (76% ở thành thị so với 39% ở nông thôn).

Ở các nền kinh tế phát triển, khoảng cách giữa thành thị và nông thôn là không đáng kể về mức độ sử dụng Internet (với 89% người dân ở thành thị so với 85% ở nông thôn), trong khi ở các nước đang phát triển quốc gia, người dân ở khu vực thành thị có xu hướng sử dụng Internet cao gấp đôi so với người dân ở khu vực nông thôn (72% ở thành thị so với 34% ở nông thôn).

Ở các nước kém phát triển, cư dân thành thị có xu hướng sử dụng Internet cao gấp gần 4 lần so với người dân sống ở nông thôn (47% thành thị so với 13% nông thôn).

Khoảng cách thế hệ là điều hiển nhiên trên tất cả các khu vực trên thế giới. Trung bình, 71% dân số thế giới trong độ tuổi 15-24 đang sử dụng Internet, so với 57% của tất cả các nhóm tuổi khác.

Khoảng cách thế hệ này được phản ánh trên tất cả các khu vực. Nó rõ ràng nhất ở các nước kém phát triển, nơi có 34% thanh niên được kết nối, so với chỉ 22% dân số còn lại.

Sự tiếp thu nhanh của giới trẻ về công nghệ báo hiệu tốt cho sự kết nối và phát triển. Ví dụ, ở các nước LDC, một nửa dân số dưới 20 tuổi, cho thấy thị trường lao động địa phương sẽ ngày càng trở nên kết nối hơn và hiểu biết về công nghệ hơn khi thế hệ trẻ tham gia lực lượng lao động./.