Cùng với sự phát triển của các doanh nghiệp bán hàng đa cấp chân chính, nhiều loại hình đa cấp biến tướng cũng núp bóng và phát triển, mọc lên đầy rẫy trên thị trường. Rất nhiều vụ việc liên quan đến các doanh nghiệp đa cấp hoạt động trong giai đoạn từ trước 2016 đã khiến dư luận rúng động khi gây thiệt hại cho hàng trăm nghìn người tham gia, số tiền lên đến hàng nghìn tỷ đồng.
Hiệp hội Bán hàng đa cấp Việt Nam trở thành hội viên chính thức của VCCI. (Ảnh: Thiện Tâm).
Trong giai đoạn từ năm 2016 đến nay, công tác chỉ đạo, điều hành trong công tác quản lý hoạt động bán hàng đa cấp được Bộ Công Thương đẩy mạnh, qua đó giúp nâng cao hiệu quả công tác quản lý nhà nước đối với hoạt động bán hàng đa cấp từ Trung ương đến địa phương, tăng cường quan hệ phối hợp giữa Bộ Công Thương và các cơ quan chức năng liên quan.
Để triển khai đồng bộ công tác quản lý hoạt động bán hàng đa cấp từ Trung ương đến địa phương, Bộ Công Thương đã rà soát, xây dựng và trình Chính phủ ban hành các văn bản quy phạm pháp luật quan trọng, đóng vai trò then chốt trong quản lý và xử lý vi phạm trong hoạt động bán hàng đa cấp trong giai đoạn này.
Với sự vào cuộc quyết liệt và đồng bộ của Bộ Công Thương và các cơ quan chức năng liên quan, hoạt động của doanh nghiệp bán hàng đa cấp có giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh bán hàng đa cấp về cơ bản đã được kiểm soát tốt, không còn các vi phạm nghiêm trọng. Hiệu quả của công tác quản lý hoạt động bán hàng đa cập được ghi nhận: Số lượng doanh nghiệp chỉ còn 22 doanh nghiệp có giấy chứng nhận đăng ký hoạt động bán hàng đa cấp đang hoạt động hợp pháp (Giảm 67% so với năm 2016). Số lượng người tham gia bán hàng đa cấp trong giai đoạn 2016 - 2020 mỗi năm ở mức trung bình khoảng 800.000 người, năm 2018 ghi nhận số lượng người tham gia cao nhất ở mức gần 1,25 triệu người. Trung bình khoảng 60% số người tham gia là có nhận được hoa hồng, tiền thưởng và các lợi ích kinh tế từ hoạt động bán hàng đa cấp. Số lượng người còn lại chỉ ký hợp đồng tham gia bán hàng đa cấp để được mua sản phẩm với giá ưu đãi dành cho nhà phân phối của doanh nghiệp. Thực tế này cho thấy hoạt động của các doanh nghiệp bán hàng đa cấp hiện nay cũng đã hướng dần tới việc phân phối và lưu thông hàng hóa, không phải là hoạt động đầu tư như trước đây.
Bên cạnh đó công tác thanh tra, kiểm ta, giám sát, xử lý vi phạm đã được thực hiện thường xuyên và hiệu quả. Các đoàn thanh, kiểm tra của Bộ Công thương thường có thành viên là đại diện Bộ Công an, Bộ Y tế, cơ quan thuế địa phương nhằm đảm bảo nội dung toàn diện, đồng thời hạn chế thanh kiểm tra trùng lặp. Từ năm 2016 đến nay, Bộ Công thương đã triển khai 65 đoàn thanh tra, kiểm tra xử phạt số tiền hơn 14 tỷ đồng và thu hồi giấy chứng nhận đăng ký hoạt động bán hàng đa cấp của 24 doanh nghiệp.
Công tác tuyên truyền, phổ biến, cảnh báo đạt được hiệu quả đáng kể. Các hoạt động tuyên truyền, phổ biến được thực hiện thường xuyên, đa dạng về phương thức thực hiện để thông tin đến được đông đảo người dân như đăng tải trên website của Bộ Công Thương; Ban hành sổ tay hướng dẫn; Tuyên truyền qua các kênh truyền thanh, truyền hình quốc gia; Tổ chức các diễn đàn báo chí dưới dạng Talkshow hay đối thoại trực tuyến: Tổ chức các buổi tọa đàm để tuyên truyền cho đối tượng là sinh viên, học sinh; Phát triển và vận hành ứng dụng điện thoại iMLM nhằm tối ưu hóa cách truyền tải thông tin tới người dân về hoạt động bán hàng đa cấp. Đến nay người dân đã có nhận thức tốt hơn về các hoạt động bán hàng đa cấp bất chính và có ý thức phòng tránh cao hơn, qua đó cũng giảm thiểu thiệt hại từ các hoạt động bán hàng đa cấp bất chính.
Số lượng đơn thư, khiếu nại, tố cáo liên quan đến hoạt động bán hàng đa cấp có dấu hiệu giảm rõ rệt so với các năm gần đây cũng là một tín hiệu lạc quan có được từ các giải pháp nâng cao công tác quản lý bán hàng đa cấp giai đoạn 2015 – 2021. Nếu như năm 2016 số lượng đơn khiếu nại tố cáo các doanh nghiệp đa cấp đến hơn 1000 đơn thư thì con số này đã giảm đáng kể, năm 2017 có hơn 700 đơn thư và đến năm 2020 có 79 đơn thư khiếu nại liên quan đến hoạt động bán hàng đa cấp.
