Dịch vụ nhận dạng điện tử và ủy thác tại Ukraine

Khi Ukraine nỗ lực áp dụng các giải pháp do công nghệ thúc đẩy, các phương thức như eID và các dịch vụ ủy thác - cho phép, chữ ký điện tử (CKĐT) (eSignatures) - đã nổi lên như những giải pháp thay thế dễ tiếp cận và hiệu quả cho các phương pháp viết tay truyền thống, do đó hợp lý hóa các quy trình, giảm thiểu sự phụ thuộc vào tài liệu trên giấy và loại bỏ nhu cầu phải có sự hiện diện vật lý của những người ký tên tại một nơi.

eID và dịch vụ ủy thác tại Ukraine

Gần đây, Ukraine đã cập nhật khung pháp lý quản lý eID và dịch vụ ủy thác cho phù hợp hơn và tuân thủ ở mức tối đa có thể với Quy định số 910/2014 của Liên minh Châu Âu (EU) về dịch vụ nhận dạng điện tử và ủy thác cho các giao dịch điện tử (Quy định eIDAS).

Trong số tất cả các công cụ số hiện có tại Ukraine, CKĐT được áp dụng rộng rãi nhất cho các giao dịch số an toàn, xác minh danh tính và bảo vệ tính toàn vẹn dữ liệu trong giao dịch doanh nghiệp (DN) với DN (B2B) và DN với chính phủ (B2G).

Bắt đầu từ ngày 1/1/2024, luật pháp Ukraine đã điều chỉnh các định nghĩa chính thức về CKĐT theo Quy định eIDAS, do đó tạo điều kiện thuận lợi cho việc sử dụng CKĐT. Tóm lại, CKĐT có thể được phân loại như sau:

CKĐT đơn giản (SES): Là loại CKĐT có mức an toàn thấp nhất, có những hạn chế về hiệu lực pháp lý và khả năng thực thi, chủ yếu được sử dụng trong các giao dịch rủi ro thấp.

CKĐT nâng cao (AES): Được cấp bởi nhà cung cấp dịch vụ tin cậy đủ điều kiện. AES có hiệu lực pháp lý cao hơn một chút so với SES;

CKĐT đủ điều kiện (QES): Là CKĐT nâng cao được tạo bằng thiết bị CKĐT đủ tiêu chuẩn và dựa trên chứng nhận có điều kiện cho CKĐT. QES có giá trị pháp lý như chữ ký viết tay và được coi là tương đương với chữ ký viết tay.

Tuy nhiên, một số tài liệu như giấy chứng nhận thừa kế và hộ chiếu thì vẫn yêu cầu chữ ký viết tay và không thể ký điện tử.

Phạm vi và ứng dụng của eID

Tại Ukraine, eID, đặc biệt là CKĐT được sử dụng trên nhiều lĩnh vực, bao gồm:

DN với chính phủ (G2B)

Đăng ký và cập nhật DN: Các doanh nhân có thể sử dụng QES để đăng ký và cập nhật thông tin từ xa cho DN.

Đăng ký và cập nhật DN: Các doanh nhân có thể sử dụng QES để đăng ký và cập nhật thông tin từ xa cho (i) một doanh nghiệp tương đương của Ukraine với tư cách là chủ sở hữu duy nhất và (ii) một công ty trách nhiệm hữu hạn (LLC) được thành lập dựa trên điều lệ mẫu.

Quản trị DN: Ukraine cho phép các cổ đông và thành viên của các DN Ukraine (như công ty cổ phần (JSC( và LLC) tham gia vào quản trị DN bằng cách tham dự các cuộc họp cổ đông và bỏ phiếu bằng AES và QES. Tuy nhiên, sổ đăng ký công ty đã chậm cập nhật cơ sở hạ tầng của mình để hỗ trợ đầy đủ cho sự tham gia kỹ thuật số.

Nộp thuế điện tử: Các DN Ukraine chủ yếu sử dụng QES để nộp tờ khai thuế trực tuyến.

Xử lý điện tử IP với UANIPIO: Văn phòng quốc gia về sở hữu trí tuệ và đổi mới sáng tạo Ukraine (UANIPIO) chấp nhận các đơn đăng ký nhãn hiệu và bằng sáng chế được ký bằng QES. Nhãn hiệu và bằng sáng chế được cấp dưới dạng điện tử, cũng được ký bằng QES.

Hải quan và thương mại: eID được sử dụng để nộp tờ khai hải quan và truy cập các dịch vụ thương mại thông qua các nền tảng chính phủ điện tử.

Mua sắm công: Các DN sử dụng eID để tham gia đấu thầu công khai điện tử thông qua hệ thống ProZorro.

Cấp phép kinh doanh: Các DN sử dụng eID để xin giấy phép trong các ngành được quản lý như năng lượng, truyền thông thông qua các kênh số.

Báo cáo về an toàn và môi trường: eID được sử dụng để nộp đánh giá tác động môi trường, tài liệu tuân thủ về sức khỏe và an toàn.

Các ứng dụng trợ cấp và tài trợ: eID được các DN sử dụng để xin trợ cấp, tài trợ hoặc chương trình hỗ trợ của chính phủ.

Tuân thủ luật lao động: Các DN báo cáo việc tuyển dụng và chấm dứt hợp đồng lao động cũng như xử lý đóng góp thuế thu nhập bằng eID.

DN với DN (B2B)

Các hợp đồng và thỏa thuận: CKĐT và eID được sử dụng để ký kết các hợp đồng và thỏa thuận thương mại.

Thương mại điện tử: Các công ty và khách hàng được xác thực và xác minh thông qua QES trên các nền tảng thương mại điện tử B2B và B2C (DN với khách hàng).

Các hóa đơn và thanh toán: Hóa đơn điện tử, lệnh thanh toán và các chứng từ kế toán chính khác có thể được phát hành bằng QES.

DN với nhân viên (B2E)

Ký hợp đồng: Hợp đồng tuyển dụng có thể được ký bằng AES hoặc QES.

Xác nhận đã nhận về chính sách của công ty: Nhân viên có thể sử dụng AES hoặc QES để xác nhận các chính sách của công ty.

Chính phủ với công dân (G2C)

Các tài liệu nhận dạng số: Công dân có thể lưu trữ và xuất trình các phiên bản số của hộ chiếu, giấy phép lái xe và các giấy tờ tùy thân khác thông qua ứng dụng di động Diia để truy cập nhiều dịch vụ của chính phủ.

​​Thuế thu nhập cá nhân: Cá nhân có thể nộp tờ khai thuế thu nhập cá nhân và kiểm tra tình trạng thuế của mình trên nền tảng Diia.

Các dịch vụ xã hội và chăm sóc sức khỏe: Cá nhân có thể truy cập các dịch vụ xã hội thông qua nền tảng Diia và truy cập hồ sơ y tế, đơn thuốc điện tử và giấy chứng nhận tiêm chủng thông qua hệ thống eHealth.

Công nhận lẫn nhau về CKĐT giữa EU và Ukraine

Ukraine đã trở thành quốc gia đầu tiên ngoài EU được đưa vào TC AdES LOTL (danh sách đáng tin cậy của các nhà cung cấp dịch vụ ủy thác), cho phép xác minh CKĐT và con dấu từ các quốc gia trong và ngoài EU.

Quy trình xác minh CKĐT và con dấu của Ukraine được EU công nhận thông qua TC AdES LOTL, đảm bảo rằng các CKĐT này đáp ứng những tiêu chuẩn cho CKĐT tiên tiến hiện hành của EU.

Đổi lại, Ukraine công nhận tạm thời các dịch vụ ủy thác đủ điều kiện của EU, cho phép công dân EU sử dụng chứng chỉ đủ điều kiện quốc gia của họ cho CKĐT hoặc con dấu tại Ukraine. Sự công nhận song phương này, được hỗ trợ bởi dự án EU4DigitalUA, đánh dấu bước tiến đáng kể trong hợp tác số và tích hợp dịch vụ ủy thác giữa EU và Ukraine.

Giải pháp tạm thời này đảm bảo rằng các DN và người dân Ukraine có thể tiếp tục hoạt động liền mạch trong thị trường của EU trong khi các thỏa thuận dài hạn đang được hoàn thiện. Những nỗ lực đang diễn ra nhằm hài hòa các tiêu chuẩn và thông lệ về CKĐT giữa Ukraine và EU nêu bật cam kết thúc đẩy một môi trường số an toàn và có thể tương tác, mang lại lợi ích cho cả hai bên.

Bước tiến đáng kể

Việc tích hợp CKĐT vào cơ sở hạ tầng pháp lý kỹ thuật số của Ukraine đánh dấu bước tiến đáng kể trong hành trình chuyển đổi số của quốc gia này.

CKĐT, dựa trên eID và các dịch vụ ủy thác đóng vai trò quan trọng trong cơ sở hạ tầng pháp lý số của Ukraine, mang lại mức độ bảo mật và khả năng thực thi pháp lý cao. eID không chỉ tăng cường tính bảo mật và vị thế pháp lý của các giao dịch số mà còn mở đường cho sự hợp tác và khả năng tương tác quốc tế lớn hơn, đặc biệt là với EU.

Trong khi khuôn khổ pháp lý cho phép nhiều loại phương tiện eID khác nhau thì QES là cần thiết cho các giao dịch chính thức, đặc biệt là với các cơ quan chính phủ. Đối với các giao dịch đòi hỏi tính pháp lý cao thì nên sử dụng QES do các nhà cung cấp Ukraine hoặc các nhà cung cấp được EU công nhận ban hành bắt đầu từ năm 2024.

Việc điều chỉnh luật pháp Ukraine theo Quy định eIDAS đánh dấu bước tiến đáng kể trong việc hướng tới việc cải thiện khả năng tương tác và công nhận pháp lý của eID. Sự điều chỉnh này tạo điều kiện thuận lợi cho các giao dịch số liền mạch giữa Ukraine và EU, thúc đẩy môi trường số an toàn hơn và cộng tác hơn./.